سایت خاتون

نقشه راهنمای بهشت

پیامبر اكرم ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ در حدیثی درربار می‌فرماید:

«تَعلّموا القرآن و اقرؤوه و اعلموا أنّه كائنٌ لكم ذكراً و ذُخراً و كائن علیكم وزراً فاتّبعوا القرآن و لا یَتبِعُنَّكم فإنّه مَن تَبِعَ القرآن تَهجُمَ به علی ریاض الجنإ و من تبعه القرآن زَجّ فی قفاهُ حتی یَقْذِفَهُ فی جهنّم»[1]

قرآن را فرا گیرید و آن را قرائت كنید و بدانید كه قرآن نام شما را بلند می‌كند ووسیله‌ای برای یاد خداست. قرآن هم ذُخْر (ذخیره) است و هم وِْزر؛ اگر امام و پیشوای انسان بود برای او ذخیره نیكویی است و اگر كسی خود را امام و پیشوای قرآن قرار داد، قرآن بار سنگینی بر دوش او خواهد بود و او را از پشت به دوزخ می‌افكند.

حضرت امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ نیز درباره ‌قرآن می‌فرماید:

هر كس قرآن را در پیش روی خود قرار داد، «جلودار» او به سوی بهشت خواهد بود و هر كس آن را به پشت سر افكند، «كشاننده‌ی» او به سوی دوزخ خواهد بود: «من جعله أمامه، قاده إلی الجنّه و من جعله خلفه، ساقه إلی النار»[2].

-----------------------

1- جامع أحادیث الشیعه، ج 15، ص 9.

2- بحار، ج 89، ص 17.

برگرفته از:

تفسیر تسنیم، تالیف آیت الله جوادی آملی

- نظرات (0)

شبهه: آیا قرآن اجازه تفریح به ما نمی دهد؟!

خداوند متعال در سوره‌ی مۆمنون و برخی آیات دیگر، پرهیز از «لغو» را از ویژگی‌های مۆمن برشمرده و همگان را از «لهو و لعب»، پرهیز داده است . در سوره المۆمنون، پس از بیان چند ویژگی مۆمن می‌فرماید:

«الَّذِینَ هُمْ فِی صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ * وَالَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ» (المۆمنون، 2 و 3)

ترجمه: آنان كه در نمازشان خاشع‏اند * و آنان كه از بیهوده رویگردانند.

الف – لهو کار بیهوده‌ای است که موجب غفلت انسان شود و لعب نیز شوخی و لذت بیهوده‌ای است که موجب غفلت، ضرر و خسران آدمی گردد.

ب – خداوند متعال در قرآن کریم فرمود (و به حکم عقل نیز اثبات می‌شود) که ما جهان و شما را بازیچه نیافریدیم و اگر می‌خواستیم بازیچه باشد، خودمان این کار را می‌کردیم. لذا معنا ندارد که انسان در یک حرکت جدی و سیر نزولی و صعودی، که هر غفلتی ممکن است به قیمت خسران و هلاکت او تمام شود، به کار بیهوده‌ای سرگرم شود که موجب غفلت او می‌گردد.

ج  – از این رو در اسلام هر حرکتی، هر گفتاری و هر رفتاری هدفدار و مۆثر است، حال یا هدف متعالی است و انسان را به تعالی می‌برد و یا دون است و موجب هبوط و سقوط می‌گردد. به تعبیر دیگر یا مفید است و یا مضر.

پس در اسلام، ساده‌ترین و عادی‌ترین رفتارها، چون غذا خوردن، لباس پوشیدن، خوابیدن و ... نیز هدفدار و مۆثر در ساختار شخصیتی است و نتایج و عواقب مثبت یا منفی خود را دارد.

د – مطلق «تفریح» نه تنها مصداق «لهو و لعب» نیست، بلکه لازمه‌ی سلامتی جسمی، روانی و روحی می‌باشد. لذا در آموزه‌های اسلامی که دین فطرت و عقل است، بسیار مورد توجه و تأکید قرار گرفته است.

ه – پس از آن که دانستیم «تفریح» اصلاً مصداق «لهو و لعب» نمی‌باشد، باید دقت کنیم که «تفریح» نیز انواع و اقسام دارد، مثل غذا خوردن که حلال و حرام دارد و یا هر کار دیگری.

در قرآن کریم به انواع و اقسام تفریحاتی که موجب فرحناکی انسان می‌‌گردد اشاره شده است.

1 – فرحناکی حزبی در دین و سیاست:

در یک جا به لحاظ دین و سیاست می‌فرماید: هر حزبی (گروهی) به آن چه که در دست دارد، فرحناک است و آنها را تقبیح می‌کند که با حزب‌بازی، دین را تکه تکه و مردم را گروه گروه کرده‌ و بین‌شان تفرقه ایجاد کرده‌اند و تازه خوشحال هم هستند:

«مِنَ الَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَكَانُوا شِیَعًا كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ» (الرّوم، 32)

ترجمه: از آن كسانى كه دین خود را پراكنده ساختند و گروه گروه شدند و هر گروهى به آنچه در نزد خود دارند خرسندند.

2 – هم چنین می‌فرماید برخی به پول و ثروت فرحناک می‌شوند - برخی دیگر به ضرر رسیدن به اسلام و مسلمین فرحناک می‌شوند و اساساً تفریح‌شان همین است - متقابلاً برخی دیگر به موفقیت، رشد و پیروزی اسلام و مسلمین فرحناک می‌شوند «... وَیَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ الْمُۆْمِنُونَ * بِنَصْرِ اللَّهِ یَنصُرُ مَن یَشَاءُ ...»، برخی دیگر به فضیلت شهادت فرحناک می‌شوند و ... .

پس، تفریح نیز حق و باطل دارد، سالم و ناسالم دارد، مفید و مضر دارد و هر کدام نتایج و عواقب دنیوی و اخروی خود را در پی‌دارد:

«ذَلِكُم بِمَا كُنتُمْ تَفْرَحُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ وَبِمَا كُنتُمْ تَمْرَحُونَ» (غافر، 75)

ترجمه: این [عقوبت] به سبب آن است كه در زمین به ناروا شادى و سرمستى مى‏كردید و بدان سبب است كه [سخت به خود] مى‏نازیدید.

و – تفریح سالم، هر چه که باشد، خوب، مفید، لازم و ضروری است. اما تفریح سالم چیست یا مصداقش کدام است را نمی‌شود به صورت محدود تعیین نمود. برای هر کسی کاری یا حالتی تفریح است. حتی کار می‌تواند تفریح باشد، چنان چه فرمود «کار، تفریح مرد است». خوردن، خوابیدن و جماع با همسر نیز می‌تواند برای تفریح باشد. بازی کردن، مزاح کردن، ورزش، گردش، دور هم جمع شدن و سایر تفریحاتی که حرام نباشد و یا اگر حلال است، سبب غفلت نگردد نیز می‌تواند از مصادیق تفریح سالم قلمداد گردد.

تفریح و شوخی در روایات

1- یونس شیبانی از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که آن حضرت پرسید چگونه است شوخی و مزاح کردن شما با دیگران؟ گفتم اندک است. حضرت با لحنی عتاب آمیز فرمود چرا با دیگران مزاح و شوخی ندارید، شوخی و مزاح بخشی از خوشرفتاری و حسن خلق است. و در ادامه این حدیث حضرت فرمودند: پیامبر (صلی الله علیه و آله) هم با افراد شوخی می‌کرد و می‌خواست که آنها را شادمان کند. (وسائل الشیعة، ج 12، ص 114)

2-حضرت علی (علیه السلام)  به فرزندش می فرماید: «فرد با ایمان کسی است که این سه وقت را در زندگی خود قرار داده باشد، بخشی از آن را به معنویات بپردازد و با پروردگارش مناجات کند، قسمتی در فکر معاش و امورات دنیا می گذرد و قسمتی را به این تخصیص می‌دهد که از لذت‌های حلال و مشروع بهره‌مند شود.» (میزان الحکمة، ج 10، ص 376)

3- ایشان در حدیث دیگری می‌فرمایند که این بخش تفریح خود کمک برای بخش‌های دیگر است و امام باقر علیه‌السلام در حدیث مشابهی می‌فرمایند: آن که کسی این بخش آخر (تفریح) را ندارد، مابقی را نیز نخواهد داشت.

باید توجه داشته باشیم که اسلام عزیز برای هر چیزی حد و حدودی تعیین کرده است همانطور برای شادی و تفریح ارزش قائل است برای آن حد می گذارد ، و این تفریح را مقید به این می کند که کاری از امور اخروی بر جا نماند یا این تفریحات به هر قیمتی نباشد.

مثلا هستند کسانی که برای لحظه ای تفریح حاضرند جان خود را فدا کنند و پر ریسک ترین تفریحات را انتخاب می کنند، یا مثلا تفریحات پر هزینه را انتخاب می کنند به صورتی هزینه یک تفریح یک ساعته وی معدل خرج یک ماهه خانواده ای بی بضاعت می شود.

باید به یاد داشته باشیم آنچه به ما حالت خوشی و آرامش می دهد رسیدن به جسم و راضی کردن آن نیست، بلکه این جان و روح است که تنفس می طلبد هوایی تازه می طلبد گاه گرفتن دست انسانی دیگر به ما حسی می دهد که مسافرت دور دنیا نمی دهد، برای بسیاری از ما اتفاق افتاده است لحظاتی که حس می کنیم از ناکجای این عالم هستی سرمی فرح بخش و جان فزا به جسم و روح ما تزریق شده است چنان حال خوشی به ما دست می دهد که حاضر نیستیم با دنیا و ما فیها عوضش کنیم.

این ها اثرات وضعی کارهای خیری است که گاهی توفیق دست می دهد و انجام می دهیم.

بر عکس این حالت هم بسیار رخ می دهد بعد از ساعت ها تفریح کردن ها و خرید کردن ها و بهره گرفتن از انواع و اقسام ورزش ها و خوراکی ها ، حس می کنیم به جز خستگی چیزی عایدمان نشده است و همچنان درگیر هستیم ، این ها به خاطر این است که ما کار مفیدی که روح را خوش بیاید انجام نداده ایم و عمر به هدر داده ایم تا جسم بیاساید به همین خاطر به آرامش نمی رسیم این قبیل امور لذت موقت دارد ، باید بگردیم و تفریحاتی پیدا کنیم که لذتش دائم باشد، تنها در آن صورت است که جانی دوباره می گیریم برای استفاده هر چه بهتر و بیشتر از عمر با ارزشمان.

لإمامُ الصّادقُ علیه‏السلام

فیمَن طَلبَ الصَّیدَ لاهِیا: وإنّ المۆمنَ لَفی شُغُلٍ عن ذلكَ ، شَغَلَهُ طَلَبُ الآخِرَةِ عَنِ المَلاهی إلى أن قالَ: وإنَّ المۆمنَ عَن جَمیعِ ذلكَ لَفی شُغُلٍ، ما لَهُ وللمَلاهی ؟! فإنَّ المَلاهیَ تُورِثُ قَساوَةَ القَلبِ وتُورِثُ النِّفاقَ.

امام صادق علیه‏السلام - درباره كسى كه براى سرگرمى دنبال شكار مى‏رود -:

مۆمن، فرصت چنین كارهایى را ندارد. آخرت جویى او را از سرگرمى باز داشته است - تا آن جا كه فرمود: - مۆمن به هیچ یك از این كارها نمى‏رسد، او را چه به سرگرمى‏ها ؟ كارهاى لهو و سرگرم كننده، سختدلى و نفاق بر جاى مى‏گذارد .

(مستدرك الوسائل : 13 / 216 / 15163 منتخب میزان الحكمة: 504)

نکته:

چرا به ما القا کرده‌اند که تفریح یعنی: خواندن، رقصیدن و لذت‌های حرام؟!

- نظرات (0)

بداء در قرآن

«بداء» در لغت به معني آشكار شدن و وضوح كامل است و به معني پشيماني نيز آمده، زيرا شخصي كه پشيمان مي‌شود حتماً‌ مطلب تازه‌اي براي او پيدا مي‌شود.

بدون شك «بداء» به معناي اخير در مورد خداوند، معني ندارد و هيچ آدم عاقل و دانايي، ممكن نيست احتمال بدهد كه مطلبي بر خدا پوشيده باشد و سپس با گذشت زمان بر او آشكار گردد لازمه اين گفتار اين است كه جهل و ناداني را به ذات پاك خداوند نسبت دهيم و ذات او را محل تغيير و حوادث قرار دهيم. قبل از آن‌كه به اصل پاسخ بپردازيم لازم است نكاتي را مورد توجه قرار دهيم.

آيه: «يَمْحُوا اللَّهُ ما يَشاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الكتب؛[1] خداوند هرچه را بخواهد محو و هرچه را بخواهد؛ اثبات مي‌كند و «ام‌الكتاب» نزد او است» اين آيه قانون كلي را بيان مي‌كند و آن اينست كه: تحقق موجودات و حوادث مختلف جهان دو مرحله دارد: يكي مرحله قطعيت كه هيچ‌گونه دگرگوني در آن راه ندارد و در آيه فوق از آن اشاره به «ام الكتاب، كتاب مادر» شده است.

ديگري مرحله غيرقطعي به تعبير ديگر «مشروط» است در اين مرحله، دگرگوني در آن راه دارد. گاهي نيز از اين دو به «لوح محفوظ» و «لوح محو و اثبات» تعبير مي‌شود. گوئي در يكي از اين دو لوح، آنچه نوشته شده است به هيچ وجه دگرگوني در آن راه ندارد و كاملاً‌ محفوظ است و اما ديگري ممكن است چيزي در آن نوشته شود و سپس محو گردد و به جاي آن چيز ديگري نوشته شود.

اما حقيقت امر اين است كه گاهي يك حادثه را با اسباب و علل ناقصه آن در نظر مي‌گيريم، مثلاً: سمّ كشنده‌اي را كه مقتضاي طبيعتش نابود كردن يك انسان است مورد توجه قرار مي‌دهيم و مي‌گوئيم هركس آن را بخورد مي‌ميرد در حالي كه اين سم داراي «ضد سم» نيز است كه اگر خورانده شود اثر سم را خنثي مي‌كند در نتيجه مرگ به خاطر «خوردن سمّ» جنبه قطعي ندارد و به اصطلاح جاي آن «لوح محو و اثبات» است كه تغيير و دگرگوني با توجه به حوادث ديگر در آن راه دارد.

ولي اگر حادثه را با علت تامه‌اش، يعني وجود مقتضي و اجتماع همه شرايط و از ميان رفتن همه موانع و... در نظر بگيريم؛ اين حادثه جنبه قطعي دارد و هيچ‌گونه دگرگوني در آن راه ندارد. از اميرالمؤمنان علي ـ عليه‌السّلام ـ نقل شده كه از پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ درباره آيه فوق سؤال كرد، پيامبر فرمود: «من چشمان تو را به تفسير اين آيه روشن مي‌سازم و همچنين چشمان امتم را بعد از من، هرگاه كمك به نيازمندان به صورت صحيح انجام گيرد و نيكي به پدر و مادر و انجام هر كار خير، شقاوت را به سعادت مبدل مي‌كند و عمر را طولاني و از خطرات جلوگيري مي‌نمايد» اين روايت نشان مي‌دهد كه سعادت و شقاوت يك امر حتمي و قطعي نيست حتي انسان مي‌تواند با دست خود، خود را در صف اشقياء قرار بدهد و مي‌تواند با اعمال صالح، سرنوشت خود را تغيير دهد و همرديف اصفياء قرار دهد.

با توجه به اين، آنچه شيعه از معني «بداء» اعتقاد دارد و روي آن اصرار و پافشاري مي‌كند، اين است كه، بسيار مي‌شود كه ما طبق ظواهر علل و اسباب، احساس مي‌كنيم كه حادثه‌اي به وقوع خواهد پيوست و يا وقوع چنين حادثه‌اي به يكي از پيامبران خبر داده شده در حالي كه بعداً مي‌بينيم آن حادثه واقع نشد. در اين هنگام مي‌گوئيم «بداء» حاصل شد، يعني آنچه را به حسب ظاهر ما واقع‌شدني مي‌ديديم و تحقق آنرا قطعي مي‌پنداشتيم، خلاف آن ظاهر شد.

ريشه و علت اصلي اين است كه گاهي آگاهي ما فقط از علت ناقصه است و شرائط و موانع آن را نمي‌بينيم و بر طبق آن قضاوت مي‌كنيم.[2] علاوه بر آن «بداء» در تكوينيات حاصل مي‌شود نه در تشريعيات.[3]

نمونه‌هاي را كه قرآن بدان اشاره كرده و به مسئله «بداء» مربوط مي‌شود ذكر مي‌كنيم:

1. در داستان يونس آمده كه نافرماني قومش سبب شد كه مجازات الهي به سراغ آنها بيايد و اين پيامبر الهي هم آنها را ترك گفت:اما ناگهان براساس توبه مردم و علماء،‌به او حاصل شد ومجازاتي كه نشانه‌هايش ظاهر شده بود برطرف شد.[4]

2. در تواريخ اسلامي آمده كه حضرت مسيح ـ عليه‌السّلام ـ درباره دختري خبر داد كه او در شب عروسي خود مي‌ميرد اما او در شب زفاف نمرده بود هنگامي كه از او جريان را سؤال كردند گفت:من در آن شب صدقه‌اي در راه رضاي خدا دادم.»[5]

3. در داستان حضرت ابراهيم آمده است كه او مأمور ذبح فرزندش اسماعيل بوده، اما هنگامي كه آمادگي خود را نشان داد «بداء» روي داد و آشكار شد كه اين امر يك امر امتحاني بوده است.

4. در سرگذشت حضرت موسي ـ عليه‌السّلام ـ آمده كه او نخست مأمور شده بود كه 30 روز قوم خود را ترك گويد ولي بعداً براي آزمايش بني‌اسرائيل به مقدار 10 روز تمديد شد. [6]

و فائده اين «بداء» اين است كه مردم بدانند، سرنوشتشان در دست خودشان است و با تغيير مسير و روش قادرند سرنوشت خود را تغيير دهند.

-------------------------

[1] . سوره رعد، آيه 39.

[2] . ر.ك: تفسير نمونه، حضرت آيت‌الله مكارم شيرازي، (دارالكتب الاسلاميه، تهران، چ 11، 1371)، ج 10، ص 9ـ241 و ر.ك: تفسير الميزان، علامه طباطبائي، (انتشارات جامعه مدرسين قم، 1365 ه‍) ج 11، ص 374.

[3] . علوم قرآني، محمدهادي معرفت، (انتشارات التمهيد، قم، چ 1، 1378)، ص 254.

[4] . سوره يونس، آيه 98.

[5] . بحارالانوار، علامه مجلسي، (دارالاحياء التراث، بيروت)، ج 2، ص 131.

[6] . بقره/51

- نظرات (0)

یکی ازعلامات شیعه بودن

مقدمه

«بداء» یکی از مسائل اعتقادی شیعه است که یکی از ویژگی های مشخص و بارز ایشان شمرده می شود. البته اعتقاد به بداء در صورتی میسّر خواهد بود که پایه های استدلالی این موضوع به خوبی مستحکم شود و از نظر عقلی و برهانی این مطلب به خوبی درک شود. در این صورت اعتقاد به آن اثبات قدرت حق تعالی و از سوی دیگر مسأله ی اراده در انسان است و تبادل منطقی و معقول میان اعتقاد به قدرت الهی و اختیار انسان رخ خواهد داد!

 

بداء شیعه!

بداء در لغت به معنای ظهور بعد از خفاء است و از آن معنای تبدل و تغییر بدست می آید. اعتقاد به بداء یکی از موضوعات و بحث های جنجالی و مورد اختلاف میان شیعیان و اهل تسنن است. اساساً یکی از علامات شیعه همین مساله اعتقاد به بداء است که در حدیث آمده است: من انکر أربعة الا شیاء فلیس منّا: هر کس چهار چیز را انکار کند از ما اهل بیت نیست. یکی از آن چهار چیز بداء است.

بنابراین منکر بداء علامت شیعه را ندارد!

 

مسأله بداء و تغییر در خدا؟!!

بدأء در اصل موضوع به معنای آن است که ما معتقد باشیم خداوند متعال دارای علم است و در علم او بداء راه می یابد! از نظر شیعه بداء در علم الهی اشکالی پیش نمی آورد. در حالی که اهل تسنن این موضوع را به معنای ورود تغییر و تبدّل در علم الهی می دانند و آن را انکار می کنند! انسان به عنوان موجودی محدود ممکن است در مقطعی چیزی برایش مخفی باشد و سپس آشکار شود امّا برای خداوند متعال که فوق همه چیز است چگونه می توان گفت چیزی برای او در خفاء بوده و سپس ظهور پیدا می کند؟!! از این رو اهل تسنن بداء را در مورد خداوند متعال مستلزم جهل و یا تغییر در ذات خدا و یا محدودیت قدرت الهی دانسته و آن را انکار می نمایند! امّا در مقابل، تئوری شیعه در این باره هیچ یک از لوازم فوق را درباره ی حق تعالی پیش نخواهد آورد و از این رو شیعه بداء را می پذیرد!

شیعه چگونه بداء را تبیین می کند؟

شیعه منکر علم الهی به همه ی اشیاء و فوق الاشیاء بودن حق تعالی و احاطه قدرت حضرت حق نیست، بلکه شیعه معتقد است علم خدا در عین اینکه عامّ است و تخصیص نمی خورد، بداء هم دارد ولی باید بداء را به گونه فهمید که با علم فراگیر الهی منافاتی نداشته باشد! از این رو نه تنها اعتقاد به بداء منافاتی با قدرت و جایگاه برتر حق تعالی ندارد بلکه تثبیت کننده و مستحکم کننده ی آن در اعتقادات انسان است.

 

مراتب علم خدا و بداء

برای فهم دقیق مسأله بداء بایستی علم الهی و مراتب آن را به خوبی درک کرد. بر اساس اعتقاد شیعه که براساس قرآن و روایات شکل گرفته است، خدای متعال یک علم ازلی ذاتی دارد که هیچ تغییر و تبدّلی در آن راه ندارد و آن علم الهی قبل از ایجاد موجودات است. یک مرحله ی دیگر در علم الهی علم تفصیلی حق تعالی و همان علم مع الایجاد الهی است که همان نفس موجودات است. بداء در این مرحله تحقق می یابد.

حکمای الهی و تبیین بداء

صدرالمتألهین یکی از حکمای الهی است که کوشیده مسأله ی بداء را به نحو معقول تبیین نماید. وی تصریح می کند که بداء به عنوان صفت ذات الهی محال است یعنی چیزی در ذات حق مجهول باشد و سپس معلوم شود، محال است. امّا اگر بداء را به عنوان صفت فعل مطرح کنیم یعنی چیزی ظاهر نبود و موجود نبود و بعد ظاهر و موجود شد و خدا هم آن را از قبل می دانست، نه تنها اشکالی در قدرت و علم الهی ایجاد نمی شود بلکه اساساً تثبیت کننده ی آن ها نیز هست!

 

مسأله ی بداء در مثال!

مثلاً فرض کنیم کسی که در حال احتضار بوده است زنده شود و نمیرد. چگونه شد که او نمرد و زنده شد. بداء در این مساله چگونه است؟ زنده شدن کسی که در حال احتضار است بدان معنی نیست که در علم ذاتی خدا امری حادث شده باشد و تغییر و تبدّلی در آن روی دهد که در این صورت علم الهی و قدرت حق تعالی مورد خدشه واقع می شود؛ بلکه در علم فعلی خدا یعنی علمی که صفت فعل است این طور رخ داده است که کسی که می خواست بمیرد حالا برگشته و زنده می شود. این مستلزم هیچ گونه نقص و جهلی برای خدا نیست.

 

یک راه دیگر!

برخی از اندیشمندان شیعی با توجه به اصطلاحات قرآنی در مراتب علم خدا که شامل مرتبه عذاب، مرتبه ی لوح محفوظ مرتبه ی لوح محو واثبات و غیره است سعی می کنند مسأله ی بداء را تبیین نمایند.

در این نگرش یک مرتبه ی علم، علم ذات خداست، مرتبه ی دوم «قلم» است که جامع همه ی علوم است و مرتبه ی دیگر لوح محفوظ است که همه چیز در آن هست و در نهایت مرتبه ی لوح محو و اثبات است که این مرتبه ی علم الهی شامل علومی است که محو و اثبات می شود: « یمحو الله مایشاء و یثبت و عنده علم الکتاب» حال در همان مثال قبلی فردا باید فلان شخص بمیرد و با فرا رسیدن فردا او کار خیری انجام می دهد و نمی میرد این تغییری در مراتب بالای علم الهی شامل ذات و قلم و لوح محفوظ ایجاد نمی کند بلکه در مرتبه ی لوح محو و اثبات این رخ می دهد و در مراتب بالای علم الهی مرگ و زندگی آن شخص مشروط بوده است که با مثلاً انجام کار خیری مرگ او به تعویق می افتد و با انجام گناهی مثلاً مرگ او فرا می رسد! پس بداء بدین معنی است که در مرتبه ی لوح محو و اثبات از مراتب علم الهی تغییر و تبدل روی می دهد!

 

شیعه بودن و بداء!

فایده ی اساسی که شیعه با اعتقاد به بداء بدان دست می یابد آن است که بسیاری از معارف و آموزه ها در شیعه براساس آن شکل می یابد و معنا پیدا می کند! با اعتقاد به بداء انسان زود ناامید نمی شود! و همواره به رحمت الهی نظر دارد زیرا ممکن است گریز گاهی و راه نجات و فراری برای انسان در علم ذاتی و لوح محفوظ حق تعالی تعریف شده باشد که با اعتقاد به بداء و لوح محو و اثبات می تواند آن را بیابد. به علاوه دعا و نذر و نیاز و مسألی از این دست همگی برای انسان براساس اعتقاد به بداء اهمیت یافته و معنا می یابد. به همین دلیل است که در روایات ما دعا سلاح مومن معرفی شده است و دعا می تواند قضای حتمی الهی را تغییر دهد که: الدعا یردّ القضاء. بنابراین مجموعه ی معارف و آموزه های شیعی ناب و خالص براساس بداء و اعتقاد به آن پایه گذاری شده و به صورت معقول و منطقی قابل درک و فهم می گردد و اینجاست که انسان می فهمد چرا اعتقاد به بداء از علائم شیعه بودن است!

منابع و مآخذ:

1- الشواهد الرّبوبیة- صدر المتألهین شیرازی

2- هستی و علل آن- شرح غلط رابع اشارات- دکتر احمد بهشتی

3- اسرار الآیات- ملاصدرا

4- فلسفه ی ما- آیت الله صدر

5- رسائل فلسفی ملاصدرا- تحقق حامد ناجی

- نظرات (0)

بهترین روش قرائت قرآن

ترتیل بهترین روش برای تلاوت است. زیرا این روش ویژگیهایی دارد كه خواننده قرآن با آن به سوی هدف عالی نزول قرآن (كه هدایت انسانهاست) هدایت می‌شود. در این سطور به چند ویژگی از ویژگی‌های روش ترتیل پرداخته می‌شود.

1. تدبر در قرآن:

خداوند در قرآن كریم انسانها را به تفكر و تدبر در قرآن دعوت می‌كند. زیرا قرآن كتاب عبرت و درس آموزی است، برنامه زندگی انسانهای پرهیزكار است. اگر قرآن مسلمانان را به تلاوت آیاتش دعوت كرده است، برای این است كه از عبرتهای قرآن درس بگیرند و از معارف بلند آن ره‌توشه‌ای برای دنیا و آخرت خویش برگیرند. این موضوع تنها با خواندن قرآن حاصل نمی‌شود، بلكه باید خواندن، همراه با توجه به معانی آیات، ‌فهمیدن آن و تدبر و اندیشه كردن باشد.

به همین خاطر است كه امیر مؤمنان ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید:

«لا خَیْرَ فی قِراءهٍ لَیْسَ فِیها تَدَبُّرٌ»[1]؛ در قرائتی كه در آن تدبّر نباشد، خیری نیست.

زمانی حالت تدبر و تنبّه ایجاد می‌شود كه قاری، آن را با آرامش و شمرده بخواند و در هر فرازی خود را مخاطب قرآن ببیند و در آن اندیشه كند. در كلامی از ابن عباس نقل شده است كه:

«سوره بقره و آل عمران را با ترتیل و تدبّر بخوانم برایم محبوبتر است از این كه تمام قرآن را با سرعت بخوانم.»[2]

2. احترام باری تعالی:

قاری قرآن هر گاه بخواهد قرآن را تلاوت كند باید ابتدا عظمت گوینده آن را در دل خود حاضر كند و بداند كه قرآن كلام خداست و تلاوت كلام الهی بس عظیم و خطیر است، آن گاه متوجه می‌شود كه باید آن را با احترام بخواند، حفظ احترام قرآن ایجاب می‌كند كه تلاوت آن همراه با وقار، آرامش و پرهیز از عجله باشد.

غزالی در این زمینه می‌گوید:

«بدان كه ترتیل استحباب دارد نه تنها برای تدبّر، زیرا برای افراد غیر عرب كه معنی قرآن را نمی‌فهمند نیز ترتیل و شمرده خواندن مستحب است. زیرا تلاوت با ترتیل نشانه احترام و تكریم و با وقار نگهداشتن قرآن است و تأثیرش در قلب از با سرعت و شتاب خواندن بیشتر بهتر می‌باشد».[3]

3. تأثیر در قلبها:

تلاوت قرآن به صورت آهسته و شمرده سبب تأثیر در قلبها می‌شود. از این تأثیر قاری و استماع كننده بهره‌مند می‌شوند. هنگام تلاوت ترتیل، قاری فرصت دارد تا مفاهیم آیات را به قلب خویش القا كند و بر اثر تكرار القاها قلب و روح او تأثیر می‌پذیرد. همین موضوع برای شنونده تلاوت ترتیل نیز وجود دارد، زیرا فرصت تفكر و اندیشیدن آیات را پیدا می‌كند، در نتیجه مفاهیم و پیامهای آیات در سراسر وجودش پرتوافكن شده، موجب تنبه و تأثیر پذیری روح و روانش می‌گردد.

[1] . تحف العقول، ابن شعبه حرّانی، ص 204، مؤسسه النّشر الاسلامی، قم، چاپ دوم، 1363.

[2] . هفده گفتار در علوم قرآنی، محمد حسینی، ص 314، انتشارات بدر، تهران.

[3] . النشر فی القراآت العشر، ج 1، ص 209.

- نظرات (0)