سایت خاتون

امتیاز ویژه مومنان

معنای دقیق تری که می توان از آیه به دست آورد این است که آیه در صدد بیان واقعیتی است به نام حیات برتر یعنی نوعی زندگانی که نصیب بندگان خاص خدا می شود.

أَ وَ مَن كاَنَ مَیْتًا فَأَحْیَیْنَاهُ وَ جَعَلْنَا لَهُ نُورًا یَمْشىِ بِهِ فىِ النَّاسِ كَمَن مَّثَلُهُ فىِ الظُّلُمَاتِ لَیْسَ بِخارِجٍ مِّنها  كَذَالِكَ زُیِّنَ لِلْكَفِرِینَ مَا كاَنُواْ یَعْمَلُون

آیا كسى كه [از نظر عقلى و روحى‏] مرده بود و ما او را [به وسیله هدایت و ایمان‏] زنده كردیم و براى او نورى قرار دادیم تا در پرتو آن در میان مردم [به درستى و سلامت‏] حركت كند؛ مانند كسى است كه در تاریكى‏ها [ىِ جهل و گمراهى‏] قرار دارد و از آن بیرون شدنى نیست؟! این گونه براى كافران [به خاطر لجاجت و عنادشان‏] آنچه انجام مى‏دادند، آراسته شد [تا گمان كنند اعمالى را كه انجام مى‏دهند نیكوست.]

 

پیام آیه

آیه‌ی 122 سوره انعام در نگاه اول، مَثَلی است برای مۆمن و کافر؛ انسان بی‌ایمان به مانند مرده‌ای است که نه می داند و نه می تواند بد و خوبش را تشخیص داده از شر بگریزد و به سوی خیر بشتابد؛ اما کسی که توفیق ایمان نصیبش گشت و مۆمن شد شبیه به کالبدی است که روح در آن دمیده شده و او می‌تواند بفهمد و تشخیص دهد از شر فاصله بگیرد و به دنبال خیر خود باشد.

و نیز تشبیه مۆمن به کسی که در راه چراغ به دست دارد و در پرتو نور او می‌بیند، تشخیص می دهد و به درستی حرکت می کند؛ اما کافر بسان کسی است که غرق در تاریکی است؛ نه نوری دارد که با آن ببیند و نه راهی وجود دارد که بتواند از آن خارج شود.

بنابراین خداوند متعال در این آیه شریفه، کفر را به مرگ، ایمان را به زندگى، هدایت را به نور و گمراهی را تاریکی محض تشبیه كرده است. دلیل این تشبیه هم درک مادی اکثر انسان هاست.

هدف از بیان چنین مثال هایی

مردمی که با مادیات انس گرفته و به آن خو کرده اند،  فرقى بین مۆمن و كافر نمى‏بینند . در نگاه مادی این اکثریت، فرقی بین مۆمن و کافر وجود ندارد؛ هر دو می خورند و می خوابند و ازدواج می کنند و به مانند یکدیگر از دنیا بهره می برند. براى چنین مردمى معرفى مۆمن به اینكه او زنده به زندگى ایمانى است و داراى نورى است كه با آن نور راه را از چاه تشخیص می‌دهد و نیز معرفى كافر به اینكه او مرده به مرگ ضلالت است و در ظلمتى به سر مى‏برد كه راه خروجی از آن نیست، نیازمند به تشبیهاتى است كه حقیقت معناى مورد نظر را به افق فهم آنان نزدیك كند.

 

معنای دقیق تر برای آیه

این معنا گرچه حق است و صحیح؛ اما از ویژگی‌های قرآن این است که می توان در آن عمیق شد و به معانی دقیق تری دست پیدا کرد و از آن بهره برد.

معنای دقیق تری که می توان از آیه به دست آورد این است که آیه در صدد بیان واقعیتی است به نام حیات برتر؛ نوعی زندگانی که نصیب بندگان خاص خدا می شود.

علامه طباطبایی (ره) در شرح این معنا سخنی دارد که چکیده آن این است:

خداوند متعال در قرآن کریم به انسان‏هاى الهى حیات جاودانى را نسبت مى‏دهد كه با مردن سپرى نشده و پس از مرگ دنیایی نیز همچنان ادامه دار است.

در این نوع از زندگی رنج و فرسودگى، ذلت و شقاوت و سایر رذایل اخلاقی وجود ندارد و صاحبان آن، غرق در لطف پروردگار خود و خرسند به تقرب درگاه اویند. آنها جز خیر چیزى نمى‏بینند و جز با سعادت روبرو نمى‏شوند؛ سراسر در امنیت، همراه با شادی و لذت به سرمى‏برند.

این عده، چیزهایى را مى‏بینند و مى‏شنوند كه دیگران از دیدن و شنیدن آن محرومند؛ هرچند ظاهر اعمال و رفتارشان شبیه به مردم دیگر است.

خاستگاه این برتری و امتیاز نمی تواند عامل مشترک بین ایشان و دیگر انسان ها باشد. ناگزیر در آنان منشأ دیگرى براى اینگونه اراده و شعور وجود دارد که دیگران از آن محرومند. این منشأ همان حیات ویژه ای است که به بندگان خاص الهی اعطا می شود. ایشان علاوه بر حیات گیاهی و حیات حیوانى که تمام موجودات زنده از آن برخوردارند حیات دیگرى دارند كه مردم كافر فاقد آن هستند و آن حیات ایمانی است.

همانگونه كه حیوانات در غذا خوردن و رشد کردن با گیاهان مشتركند ولی در حرکت کردن ارادی از آنها ممتازند؛ برای همین ما حکم می کنیم که حیوانات دارای حیات برترند چون آثار حیاتی برتر نسبت به گیاهان دارند.

همینگونه است نسبت بین انسان و حیوان؛ زیرا شاهدیم که از انسان آثار حیاتی به مراتب بالاتری نسبت به حیوان صادر می‌شود که از حیوان ساخته نیست مانند اندیشیدن.

با این دو مقایسه اکنون به راحتی می توان پذیرفت که بین کافر و مۆمن نیز فرقی از همین نوع وجود دارد؛ چراکه انسان های با ایمان چیزهایى را درك مى‏كنند كه درك آن از توان و طاقت دیگران بیرون است و آنها چیزهایى را اراده مى‏كنند كه دیگران از اراده كردن آن عاجزند.

به همین علت، قرآن کریم برای بندگان خاص الهی؛ یعنی مۆمنان، حیات ویژه‌ای قائل است که خداوند متعال به پاس ایمان صحیح، عمل صالح و استقامتی که در این راه ورزیده اند، به آنها عنایت کرده است.

بنابراین اگر در آیه شریفه فرمود: براى مۆمن حیات و نورى است مجاز گویى نبوده؛ بلكه به راستى در مۆمن چنین حقیقت و واقعیتى وجود دارد كه در دیگران نیست و برای آثاری که دارد سزاوار است که نام حیات و زندگى بر آن گذاشته شود؛ حیاتی برتر از حیات گیاهی و حیوانی (که این دو در سطح امور مادی اند)؛ به نام حیات انسانی یا حیات ایمانی که در سطحی به مراتب بالاتر از عالم خاکی قرار دارد و آثاری متناسب با ماورای ماده از خود بروز می دهد.[1]

آیاتی که همسو با این معنا هستند

آیاتی در قرآن کریم وجود دارند که با همین معنا هماهنگ بوده و در مقام بیان همین نوع حیات برای مۆمن و فقدان آن برای کافر هستند. آیات 97/ نحل، 36/ انعام، 179/ اعراف، 70/ یس نمونه ای از این آیات هستند که در تمام آنها زندگی مادی کافران نادیده انگاشته شده و به گونه ای درباره ی آنها سخن گفته که گویا مردگانی هستند که به ظاهر زنده هستند و در میان انسان ها زندگی می کنند زیرا می فرماید: با اینکه گوش دارند ولی نمی شنوند؛ با اینکه چشم دارند ولی نمی بینند و با آنکه عقل دارند ولی درک و فهم نداشته و اندیشه نمی کنند.

در مقابل برای مۆمنان از زندگی ویژه ای خبر می دهد که با وصف آن به طیبه، بر ممتاز بودن آن تأکید می کند.

 

معنای نور در این آیه

«نور» در این آیه به معناى علمى است كه زاییده ایمان است. شاهد این معنا روایتى است كه شیعه و سنى آن را از رسول خدا (صلی الله و علیه وآله) نقل كرده‏اند كه فرمود:

«مَنْ عَمِلَ بِمَا یَعْلَمُ وَرَّثَهُ اللَّهُ عِلْمَ مَا لَمْ یَعْلَم‏»[2]

«هر كه عمل كند به آنچه به آن عالم است، خداوند علم آنچه را هم كه نمى‏داند روزیش نموده ، آنچه را هم كه نمى‏دانست به او یاد مى‏دهد.»

دلیل این سخن با توجه به معنای بیان شده این است که وقتى روح ایمان در دل كسى قرارگرفت، عقاید و اعمال او هم عوض شده به صورتى كه مناسب با ایمان باشد در مى‏آید، درست مانند فضایل و رذایل اخلاقی كه وقتى در نفس پیدا شدند اعمال انسان را هم متناسب با خود مى‏سازند.

 

پی نوشت ها:

1.     ر.ک به المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏7، ص 337

2.     الفصول المختارة، ص 107

- نظرات (0)

چگونگی سیر شبانه حضرت رسول در شب بیست و هفتم رجب

- نظرات (0)

خانه‌هایی که فرقی با گورستان ندارند!

---

در میان اماکن دو مکان برای تلاوت قرآن شرافت بیشتری دارد؛ «خانه» و «مسجد». پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) در این باره فرمود: «خانه‌های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید و آنها را گورستان نسازید همانگونه که یهودیان و مسیحیان چنین کردند و خانه‌های خویش را از عبادت تهی ساختند.

هر خانه‌ای که در آن قرآن زیاد تلاوت شود خیر و برکت آن افزون گردد و اهل آن در وسعت قرار می‌گیرند و آن خانه برای اهل آسمان نورافشانی می‌کند ، آنگونه که ستارگان بر اهل دنیا نور می‌دهند.»(اصول کافی، ج 2، ص 446)

از کلام پیامبر(صلی الله علیه وآله) چنین استفاده می‌شود منازلی که در آنها قرآن خوانده نمی‌شود مانند گورستان تاریک و ظلمانی است، کسی که اهل قرآن نیست و با آن انسی ندارد دل‌مرده است و خانه او گورستانی بیش نیست.

كسی كه اهل قرآن نیست و با آن انس ندارد دل مُرده است و خانه او گورستان است.

بنابراین همه مسلمانان این گفتار پیامبر خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ را آویزه گوش كنند و خانه‎ها را با ترك تلاوت قرآن تاریك نكنند. بلكه خانه‎ها را با تلاوت آن روشن بسازند. خود و خانواده، كوچه و محل زندگی را هم نورانی كنند.

حضرت می‎فرماید: این نورانیت به زمین و زمینیان محدود نمی‎شود بلكه اهل آسمان هم از نورافشانی چنین خانه‎ای بهره می‎برند. همان‎طور كه ستاره‎های آسمان برای ساكنان زمین چشمگیر است، خانه‎ای كه در آن قرآن تلاوت می‎شود برای اهل آسمانها چشمگیر است و آنها هم از مراكز تلاوت قرآن نور می‎گیرند.

خانه‎ای كه صدای قرآن اهل آن، از كوچك و بزرگ، طنین‎انداز است، دنیایشان نیز آباد است. خیر و بركت آن زیاد است و رزق و روزی آن خانه فزونی می‎یابد.

شایسته است در خانه‎هایی كه اتاق های متعدّد دارد یك اتاق برای نماز، دعا و قرآن خواندن اختصاص یابد و خانواده‎هایی كه كمبود جا دارند، مكان مشخصی را برای قرائت قرآن و سایر عبادات در نظر گیرند، زیرا شرافت چنین مكان‎هایی موجب استجابت دعا خواهد شد.

چرا تلاوت در خانه فضیلت دارد؟

1. دوری از ریا: عبادت در خلوت، به دور از تظاهر و خودنمایی است و معمولاً با اخلاص همراه است. به این جهت كمتر آلوده به ریا می‎شود. از این رو كسی كه ترسی از ریا و وسوسه‎های شیطانی دارد ،بهتر است قرآن را در خلوت و خانه تلاوت كند.

2. تأثیر در فرزندان: تلاوت قرآن در خانه‎ها در سایر افراد خانواده اثر دارد. پدر و مادری كه خواندن قرآن جزو برنامه زندگیشان باشد، فرزندانشان هم به فراگیری و خواندن قرآن علاقمند می‎شوند. حتی فراتر از خانه، در همسایگان نیز تأثیر زیادی دارد.

3. اثر اجتماعی آن: اگر صدای قرآن در همه یا اكثر خانه‎ها طنین‎انداز شود و صبح و شام صدای روح‎نواز آن از هر كوی و برزن شنیده شود، در قلب انسان های مشتاق اثر می‎گذارد، روح و روان ها را منقلب می‎كند و زمینه‎ساز حضور قرآن در عرصه اجتماعی می‎شود. آنگاه انسانها به خود آمده، قرآن را برنامه زندگی خود قرار می‎دهند و كاستی های خود را با آن برطرف می‌سازند و قرآن در جامعه تجسّم عینی می‎یابد.

خانه خود را با برکت کنیم

روایتی از امیرالمومنین علی(علیه السلام ) است که ایشان می فرمایند: «ان البیت الذی لا یقرا فیه القرآن و لا یذکرالله عزوجل ؛ خانه‌ای که در آن قرآن تلاوت شود، خانه‌ای که در آن ذکر خدا باشد «فیه تقل برکته» این خانه، خانه بابرکتی می شود ، «و تهجره الملائکه »در آن خانه ملائکه رفت و آمد می کنند، « تحضره الشیاطین » شیاطین در آن خانه نمی توانند قدم بگذارند، «و یضئی لاهل السماء»این خانه برای اهل آسمان می درخشد «کما تضیعی کواکب لاهل الارض»

همانطور که ما شبها نگاه می کنیم می بینیم که بعضی از ستارگان بسیار درخشان است ، خانه ای که در آن قرآن خوانده شود برای ملائکه هم درخشان است ؛ ظاهرش کاه و گل است ولی باطن این خانه نورانیت قرآن است .

 

خانه ای که در آن قرآن تلاوت نمی شود، این گونه است

بعضی اوقات می بینیم زندگیمان گره خورده است، رزق و روزی برای ما نمی آید یکی از علت های آن این است که ما صله رحم نمی کنیم، به فامیل ها سر نمی زنیم، احترام فامیل را نگه نمی داریم .

یکی از علت های دیگر آن این است به کتاب خدا و اهل خدا اهمیت نمی دهیم .

دیگر علت های آن این است که ما در منزلمان ذکر و یاد خدا را بها نمی دهیم. در محفلی که یاد و ذکر خداوند نباشد ملائکه نمی آیند «تهجروه الملائکة»، « تحضره الشیاطین » در منزلی که نام و یاد خدا و ذکر خدا نیست زن و شوهر بداخلاق هستند و فرزندان بد تحویل جامعه می دهند و اختلاف دامنگیر اهل خانه می شود .

 

حقی که قرآن بر گردن ما دارد

قرآن‌هایی که در منازل، مساجد و اماکن متبرک وجود دارد هر کدام حقی به گردن مسلمانان دارد، ادای حقوق آنها، باز کردن، نگاه کردن و قرائت آنها است.

در همه خانه‌ها معمولاً یک جلد قرآن وجود دارد، عده‌ای از خانم‌های خانه‌دار سلیقه به خرج می‌دهند و آن را در جاهای پارچه‌ای و تمیز قرار می‌دهند و در جای بلندی دور از دسترس کودکان قرار می‌دهند. این کار پسندیده‌ای است، اما این کار ادای حق قرآن نیست بلکه رعایت حق قرآن، قرائت آن است.

امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند: سه چیز در پیشگاه خداوند از سه گروه شکایت می‌کند؛ مسجدی که همسایگانش در آن نماز نخوانند و عالمی که بین ناآگاهان باشد (و از علم او استفاده نکنند) و قرآنی که غبار گرفته و خوانده نشود.

ما اگر بخواهیم شاداب زندگی کنیم ، اگر بخواهیم خوب زندگی کنیم باید به دستورات اسلامی بها و ارزش دهیم. اینها مایه خوشبختی و سرافرازی ماست امیدواریم که نورانیت قرآن بر همه دلها بتابد و گره ها باز شود

- نظرات (0)

منظور از «أَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتی»(مائده/3) چیست

در این آیه چند نکته وجود دارد : اول اینکه خدا می فرماید «الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذینَ كَفَرُوا مِنْ دینِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْن» امروز کفار از دین شما مأیوس شدند. منظور سران کفر است و در روایت هم داریم: فرماندهان شیطان در روز غدیر از ابلیس تبری جستند، زیرا همه وعده های او نقش برآب شده بود.

در ادامه آیه می فرماید«الْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دینَكُم وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتی‏ وَ رَضیتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دیناً» که خود این سه نکته است؛ اکمال دین، اتمام نعمت و دین مورد رضایت خدا قرار گرفت.

برای اینکه نعمت ولایت امام شناخته بشود از داستان حضرت ابراهیم شروع می کنیم. خدا می فرماید «وَ كَذلِكَ نُری إِبْراهیمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لِیَكُونَ مِنَ الْمُوقِنین»(انعام/75) ما این گونه ملکوت آسمان ها و زمین را بر ابراهیم ارائه کردیم. همه موجودات عالم دارای باطن و ملکوتی هستند که داریم «بِیَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَیْ‏ء»(یس/83) یعنی ملکوت عالم در دست خداست و تدبیر عالم ملک از آنجاست لذا در شب قدر تقدیر عالم در ملکوت واقع می شود و همه آنها را به امضای حضرت می رسانند که او هم اما ملکوت است و هم امام عالم ملک.

در ادامه خدا می فرماید : «فَلَمَّا جَنَّ عَلَیْهِ الَّیْلُ رَءَا كَوْكَبًا قَالَ هَاذَا رَبىّ‏ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الافِلِین» که این ظاهرا سیر خود حضرت ابراهیم است گرچه می خواهد تعلیم سیر و سلوک به دیگران هم بکند. می گوید: شب تاریک شد و در ظلمت شب ستاره ای را از دور دید و گفت که این پروردگار من است و وقتی ستاره غروب کرد، گفت که من خدای غروب کننده را دوست ندارم. چیزی که غروب دارد نمی شود به آن دل بست.

یک تعبیر می تواند این باشد که حضرت ابراهیم به ستاره پرست ها یا خورشید پرست ها درس می داد، که من هم قبول دارم که ما در ظلمات هستیم و نیاز به نور رَب داریم. حتی اگر در این عالم ملک، نور خورشید و ستاره نباشد ما در تاریکی محض هستیم. ولی خورشید و ستاره نمی توانند رَّب ما باشند و ما را هدایت کنند و باید متوجه رب واقعی شد.

اما تعبیر دیگری هم می شود داشت آن هم این است که ابراهیم(علیه السلام) می خواست تعلیم کند که سیر ما فقط در این عالم مُلک نیست که با ستاره و خورشید بشود همراه شد و در ضمن آنها غروب دارند. خدا باید خورشید و ماه و ستاره ای خلق کرده باشد که همه عوالم را نورانی کند و با آن نور در همه عوالم باید سلوک داشت و غروب نداشته باشد. و باید به سمت ماه و ستاره ای برویم که غروب ندارند. آن نور هم در قرآن معرفی شده است: «و الشمس و ضحیها و القمر اذا تلاها» که خورشید نبی اکرم است و پرتوی این خورشید، دین نبی اکرم است که عالم را روشن می کند. قمری که تلو و دنباله او می آید و نور آنرا به عالم می تاباند و دین او را منعکس می کند وجود مقدس امیرالمومنین(علیه السلام) است.

در آیات دیگر هم همین معنا هست که «وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُون»(نجم/16) که علامات ما ائمه هستیم و نجم وجود مقدس نبی اکرم است.

پس گویی حضرت ابراهیم دارد تعلیم می دهد که ما در هر عالمی که باشیم نیاز به نور رب داریم که هدایت ما با این نور است و این نور البته در قالب خورشید و ستاره و ... تمثل پیدا می کند و در عوالم دیگر هم تمثل دیگری دارند. پس اگر ایشان رویت در ملکوت داشته از این نور بهره برده است زیرا همان طور که دیدن در این عالم علاوه بر چشم، نور هم می خواهد ، در باطن عالم هم همین طور است که هم چشمی می خواهد که ملکوت عالم را ببیند و هم نوری می خواهد ملکوت را روشن کند. یعنی خورشیدی که نورش از سنخ عالم ملکوت است و ملکوت عالم را روشن می کند و آن نور نبی اکرم و ائمه معصومین است. حضرت ابراهیم هم گویی خودش می خواست از طریق این نور به عرش برود. و با همین نور هم رسید. مشاهده عالم ملکوت با این نور ممکن است.لذا جابربن یزید جوفی که از اصحاب سر است به امام صادق(علیه السلام) گفت: چطور خداوند ملکوت را به حضرت ابراهیم ارائه کرد و ما اهل ملک، ملکوت را ببینیم؟ امام اشاره به آسمان کردند و سقف کنار رفت و فرمود: «کذلک» یعنی همینطور. این شأن امام است.

در قرآن داریم که خدا به حضرت آدم گفت که به زمین هبوط کنید من هدایتی را برای شما می فرستم، اگر به این هدایت رو بیاورید، شقی نمی شوید و اگر از آن روی برگرداندید دچار سختی در زندگی می شوید. تا آیات می رسد به اینکه کسانی که از آیات ما اعراض کردند، «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْكاً وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَعْمی»(طه/124) یعنی در محشر هم کور می آیند.

بعد سوال می شود که «قَالَ رَبّ‏ لِمَ حَشَرْتَنىِ أَعْمَى‏ وَ قَدْ كُنتُ بَصِیرًا» چرا مرا کور محشور کردی؟ که روایت می فرماید که هم قلبش کور است و نمی تواند باطن عالم را ببیند و هم چشمش کور است و نمی تواند ظواهر را ببیند. پس در قیامت فرد می گوید: خدایا من در دنیا چشم داشتم چرا چشم را از من گرفتی؟ ندا می آید که «قَالَ كَذَالِكَ أَتَتْكَ ءَایَاتُنَا فَنَسِیتهَا وَ كَذَالِكَ الْیَوْمَ تُنسى» یعنی آیات ما رو به تو آوردند ولی تو از این آیات غفلت کردی و امروز هم تو مورد توجه نیستی. گویی همین چشمی که به انسان داده شده برای توجه به همین آیات است و آیات در روایات به ائمه تفسیر شده است. و اگر این توجه برود چشم و نور و ... همه برداشته می شود. پس امام نوری است که ما با آن می توانیم در همه عوالم سیر کنیم.

ادای حق نعمت بزرگ امام به چیست؟

ساده ترین سطح آن، حرف گوش کردن است. این شروع وادی است که اگر آن امام است، او را به امامت قبول کند و او را واجب الطاعة بداند و دنبال آن حرکت کند.

استقامت در مسیر ولایت کردن مهم است. پس هم اقرار و هم استقامت کنند که «إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتی‏ كُنْتُمْ تُوعَدُون»(فصلت/30) پس نعمتی که خدا به ما داده حقیقتا این نعمت است. اینکه در سوره رحمان مرتب می گوید «فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبان» حضرت می گویند بزرگترین آلاء و نعمت ها ما هستیم.

پس نورالهی در بیوتی آمده است که بیت نبی اکرم اصل آن است و فروع آن بیت انبیاء و ائمه هستند. حتی بیوت انبیاء به ولایت تفسیر شده است. در قرآن حضرت نوح به خدا فرمود «رَبِّ اغْفِرْ لی‏ وَ لِوالِدَیَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَیْتِیَ مُۆْمِنا»(نوح/28) خدایا مرا بیامرز، پدر و مادرم را بیامرز و هرکس با ایمان وارد بیت من شد او را هم بیامرز. خب این کدام بیت است؟ در کافی دارد حضرت فرمودند «هی الولایة» کسی که وارد ولایت بشود، وارد بیت انبیاء شده است. در ادامه روایت، آیه تطهیر را معنا کرده اند که «إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْت»(احزاب/33) که اهل البیت ما و ولایت ماست. هر کس وارد محیط ولایت بشود وارد بیت نبی اکرم شده است.

- نظرات (0)

لزوم تقویت کاربرد گرافیک در خدمت قرآن کریم

---

هر چه بیشتر پیش می رویم، می فهمیم که امروزه برای ترویج قرآن کریم به همه ابزارهای سالم و سازنده نیاز داریم.

در این قاعده که درنگ می کنیم، می بینیم ابزار بسیار قدرتمندی به نام «گرافیک» بر زمین مانده و به خوبی از آن برای انتشار آموزه های قرآن کریم و رساندن پیام آن به ایرانیان و جهانیان، بهره برداری نشده است.

 

چرا چنین است؟

واقعاً چرا باید چنین باشد و چرا از این فن روز و ابزار کارآمد که به زبان جهانی سخن می گوید، برای معرفی هر چه بیشتر قرآن کریم و آموزه های آن بهره نمی بریم؟

 

گرافیک و خدمتی که می تواند به قرآن کریم بکند

اشتباه نشود! در قرآن کریم، به طور مستقیم به کلمه گرافیک اشاره نفرموده است؛ اما مگر گرافیک چیزی غیر از «پیام، مفهوم، رنگ، طرح و نور» است؟ این ها عناصر اصلی هنر گرافیک است که در قرآن کریم به این عناصر، عنایت خاص شده است.

برای مثال، رنگ یکی از عناصری است که قرآن درباره آن سخن ها دارد.

استفاده هر چه بیشتر از هنر گرافیک، می تواند تأثیرات فراوانی بر مخاطبان داشته باشد؛ همان گونه که در انتقال سایر مباحث و نکات موثر واقع شده است و حیف است که برای انتقال آموزه های قرآن، کمتر از آن استفاده می شود.

چند ماهی است که شهرداری تهران به وجه بسیار زیبنده و جالبی، با طرح های گرافیکی قوی و در خور تحسین، اقدام به معرفی آیه هایی از قرآن و توضیح پیام و مضمون آن آیه ها کرده است. کاری که تاکنون به این صورت و وسعت انجام نشده بود و البته، استفاده از گرافیک مناسب و طرح های گویا و اثرگذار در کنار ترجمه ساده و مثال های خواندنی، کشش خوب و مناسبی به این آثار داده است.

مردم هر روز در مترو، به تابلوهایی نگاه می کنند که آیه ای را نوشته، به سادگی ترجمه کرده، مثالی ساده اما زیبا آورده و با طرحی گرافیکی بسیار مناسب و قوی، پیام را در گوشه دل و ذهن قرآن خالی بود و الان، خالی نیست؛ اما به شدت کم است.

اهالی فن و هنر گرافیک، زمانی کمبود را حس می کنند که بخواهند در باره قرآن و موضوع های قرآنی، طرح های گرافیکی متعددی را جلوی چشمان خود ببینند و زمانی که اقدام می کنند می فهمند که در این باره حقیقتاً کم کاری شده است. این جاست که ترغیب می شوند چنین متونی را بنویسند و سعی کنند اهالی گرافیک را بیش از پیش به وادی انتقال آموزه های قرآن با استفاده از گرافیک بخوانند.

 

رنگ سبز در قرآن کریم

رنگ سبز زیباترین رنگی است که ده بار در قرآن مطرح شده و در چند آیه به بساط بهشتیان و لباس‌های ابریشمی و حریرهای سبز رنگ آنان اشاره شده است. همچنین رنگ گیاهان سبز هم چند بار در قرآن تکرار شده است.

سبز، انتقال دهنده شادی، انبساط خاطر و بهجت است. نماد رویش، حیات و زندگی است. رنگ سبز در نظر روان‌شناسان آرامش‌بخش ترین رنگ‌ها و نشانه حیات، رویش و جاودانگی است (نساجی زوّاره، اسماعیل، رنگ سبز، رنگ تعلق، آرامش، درس‌هایی از مکتب اسلام، س48، ش8، ص2).

سبزرنگ صبر، شکیبایی، بردباری و پایداری است. تقویت کننده و محرّک چشم، آرامش بخش و استراحت دهنده است.

امام کاظم (علیه السلام) فرمود: سه چیز نور چشم را زیاد می‌کند [و در روایتی دیگر سه چیز غم و اندوه را از دل بیرون می‌کند] نگاه به سبزه، نگاه به آب روان و نگاه به صورت زیبا. (مجلسی، بحارالانوار، ج 104، ص 45، ح10)

رنگ سبز از آمیختن دو رنگ زرد و آبی به دست می‌آید و رنگ وسط و متعادل است؛ نه مانند زرد اثر محرک و هیجان‌آور دارد، نه مثل آبی مسکّن و غیر‌فعال و سرد است. این رنگ گویای ثبات عقیده و خودشناسی است (لوثر، روان‌شناسی رنگ‌ها، ص 83).

سبز نماد ایمان و کمال و رنگ بهشتی است و چون در رنگ سبز ایمان و اطمینان مشهود است، نزد مسلمانان رنگ مقدس شمرده می‌شود و مردم میان این رنگ و پیامبراکرم و اهل‌بیت طاهرین و اولادشان (علیه السلام) ارتباط برقرار می‌کنند (ابوطالبی، مفاهیم نمادین رنگ‌ها، ص 125).

قرآن مجید عنایت ویژه‌ای به این رنگ دارد و در هفت مورد به سبزی گیاهان و روییدنی‌های سطح زمین اشاره کرده و این مسأله را نشانه‌ای برای اهل ایمان دانسته‌ است، از جمله:

«أَلَمْ تَرَأَنَّ‌اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّماءِ مَاءً فَتُصْبِحُ الْأَرْضُ مُخْضَرَّةً إِنَّ اللَّهَ لَطِیفٌ خَبِیرٌ» (حج/ 63)؛ «آیا نظر نکرده‏اى که خدا از آسمان آبى فرو فرستاد، پس زمین سرسبز گردید؟ که خدا لطیف [و] آگاه است». قسمت اعظمی از کره زمین را پوشش گیاهان سبز پوشانده‌اند، از قبیل جنگل‌ها، مراتع و باغ‌ها. این رنگ اثر شگفتی در آرامش روان انسان و حیوانات دارد و در لسان روایات، نگاه کردن به سبزه‌زارها اندوه را بر طرف می‌کند.

خداوند طبیعت و گیاهان سرسبز را مظهر مسرّت و شادی معرفی می‌کند. «فَأَنبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَةٍ» (نمل/60)؛ «و به وسیله آن، باغ‏هایى زیبا و سرورانگیز رویاندیم».

راغب اصفهانی در تعریف بهجت آورده است: «البهجة حسن الون و ظهور السرور فیه»، بهجت زیبایی رنگ و آشکار شدن سرور و شادی در آن است.

با توجه به این‌که باغ‌ها سرسبزند و قرآن باغ‌های سرسبز را شادی‌بخش می‌داند، آیه می‌تواند به اثر شادی آفرین و اندوه‌زدایی رنگ سبز اشاره داشته باشد و گویای اعجاز علمی رنگ سبز در قرآن باشد. دکتر پاک نژاد نیز با اشاره به آیه مذکور، آن را مظهر اعجاز قرآن می‌داند .(پاک‌نژاد، همان، ج 5، 157)

رنگ سبز در فرهنگ قرآن، رنگ بهشت و بهشتیان است. قرآن سبزی لباس‌ها و فرش‌های بهشتی و روکش پشتی‌های آن را به زیبایی به تصویر می‌کشد. بهشت محل جاوید و خانه قرار و آرامش است، پس این آرامش از هر لحاظ برای آنان فراهم می‌باشد؛ حتی در نوع رنگ‌های به کار رفته در بهشت. به همین دلیل رنگ بهشت، لباس و تخت بهشتیان سبز است.

قرآن کریم در یک مورد، رنگ خود بهشت (مدهامتان در سوره الرحمن به معنای دو بهشتی است که در نهایت سرسبزی‌اند) و در دو مورد، رنگ لباس بهشتیان و در یک مورد، تکیه‌گاه آنان را سبز معرفی می‌کند.

«وَیَلْبَسُونَ ثِیَاباً خُضْراً مِن سُندُسٍ وَإِسْتَبْرَقٍ...»؛ (کهف/ 31)؛ «و لباس‏هایى سبز، از حریر نازک و ضخیم، مى‏پوشند».

«مُتُّکِئِینَ عَلَى‏ رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَعَبْقَرِیٍّ حِسَانٍ» (رحمان/ 76)؛ «در حالى که (بهشتیان) بر بالش‏هاى سبز و (فرش‏هاى) کم‏یابِ زیبا تکیه زده‏اند».

«عَالِیَهُمْ ثِیَابُ سُندُسٍ خُضْرٌ» (انسان/ 21)؛ «بر فرازشان لباس‏هاى سبز حریر نازک و حریر ضخیم است».

پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله وسلم) نیز با توجه به این آیات کریمه گاهی لباس سبز می‌پوشید. در روایت هست که ایشان از لباس سبز خوشش می‌آمد و قبای دیبای سبز رنگی داشت.

غزالی در احیاء العلوم می‌گوید:

«پیامبر از لباس سبز خوشش می‌آمد و قبایی از سندس داشت که هرگاه آن را می‌پوشید، رنگ سبز آن با سفیدی صورت ایشان زیبا بود» (طباطبایی، سنن‌النبی، ص 174).

رنگ سبز نماد حیات و جاودانگی ایمان و کمال است و این در بهشت به خوبی جلوه‌گر شده است. خدا در سوره مبارکه الرحمن، در آیه 64 می‌فرماید: «مُدْهَامَّتَانِ». ادهیام به معنای شدت رنگ سبز است، تا حدّی که مایل به سیاهی است (طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج19، ص125) و این از اوصاف دو بهشتی است که در سورة الرحمن بیان شده است. مکمّل رنگ سبز، قرمز است (پائولین، رنگ‌ها و تأثیرات درمانیشان، ص 105). خداوند در سورة یس، قرمزی آتش و سبزی درخت را کنار هم ذکر می‌کند.

«الَّذِی جَعَلَ لَکُم مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نَاراً فَإِذَا أَنتُم مِنْهُ تُوقِدُونَ» (یس/80)؛ «(همان) کسى که براى شما از درخت سبز، آتشى قرار داد و شما در هنگام (نیاز) از آن (آتش) مى‏افروزید»

رنگ سبز از وفور نعمت و فراوانی سخن می‌گوید؛ همان گونه که حضرت یوسف هفت خوشة سبز را به هفت سال فراوانی نعمت تعبیر کرد. بهجت بخش بودن باغ‌های سرسبز که در آیه 60 سوره نمل آمد «حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَةٍ» به این اثر رنگ سبز اشاره دارد که می‌تواند از اشاره‌های علمی قرآن یا شاید معجزات علمی قرآن باشد.

دکتر پاک‌نژاد بعد از نام بردن برخی از خواص رنگ سبز، مانند آرام‌بخشی، ایجاد حس توازن در همه جنبه‌های شخصیت انسان، بشّاش‌کننده سامانه عصبی، خنک کننده خون و درمانگر فشار خون بالا، می‌گوید تمام این آثار در آیه «حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَةٍ» آمده است و در حدیث امام کاظم (علیه السلام) نیز که می‌فرماید سه چیز حزن و اندوه را از قلب می‌زداید، از سرسبزی، یاد شده است. (پاک‌نژاد، همان، ج5، ص157)

در مجموع از اشارات قرآن کریم و تحقیقات دانشمندان روشن می‌شود که رنگ سبز از رنگ‌های شادی‌آور و از نشانه‌های پروردگار عالمیان است و به توحید ربوبی دلالت دارد؛ چون همان کسی که انسان را خلق کرد، این طبیعت سرسبز و زیبا و مسرّت بخش را برای او آفرید و نهایت و پیوستگی و ارتباط و نظم در کل این مجموعه هست و بین تک تک اجزای این مجموعه هماهنگی وجود دارد که بر وجود خالق و مدبّر یگانه و حکیم دلالت می‌کند

- نظرات (0)