اطلاعات سايت:
كاربران:
بسم الله الرحمن الرحیم
رئیس ستاد اقامه نماز كشور با بیان اینكه متأسفانه آنطور كه باید به قرآن نپرداختیم و بیشتر خودمان را سرگرم صوت و لحن قرآن كردیم، گفت: برخی به اسم دین میگویند دین از سیاست جداست حال آنكه این افراد به قرآن بیتوجهی میكنند چون 500 آیه سیاسی در قرآن داریم كه اثبات میكند دین از سیاست جدا نیست.
به گزارش اطلاع رسانی شبکه قرآن ومعارف سیما حجتالاسلام محسن قرائتی، رئیس ستاد اقامه نماز كشور شب گذشته، 9 تیرماه در جمع روحانیون و طلاب قزوین كه در مسجدالنبی(ص) برگزار شد، بیان كرد: من نامهای برای علما در خصوص قرآن نوشتم و شكر خدا این نامه اثر گذاشت و موجب شد تا در میان روحانیون راجع به ظلمی كه به قرآن شده صحبت كنم چرا كه حق قرآن ادا نشده است.
وی ادامه داد: از مدرسان حوزه میخواهم مقداری خطوطی را كه بر ما حاكم شد و نگذاشت قرآن حاكم شود را اصلاح كنند چرا كه باید كارها از آغازش بر محور قرآن و منبرها قرآنی باشد تا همه سخنان برخاسته از قرآن و حدیث شود و بسا باید دو سوم مطالب مبلغان باید از قرآن و آموزههای آن باشد.
رئیس ستاد اقامه نماز كشور اضافه كرد: قرآن نازل شده برای همه است اما هر شخصی با سوادتر است استفاده بیشتری از قرآن میبرد و در این میان همانطور كه هر چیزی فصلی دارد فصل قرآن نیز رمضان است؛ از این رو اهمیت ماه مبارك رمضان به روزه نیست بلكه به قرآن و نزول آن است.
وی تصریح كرد: خداوند سبحان در قرآن كریم میفرماید: «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ» یعنی خداوند تبارك و تعالی عظمت ماه مبارك رمضان را به قرآن میداند نه به روزه و از سوی دیگر وقتی سر مبارك امام حسین(ع) بالای نیزه رفت، قرآن میخواندند یعنی این سر میگوید كه از تن جدا میشوم ولی از قرآن جدا نمیشوم.
حجتالاسلام قرائتی عنوان كرد: متأسفانه در برخی از منبرها كمترین استفاده از قرآن میشود از این رو باید در ماه مبارك رمضان نهضتی برای قرآن راه بیندازیم و همانطور كه قرآن خودش میفرماید این كتاب آسمانی را جدی بگیریم.
وی توضیح داد: اگر به سخنان علمای بزرگ و برجسته در سالهای پایانی عمرشان نگاهی بیندازیم میبینیم كه همه آنها نیز اقرار میكنند كه آنطور كه باید به قرآن نپرداختهایم.
رئیس ستاد اقامه نماز كشور اضافه كرد: متأسفانه آنطور كه باید به قرآن نپرداختیم و بیشتر خودمان را سرگرم صوت و لحن قرآن كردیم حال آنكه اگر فتنهها زیاد شد باید به قرآن رجوع كنیم و در سختیها از قرآن یاری بجوییم؛ برخی به اسم دین میگویند دین از سیاست جداست حال آنكه این افراد به قرآن بیتوجهی میكنند چون 500 آیه سیاسی داریم كه اثبات میكند دین از سیاست جدا نیست.
وی اعلام كرد: دغدغه دیگر در حوزه قرآن این است كه فارغ التحصیلانی از دانشگاه داریم كه بسیاری از آنها نمیتوانند حتی یك صفحه قرآن بخوانند و این امر یا ناشی از جهالت و یا ناشی از غفلت است، همچنین كسی كه دكترای علوم قرآنی دارد نمیتواند خوب قرآن را بخواند و یا بیان كند و وقتی به او میگوییم كه چرا نمیتوانی، میگوید من حول محور قرآن یاد گرفتهام.
حجتالاسلام قرائتی خاطرنشان كرد: توصیه من این است كه هر چه میخواهید بگویید با قرآن باشد ولی پرداختن و تحقیق كردن راجع به مسائل دیگر همچون تاریخ قرآن، كتابت قرآن، قاریان قرآن و امثالهم فایدهای ندارد، از این رو یك اصل را فراموش نكنید و آن هم اینكه آنچه میآموزید باید علمی واجب یا مستحب باشد و یا مشكلی را برای جامعه و یا فرد حل كند.
وی تأكید كرد: متأسفانه امروز در حوزه و دانشگاه درسهایی میخوانیم كه نه واجب است و نه مستحب و نه مشكل فرد یا جامعه را حل میكند، حتی در رساله مراجع مطالبی هست كه لزومی ندارد مانند شك بین دو و پنج كه حتی هیچ جنی نیز چنین شكی نمیكند.رئیس ستاد اقامه نماز كشور افزود: اگر در جمعی بپرسیم كه علی اصغر چند ماهه است همه میدانند ولی اگر بپرسیم نهجالبلاغه چند خطبه دارد، معلوم نیست چه تعدادی بدانند حال با چنین وضعیتی آیا ما میتوانیم در مقابل امیرالمومنین(ع) پاسخگو باشیم و نیز در برابر دروس مكاسب و فقه چند كلاس قرآن و نهجالبلاغه برپا كردیم.
وی اظهار كرد: برخی قرآن نمیخوانند و برخی نیز به خیال عدم فهم قرآن از تدبر در قرآن میترسند حال آنكه خداوند سبحان خود ما را به تدبر در قرآن فراخوانده است و اگر چه ما نمیتوانیم به اندازه اهل بیت(ع) از قرآن بفهیمم ولی بدانیم كه همانطور كه غواص از دریا بیش از سایر افراد دستاورد كسب میكند هركس نیز در قرآن تدبر كند و عمیقتر بنگرد، دستاورد بیشتری به دست خواهد آورد.
حجتالاسلام قرائتی ادامه داد: متأسفانه برخی میگویند كسی كه فقه و اصول نخواند قرآن را نمیفهمد كه این حرف درستی نیست، مگر سلمان و ابوذر قرآن را نفهمیدند، اگر كسی میخواهد چنین سخنی بگوید باید اظهار كند كه هركس فقه و اصول را بخواند دركش از قرآن بیشتر میشود.
وی تصریح كرد: آخرت این قرآن است كه شكایت میكند كه چرا مرا رها كردند و ما باید آن روز پاسخ دهیم كه چرا كاری كردیم كه پیامبر اكرم(ص) او كه رحمة للعالمین است دلگیر و مكدّر شده و نزد خدا شكایت میكند كه قرآن مرا كنار زدند.رئیس ستاد اقامه نماز كشور بیان كرد: اگر ما به دنبال هر سایتی و هر حرفی رفتیم به خاطر این است كه دستمان از قرآن خالی است؛ مقام معظم رهبری وقتی از سبك زندگی میگویند همه میگویند كه این سبك زندگی چیست و این سوالها نشان میدهد كه ما سواد نداریم و دستمان از قرآن خالی است و الا اگر كسی با قرآن مأنوس باشد میبیند كه دیگران حرف نو ندارند.
وی اعلام كرد: نتیجه این حرفهایی كه زدیم این است كه باید توبه كنیم و به سمت قرآن و درس نهجالبلاغه برویم و قرآن در جامعه رسم شود یعنی قرآن و نهجالبلاغه باید جزء متن زندگی شوند در حالی كه مهجور هستند.
حجتالاسلام قرائتی عنوان كرد: پیامبر اكرم(ص) میدانست كه حق امیرالمومنین علی(ع) غصب میشود؛ در حق حضرت زهرا(س) چه میشود و با حضرت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) مردم چه میكنند ولی از مظلومیت آنها سخنی نگفت و شكایت نكرد بلكه از مهجوریت قرآن شكایت كرده است.
وی ادامه داد: اگر ما با قرآن مرتبط باشیم بسیاری از مطالب را بهتر درك میكنیم؛ چنانكه امام(ره) فرمودند حفظ نظام از نماز واجب است و این كلام مبتنی بر همان آیه سوره جمعه است كه میگوید آنها كه نماز را رها كردند ـ و رها كردن آنها را از رهبری میداند ـ یعنی رها كردن رهبر از نماز بدتر است.
رئیس ستاد اقامه نماز كشور تصریح كرد: ما نماز میخوانیم و در پایان نماز میگوییم «السلام علیك یا عباد الله الصالحین»، ولی معنایش را نمیدانیم حال آنكه صالحین یاران حضرت پیامبر(ص) هستند و عمل صالح تمام كارهایی است كه ما انجام میدهیم و آمریكا را عصبی میكند.
وی اضافه كرد: من مخالف درسهای فعلی حوزه نیستم حتی اگر كسی از من بپرسد او را برای طلبه شدن تشویق میكنم ولی حوزهای كه قرآن و نهجالبلاغه به اندازه مكاسب و رساله ارزش نداشته باشد چه فایدهای دارد.
حجتالاسلام قرائتی اظهار كرد: برخی قرآن نمیخوانند، برخی قرآن خوانده ولی غلط دارند برخی هم كه میخوانند نیز تدبر نمیكنند و این شرایط یعنی ما همچون بیماری هستیم كه به جای مصرف دارو، داروها را به نمایش گذاشته است.
این مسئول توضیح داد: متأسفانه گاهی در كشور كارهای بیفایدهای انجام میشود به عنوان نمونه از كسی كه روی دانه برنج آیةالكرسی نوشته، تجلیل میكنند و یا اینكه یك نفر قرآنی را روی 40 تن ورق نوشته است؛ این كارها چه فایدهای دارد آیا باید حتما خانهای بسازیم كه یا 40 ستون و یا هیچ ستونی نداشته باشد.
رئیس ستاد اقامه نماز كشور عنوان كرد: برخی از روحانیون زمان صحبت كردن داد میكشند كه باید از آنها پرسید كه مگر مردم چه گناهی كردهاند؛ توصیه من به روحانیون این است كه كم حرف بزنید و بیش از 20 دقیقه حرف نزنید چرا كه مردم در 20 دقیقه اول به صحبتها دل میدهند و در 20 دقیقه دوم خسته میشوند و در 20 دقیقه آخر گوش و دل نمیدهند.
وی افزود: روحانیون بین نماز سخنرانی نكنند، این كار گروگانگیری است. وقتی خداوند سبحان به بندهاش اجازه داده كه بین نماز تغییر نیت داده و نماز را تمام كند چرا ما آزادی را از بنده خدا میگیریم. اگر میبینید كه بعد از نماز مردم كمی میماند اشكالی ندارد شما نیز كم صحبت كنید.
حجتالاسلام قرائتی در پایان گفت: متأسفانه در كشور پایان نامههای قرآنی نوشته میشود ولی استفاده نمیكنند و بعد ما به دنبال علوم غیر ضروری همچون حلال یا حرام بودن گوشت خرگوش هستیم و یا اینكه به دنبال تبر حضرت ابراهیم(ع) میگردیم.
منبع : http://anti666.ir
لينكستان
موضوعات
کلام الله
کلام وحی ( 932 ) دانستنی های قرآن ( 1262 ) روایات شخصی ( 430 ) حدیث ( 1177 ) دعاها ( 114 ) دانلودکده اعیاد و مناسبت ها ماه رمضان ( 139 ) ماه شعبان ( 29 ) ماه رجب ( 34 ) ویژه نامه ها ( 43 )ساعت
اعضا
كاربر مهمان خوش آمديد!
شمارنده
الهی فقط خودت
ذکر ایام هفته
سایت خاتون
زیارت امیرالمومنین
ابتکار بسیار زیبا از تولیت حرم امیر المومنین علی(علیه السلام)
www.imamali.net/vtour
وارد حرم شدید توجه کنید روی هر فلشی که کلیک میکنید يه مقدار صبر کنید تصویر شفاف ميشه.
ودر هر صحن باچرخش و عقب جلو کردن میتوان کاملا زیارت کردهر جای حرم که دوست داريد زیارت کنید.
روی فلشها نگه دارید تا وارد مکانهای مورد نظر بشید.
این حقیر رو هم دعا کنید.
زیارتتان قبول باشد.
www.imamali.net/vtour
وارد حرم شدید توجه کنید روی هر فلشی که کلیک میکنید يه مقدار صبر کنید تصویر شفاف ميشه.
ودر هر صحن باچرخش و عقب جلو کردن میتوان کاملا زیارت کردهر جای حرم که دوست داريد زیارت کنید.
روی فلشها نگه دارید تا وارد مکانهای مورد نظر بشید.
این حقیر رو هم دعا کنید.
زیارتتان قبول باشد.
دعایی برای رفع غم و اندوه
در كتاب «بلد الأمین» از حضرت رسول اکرم صلى اللّه علیه و آله روایت كرده:
هر كه هر روز ده بار این دعا را بخواند، حق تعالى چهار هزار گناه كبیره او
را بیامرزد
و وى را از سكرات مرگ و فشار قبر، و صد هزار هراس قیامت نجات
دهد،
و از شرّ شیطان و سپاهیان او محفوظ گردد و قرضش ادا شود و اندوه و غمش برطرف گردد، دعا این است:
اَعْدَدْتُ لِكُلِّ هَوْلٍ لا اِلهَ اِلا
اللَّهُ وَ لِكُلِّ هَمٍّ وَ غَمٍّ ماشاءَ اللَّهُ
وَ لِكُلِّ نِعْمَةٍ
الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لِكُلِّ رَخآءٍ اَلشُّكْرُ لِلَّهِ
وَ لِكُلِّ
اُعْجُوبَةٍ سُبْحانَ الِلَّهِ
وَ لِكُلِّ ذَنْبٍ اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ
وَ
لِكُلِّ مُصیبَةٍ اِنّا لِلّهِ وَ اِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ
وَ لِكُلِّ
ضیقٍ حَسْبِىَ اللَّهُ
وَ لِكُلِّ قَضآءٍ وَ قَدَرٍ تَوَكَّلْتُ عَلَى
اللَّهِ
وَ لِكُلِّ عَدُوٍّ اِعْتَصَمْتُ بِاللَّهِ
وَ لِكُلِّ طاعَةٍ وَ مَعْصِیَةٍ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ.
صلوات
مرحوم آیت الله آقا مجتبی تهرانی:
"صلوات هم مداد است و هم پاک کن؛
یعنی حسنه می نویسد و گناه پاک میکند."
"صلوات هم مداد است و هم پاک کن؛
یعنی حسنه می نویسد و گناه پاک میکند."
- نظرات (0)
معجزه محبت علی (ع)
ما در روایت این جوری میبینیم که میفرماید :
محبت علی بن ابیطالب یک حسنه‌ای است که
کنارش هیچ سیئه‌ای به آدم ضرر نمی‌زند.
- نظرات (0)
لعنت برشیطان
گفتم: لعنت بر شیطان
لبخند زد.
پرسیدم چرا لبخند می زنی.
پاسخ داد:از حماقت تو خنده ام می گیرد.
پرسیدم :مگر چه کرده ام؟
گفت :مرا لعنت می کنی در حالای که هیچ بدی در حق تو نکرده ام.
با تعجب پرسیدم:چرا زمین می خورم.
جواب داد:نفس تو مانند اسبی است که ان را رام نکرده ای نفس تو هنوز وحشی است،تو را زمین می
زند.
پرسیدم:تو چیکاره ای؟
پاسخ داد:هر وقت سواری اموختی برای رام کردن اسب تو خواهم امد فعلا برو سواری بیاموز در ضمن
این قدر مرا لعنت نکن.
گفتم:پس حداقل به من بگو چگونه اسب نفسم را رام کنم؟
در حالیکه دور می شد گفت:من پیامبرت نیستم جوان...........
- نظرات (0)
ماشین حساب را بیار !
عارف واصل، علامه طباطبایی اینگونه میفرماید:
وقت خواب، چهار پنج دقیقهای در كارهایی كه روز انجام دادهاید فكر كرده یكی یكی از نظر بگذرانید؛ هر كدام مطابق رضای خدا انجام یافته، شكر كنید و هر كدام تخلف شده استغفار كنید و این رویه را هر روز ادامه دهید. این روش اگر چه در ابتدای كار سخت و در ذائقه نفس تلخ میباشد، ولی كلید نجات و رستگاری است .
- نظرات (0)
چرا قرآن مهجور است؟
مهجوریت قرآن
قرآن، کلام حق، اعجاز حضرت محمد مصطفی صلیاللهعلیهوآله و سرمایه معنوی مسلمانان است و همانگونه که امام خمینی؛ فرمود: «اگر قرآن نبود، باب معرفة اللّه بسته بود الی الابد.»
آری! قرآن، بهترین وسیله شناخت خداوند است. قرآن، سخن آرامش بخش الهی در گستره هستی است. قرآن، منبع تمام دانشهای بشری است. کتابی است که انسان را از خاک به افلاک میرساند و روح آدمی را به عالم قدس و ملکوت میبرد؛ ولی ما از این ودیعه الهی، به شایستگی استفاده نمیکنیم.
شیخ عبدالکریم حائری یزدی؛، موسسه حوزه علمیه قم، میفرمود:
رسول خدا صلیاللهعلیهوآله برای ما دو چیز را به ودیعه گذاشت: قرآن و اهلبیت اما اهل تسنن، قرآن را گرفتند و اهل بیت را رها کردند و ما نیز اهلبیت را گرفتیم و قرآن را رها کردیم.
آری، قرآن در میان ما مهجور گشته است، چنان که در قرآن کریم نیز از زبان رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله میخوانیم:
یا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا(فرقان/30)
پروردگارا! قوم من قرآن را کنار گذاشتند و از آن دوری جستند.
روزها، ماهها و سالها میگذرد و عدهای حتی آیهای از قرآن را قرائت نمیکنند و کاربرد قرآن برای آنها منحصر است در زینت بخشی سفره عقد، بدرقه مسافر، ورود به خانه جدید، بوسیدن و استخاره کردن، سوگند خوردن و به سر گرفتن قرآن در شبهای احیاء.
از سوی دیگر، بعضی افراد مقید به قرائت قرآن هستند و از این نظر، با قرآن در ارتباطند، ولی هیچگاه در صدد درک مفاهیم آیات قرآن برنمیآیند. اینان که هدف اصلیشان کسب ثواب است، پیوسته الفاظ قرآن را به زبان میآورند، بدون آنکه معنای آنچه را میخوانند بفهمند. عدهای نیز قر ان را میخوانند و در فهم معانی آن میکوشند، ولی در عمل به آیات قرآن، سست و بیتوفیقند و در این میان، تنها اندکی از انسانها هستند که مفاهیم و معانی قرآن را درک و همواره آن را تلاوت میکنند و با عمل به آیههای آن، سرنوشت سعادت باری را برای دنیا و آخرت خود رقم میزنند.
پیام متن:
1. قرآن کریم با همه عظمتی که دارد، میان پیروانش مهجور است.
2. هدف اصلی نزول قرآن، سعادت انسانهاست که این امر، تنها در سایه عمل به آیات آن به دست میآید.
عوامل مهجوریت قرآن
1. پیروی از هوای نفس
در برخی از آیات قرآن کریم، پیروی از هوای نفس، در تعارض با هدایت در راه خدا معرفی میشود، از جمله این آیه که خداوند خود میفرماید:
وَلا تَتَّبِعِ الهَوی فَیُضِلَّکَ عَنْ سَبیلِ اللّهِ(صاد/26)
و از هوای نفس پیروی نکن که تو را از راه خدا گمراه میکند.
قرآن، کتابی است که خداوند متعال آن را برای هدایت انسان به راه مستقیم نازل فرموده است. بدیهی است که بهره بردن از این هدایت الهی، در گرو تلاش خود فرد برای ایجاد شرایطی لازم است. یکی از این شرایط، پیروی نکردن از هواهای نفسانی است. بنابراین، کسی که پیروی از خواستههای نفسانی را مقصود خود قرار میدهد، ارتباط مؤثری با قرآن پیدا نخواهد کرد.
پیام متن:
آن گاه که نفس پیروی میشود، قرآن مهجور میماند.
2. جاذبههای مادی و دنیوی
جاذبههای مادی، همواره سرگرم کننده و مانعی بر سر راه سعادت و تعالی است. بدین ترتیب، شیرینی ذکر و یاد خدا از نظر پنهان میماند و آدمی از امور معنوی روی گردان میشود و جاذبههای مادی، عاملی جدی برای مهجوریت قرآن به شمار میآیند. خداوند متعال در کلام وحی خویش، بارها با هشدار به انسان، میفرماید: نَلا تَغُرَّنَّکم الحیوةُ الدُّنیا؛ پس زندگی دنیا شما را فریب ندهد».
البته بسیاری مجذوب جلوههای دلفریب، ولی ناپایدار دنیا و ظواهر مادی آن میشوند و کتاب و سخن خدا را از یادها میبرند. همان گونه که در قرآن کریم نیز بدان اشاره میشود که:
نَبَذَ فَریقٌ مِنَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ کِتابَ اللّهِ وَراءَ ظُهُورِهِمْ... (بقره/101)
گروهی از کسانی که به آنها کتاب (آسمانی) داده شد، کتاب خدا را پشتشان افکندند.
پیام متن:
کسی که مسحور جاذبههای مادی است، نمیتواند با قرآن ارتباط درستی برقرار سازد.
3. شیطان
خداوند متعال در قرآن کریم میفرماید:
فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیمِ(نحل/98)
هنگامی که قرآن میخوانی پس، از شیطان رانده شده به خداوند پناه ببر.
از این آیه درمییابیم که شیطان، همواره درصدد است انسان را از تلاوت آیههای قرآن باز دارد. خداوند نیز به بندگانش هشدار میدهد که در این هنگام، به خدا پناه ببرید. البته منظور این آیه، این نیست که تنها به گفتن استعاذه بسنده کنیم، بلکه باید این ذکر را تبدیل به فکر و فکر را تبدیل به یک حالت درونی کنیم و به هنگام خواندن هر آیه، به خدا پناه ببریم، از اینکه وسوسه های شیطان، حجابی میان ما و کلام حیاتبخش او شود.
پیام متن:
تا زمانی که شیطان از کنار انسان نگریخته است، قرآن همچنان مهجور است.
4. ناشناخته ماندن جایگاه قرآن در زندگی
از عواملی که مردم را به قرآن بیرغبت میسازد، این است که ارزش و جایگاه قرآن نزد آنان ناشناخته است و از آثار شگرف آن بیخبرند.
آنها قرآن را تنها در حد کتابی آسمانی و مقدس میشناسند و در نتیجه، از محتوای متعالی آن ناآگاه و بیبهرهاند.
از این رو، مبلغان موظفند در زمینه معرفی جایگاه قرآن و بازگویی اهمیت و آثار آن در زندگی، بیشتر بکوشند. در این میان، رسانههای جمعی به ویژه صدا و سیما نقش و رسالت بسیار موثری در اینباره برعهده دارند. از دیگر نهادهای آگاه سازی افراد جامعه، مدارس و والدین هستند که با راهنمایی دقیق فرزندان خود، میتوانند آنها را با قرآن آشنا و مأنوس سازند.
پیام متن:
شناخت جایگاه قرآن گامی مهم در راه بهرهبرداری از مضامین آسمانی آن است.
5. نقش قرآن در نظام آموزشی
بیتردید آموزش و پرورش، نقش اساسی در ایجاد شناختها، باورها و گرایشها در افراد دارد. چه بسا اشخاصی با تعلیم علوم در محیط آموزشی، نگرشی بر خلاف محیط خانوادگی خود مییابند که این امر، گویای تأثیر فراوان مواد درسی و معلمان بر دانشآموزان است.
اگر در نظام آموزشی ما، از دبستان گرفته تا حوزه و دانشگاه، به آموزش قرآن پیش از بعضی دروس مانند ریاضی، زبان انگلیسی و فقه و اصول بها داه میشد، مهجوریت نمیماند و در اجتماع، حضور و نفوذ چشمگیری مییافت.
پیام متن:
نظام آموزشی کشور با بها دادن لازم به قرآن، به منظور حاکمیت احکام قرآنی در میان جامعه، گامی موثر برمیدارد.
6. کمبود ترجمه و تفسیرهای روان و همهفهم
بیشتر ترجمههای قرآن به گونهای است که مخاطب به فهم روشنی از معانی آیات نمیرسد و تنها دستهای از کلمات در ذهن او نقش میبندد، در حالیکه ارتباطی میان آنها نمیتواند برقرار کند. در زمینه تفسیر قرآن نیز بیشتر کتابهای تفسیر قرآن، در سطح بالایی از فهم قرآنی نگاشته شده و تنها اهل علم و خبر میتوانند از آن بهره گیرند و عموم افراد از استفاده آنها بینصیبند. بنابراین، فراگیر ساختن قرآن، اهتمام به ترجمه روشن و سلیس کلام وحی و نیز ارائه تفسیرهایی که در عین استواری و استحکام آن، عموم مردم از فهم و درک آن ناتوان باشند، لازم است.
پیام متن:
ترجمه درست و روان قرآن و تفسیر همه فهم آن، در معرفی جایگاه حقیقی قرآن، نقش تأثیرگذار و ارزندهای دارد.
7. کمتوجهی به مسابقات و برگزیدگان قرآنی
مقام معظم رهبری؛ در رهنمودی فرمود:
«اگر بخواهیم قرآن در خانهها، بین بچهها، بین بزرگها، بین زن و مردها رواج پیدا کند، بایستی قهرمانان قرآنی را احترام کنید».
بدین منظور، مسئولان مملکتی وظیفه دارند در زمینه گسترش و بالا بردن سطح کیفی مسابقات قرآنی، خالصانه بکوشند و ترویج مسائل کمال آفرین قرآن همت گمارند. برای مثال، از برترینهای قرآنی به شایستگی قدردانی کنند. در این میان، صدا و سیما در زمینه اعلام برگزاری اینگونه مسابقات و معرفی قهرمانان و چهرههای قرآنی و میان و اهل تلاش و موفقیت آنان، نقشی بسزا دارد.
پیام متن:
بزرگداشت قهرمانان قرآنی، احترام به قرآن و افزایش رغبت مردم به قرآن را سبب میشود.
منبع:
زهرا مولائیفر، طوبی، شماره 21، ص22
- نظرات (0)
سپر هوایی
«لَهُ مُعَقِّباتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّه؛
براى (انسان) نگهبانانى گماشته شده است كه به فرمان خدا، او را پیش رو و پشت سر (از هلاك و نابودى) حفظ مىكنند» (رعد/11)
پاسدارانى كه از ما مراقبت مىكنند
انسان مثل موجودات دیگر، محتاج و نیازمند آفریده شده؛ از روز اول كه به صورت سلولى در رحم مادر قرار مىگیرد نیازمندى، سراسر وجود او را در برگرفته كرده و همیشه با او همراه است.
اگر بشر از نظر تعقل و فكر، قوى و نیرومند است و با کمک دانش و بینش، زمین و دریا و فضا را تسخیر نموده است، از نظر شرایط زندگى و لوازم حیات در محدودیت شدیدى قرار دارد؛ مثلا اگر چند لحظه اكسیژن هوا، وارد ششهاى او نگردد، خفه مىشود. اگر فشار هوا كم و زیاد گردد، زندگى او در خطر مىافتد، اگر درجه حرارت هوا از حد معینى بالا یا پایین رود، نابود مىشود و انسان مقتدر، از حركت و جنبش باز مىماند.این حقیقت را قرآن در آیاتى یاد آور شده و مىفرماید:
«یَاأَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِىُّ الْحَمِیدُ؛
اى مردم! شما نیازمندان درگاه خدا هستید، و خدا بىنیاز و شایسته ستایش است» (فاطر/15)
اگر بخواهیم واقعیت نیازمندى انسان را با مثالی بیان كنیم باید بگوییم: انسان با همه قدرت خود، مانند لامپ نیرومند پر نوری است كه چشمها را خیره مىسازد. این نور خیره كننده هر چه باشد، از خود او نیست و هر لحظه از مركز مولد برق، به آن قوه و نیرو مىرسد و اگر یك لحظه جریان برق قطع گردد، فوراً خاموش شده و خودنمایى آن تمام خواهد شد.
خلاصه بشر براى ادامه زندگى خود در آغوش طبیعت باید از عوامل بىشمارى كمك گیرد و اگر این كمكها و امدادها به او نرسد؛ چراغ زندگى او به خاموشى گراییده از حركت و جنب و جوش مىافتد.
از طرف دیگر، در اطراف وجود انسان عوامل نابود كننده، فراوان است كه درهر لحظه، هستى و زندگى او را تهدید مىكنند:
گاهى در شبانه روز هزاران تن سنگهاى آسمانى كره خاك را سنگباران مىكنند، حیات و زندگى بشر را به فنا و نابودى تهدید مىنمایند و دست آفرینش براى حفظ انسان، یك سپر هوایى (جوّ زمین) بر دور كره خاك كشیده تا سپرى در برابر این صخرهها باشد و این سنگها با اصابت به این زره هوایى، آتش بگیرند و از بین بروند.
عوامل انحراف فكرى از چپ و راست انسان را احاطه كرده، ایمان و اخلاق و فضایل او را تهدید مىكنند و در برابر همه این عوامل، حامیانى مانند مربیان صالح و پیامبران و پیشوایان وسایر عوامل و موجبات هدایت وجود دارد كه او را از هر نوع انحراف باز مىدارند.
خداوند براى حفاظت بدن و روح انسان پاسدارانى آفریده است كه بقا و هستى او را در برابر حوادث بیمه كنند و این عوامل همان است كه در این آیه به عنوان «معقبات» از آن یاد شده و مىفرماید:
«لَهُ مُعَقِباتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ و مِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ اَمْرِ اللَّهِ؛
براى انسان حامیان و مراقبانى هستند كه وجود او را از هر نظر حراست مىكنند»
قسمتى از این «معقبات» (حامیان) همانهایی هستند كه بیان شده و براى ما ملموس و قابل مشاهده هستند و از طریق حس از حمایت آنها از تن و روان خود آگاهیم؛ ولى قسمت دیگر از این حامیان یك سلسله عوامل نامریى دیگرى است كه قرآن از آنها در آیاتی دیگر به لفظ «حافظین» تعبیر مىآورد و مىفرماید:
«وَ إِنَّ عَلَیْكُمْ لَحَافِظِینَ ؛
براى شما نگهبانانى (فرشتگان) گماردهایم» (انفطار/10)
- نظرات (0)
تكرار در قرآن براى چیست؟
قرآن مجید در مدت بیست و سه سال بر حسب موقعیتها و حوادث و پیشامدهاى مختلف نازل شده است. قرآن یك كتاب خشك قانونى و یا یك كتاب كلاسیك نیست كه قوانین و مسائل علمى را به طور دستهبندى شده بیان نماید. قرآن كتاب ارشاد و تبلیغ و هدایت است و هدف آن این است كه حقایق زندگى انسانى و دستورات لازم براى رسیدن به كمال انسانى را بیان كند و از راه نفوذ در روحها و افكار مردم و موضع قوانین اجتماعى صحیح، جامعهاى به وجود آورد كه كمال مادّى و معنوى را دارا باشد. براى تأمین چنین هدفى، قرآن مجید درباره تمام موضوعات مورد لزوم سخن گفته است. قرآن تدریجاً و در حوادث مختلف و براى پاسخگویى به نیازهاى گوناگون در طول 23 سال نازل شده است. امّا در مورد تكرار:
در سوره الرحمن نعمتهاى بزرگى بیان مىشود كه در زندگى جهان دیگر براى انسان فراهم شده است، خداوند در خلال شمردن این نعمتها كه به منظور تحریك عواطف بشر است، آیه «فَبِاَىَّ آلاَءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» را تكرار مىكند و از این راه در خلال شمردن این نعمتها حسّ حق شناسى انسان را بیدار مىكند و او را به خضوع در برابر حقیقت وامىدارد و وجدان و عواطفش را تحریك مىكند.
در قرآن به دو نوع تكرار بر مىخوریم:
1- تكرار پارهاى از تاریخها.
2- تكرار پارهاى از آیاتى كه بیان كننده «واقعیّت خاصّى» است.
در مورد داستانهاى تاریخى باید توجه كنید كه هدف اساسى قرآن از ذكر تاریخ گذشتگان، توجه دادن مردم به قوانین مسلم زندگى است كه بر زندگى انسانهاى پیشین حكومت داشته است.
قرآن مىخواهد مردم را با این قوانین آشنا كند و آنها را توجه دهد كه علل ترقّى و پیشرفت و یا انحطاط جوامع و ملل گذشته چه بوده است؟ خوددارى آنها از قبول دعوت پیامبران چه نتایج خطرناكى به بار آورده و رواج ظلم و ستم با آنها چه كرده و كدام عامل بود كه آنها را به انقراض و سقوط كشانید و بالاخره نقاط ضعف و قوّتشان چه بوده است؟
قرآن در داستانها مردم را به این قوانین و حقایق متوجه ساخته و همچنین عاقبت نافرمانى افراد گردنكش و جبّار را نشان داده است.
خدا
وقتى براى بیدار ساختن روح و فكر یك جمعیت سخن مىگوید گاهى بر روى
موضوعاتى كه جنبه روانى و عاطفى خاصى دارد تكیه مىكند و آن را تكرار
مىنماید.
همین حقیقت ایجاب نموده كه قرآن سرگذشت جوامع گذشته را زیر و رو كند و جنبههاى مختلف آن را نشان دهد. بنابراین، اگر قرآن در موارد مختلفى مثلا از «بنىاسرائیل» و یا «آفرینش آدم» سخن مىگوید، در هر مورد به فراز خاصّى از این موضوع اشاره مىكند و مىخواهد در هر مورد، مردم را به نكته خاصّى توجه دهد كه در مورد دیگر به آنان توجه نداده است.
این حقیقتى است كه با دقت در داستانهاى قرآن به دست مىآید.
در موارد دیگرى كه پارهاى از آیات قرآن تكرار شده، مثلا تكرار آیه شریفه «فَبِاَىَّ آلاَءِ رَبَّكُمَا تُكَذِّبَانِ» در «سوره الرّحمن» باید توجه داشت این تكرارى براى نتیجهگیرى از تأثیر خاصّ روانى در روحیه خوانندگان و شنوندگان قرآن است. خدا وقتى براى بیدار ساختن روح و فكر یك جمعیت سخن مىگوید گاهى بر روى موضوعاتى كه جنبه روانى و عاطفى خاصى دارد تكیه مىكند و آن را تكرار مىنماید. مثلا در همین سوره «الرّحمن» خداوند در مقام شمردن نعمتهاى مهمى است كه در آفرینش انسان و تشكیل جامعه و تمدّن انسانى و ادامه آن، نقش اساسى دارد؛ و همچنین در این سوره نعمتهاى بزرگى بیان مىشود كه در زندگى جهان دیگر براى انسان فراهم شده است، خداوند در خلال شمردن این نعمتها كه به منظور تحریك عواطف بشر است، آیه «فَبِاَىَّ آلاَءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» را تكرار مىكند و از این راه در خلال شمردن این نعمتها حسّ حق شناسى انسان را بیدار مىكند و او را به خضوع در برابر حقیقت وامىدارد و وجدان و عواطفش را تحریك مىكند. بنابراین، این نوع تكرار هم در جاى خود از نظر ارشاد و هدایت لازم است و مخلّ به فصاحت و بلاغت قرآن نیست، بلكه از محسّنات كلام نیز به شمار مىرود؛ زیرا موجب تأكید و تأثیر بیشتر مىگردد.
قرآن
مىخواهد مردم را با این قوانین آشنا كند و آنها را توجه دهد كه علل ترقّى
و پیشرفت و یا انحطاط جوامع و ملل گذشته چه بوده است؟ خوددارى آنها از
قبول دعوت پیامبران چه نتایج خطرناكى به بار آورده و رواج ظلم و ستم با
آنها چه كرده و كدام عامل بود كه آنها را به انقراض و سقوط كشانید و
بالاخره نقاط ضعف و قوّتشان چه بوده است؟
این قبیل تكرار در ادبیّات فارسى و عربى فراوان است و شواهد بسیارى از قصاید عرب در دست است كه مشتمل بر تكرار یك «بیت» و یا یك «مصراع» و یا یك «جمله» مىباشد.
از جمله در قصیدهاى كه «عدَّىّ بن ربیعه» دایى «إمْرء القِیس» در مرثیه برادرش «كُلیبْ» سروده است، جمله «عَلى أنْ لَیْسَ عِدْلا مِنْ كَلیبْ» بیست مرتبه تكرار شده است. در اشعار ادباى بزرگ فارسى زبان نیز نمونههاى زیادى دارد.
"آیة الله مکارم شیرازی"
- نظرات (0)
چرك جان آدمی چیست؟
غفلت، از نظر دین، رجس و چرك است. هر محبتی كه موجب غفلت از حق تعالی شود، موجب پلیدی و گمراهی است؛ چنانكه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) میفرماید: "الغفلةُ ضَلالُ النفوس..."؛(1) غفلت، گمراهی جان است. از مناجات شعبانیه نیز استفاده میشود كه غفلت، چرك جان آدمی است؛ آن‌جا كه امامان معصوم (علیهم‌السلام) در این مناجات، به خدا عرض می‌كردند: خدایا! از تو شاكریم كه دل‌هایمان را از چرك غفلت پاك كردی: "فشَكرْتُكَ بِادخالِی فی كَرَمِكَ ولِتَطهیرِ قَلبی مِن أوساخِ الغَفلةِ عَنْك".(2)
اینگونه تعبیرها از امامان معصوم (علیهم‌السلام)، تعبیرات كنایی نیست. بعضی می‌پندارند كه تعبیر از فضیلت به "طهارت"، و از رذیلت اخلاقی به "وَسْخ"، كنایه و مجاز است، ولی این پنداری باطل است؛ زیرا انسان، گذشته از ظاهرش، باطنی هم دارد و باطن‌ها در قیامت ظهور میكند.
در قیامت، برخی نورانی، سفیدرو و روسفید، و برخی نیز سیه‌رو و روسیاه و چركینند و "غِسلین" (چركابه) كه طعام تبه‌كاران است، از غفلت‌ها نشأت می‌گیرد:
"فَلیْسَ لهُ الیوم هـهُنا حَمِیم * ولا طعام إلّا من غِسْلِین * لا یأكُلُه إلّا الخاطِئون(3)
از این رو امروز هم در اینجا یار مهربانى ندارد، و نه طعامى، جز از چرك و خون! غذایى كه جز خطاكاران آن را نمىخورند!
هر آفتی كه از بیرونْ دامن‌گیر انسان میشود، منشأش غفلت درون اوست و اگر در درون انسان، قلعه‌ی اعتقاد و التفات وجود داشته باشد، آسیبی به او نمی‌سد؛ چون: "هر آن غافل زیَد غافل خورد تیر".
در روایات آمده است: هیچ پرنده‌ای در حال ذكر تیر نمی‌خورد و هر تیری به پرنده یا حیوان دیگر در میدان شكار اصابت كند، در حال غفلت اوست؛ چنانكه امام صادق (علیه‌السلام) میفرماید: "ما مِن طَیْرٍ یصاد فِی برٍّ ولا بَحْرٍ ولا یصادُ شیء من الوحوش إلّا بِتَضییعِه التَّسبیح".(4)
در روایت دیگری رسیده است: صاعقه به ذاكر خداوند اصابت نمیكند: "إنّ الصاعقةَ لا تصیبُ ذاكراً للهِ عزّوجلَّ".(5) منشأ هر غفلتی، توجّه به دنیا و حطام دنیوی است. دلی كه نگهبان داشته باشد و از حریم آن، غیر خدا را دور نگه دارد، از غفلت مصون، و از آلودگی بری است.
پی نوشت:
(1) شرح غررالحكم، ج 1، ص 369.
(2) مفاتیح الجنان.
(3)سوره‌ی حاقه، آیات 35 ـ 37.
(4) بحار، ج 61، ص 24.
(5) بحار، ج 90، ص 156.
منبع:
جوادی آملی، عبد الله، دنیاشناسى و دنیاگرایى در نهج البلاغه، صص98-
- نظرات (0)
جدا نبودن دین از سیاست
- نظرات (0)
تفاوت قرآن با دیگر كتب علمی
خدای سبحان در مقام تبیین رسالتهای پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) گاهی از تلاوت آیات بر مردم و تعلیم كتاب و حكمت و تزكیه نفوس سخن میگوید: "هو الّذی بعث فی الأمّیین رسولا ً منهم یتلوا علیهم ایاته ویزكّیهم ویعلّمهم الكتاب والحكمة..."(1) و گاهی سخن از خارج ساختن انسانها از تاریكیهای جهل و تباهی ضلالت به نور هدایت دارد: "كتاب أنزلناه إلیك لتُخرج النّاس من الظلمات إلی النور بإذن ربّهم إلی صراط العزیز الحمید"(2) و قرآن كریم را ره‌توشه رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در ایفای این رسالتها و دستمایه او در تعلیم و تزكیه انسانها معرفی میكند: "فذكّر بالقران من یخاف وعید"(3)، "وكذلك أوحینا إلیك قراناً عربیاً لتنذر أمّ القری ومن حولها..."(4) ، "وكذلك أوحینا إلیك روحاً من أمرنا ما كنت تدری ما الكتاب ولا الإیمان ولكن جعلناه نوراً نهدی به من نشاء من عبادنا وإنّك لتهدی إلی صراطٍ مستقیم".(5)
بر این اساس، قرآن كریم نمیتواند مانند كتب علمی تنها به تبیین مسائل علمی و جهانشناسانه بپردازد و یا مانند كتب اخلاقی تنها به اندرز بسنده كند یا همتای كتابهای فقهی و اصولی به ذكر احكام فرعی و مبانی آنها اكتفا كند و به طور كلی شیوه‌های رایج و معمول در كتب بشری را در پیش گیرد.
یكی
از اساسی‌ترین تفاوتهای قرآن كریم با كتب علمی بشری آن است كه محور اصلی
تعلیم در كتب بشری علومی است كه دستیابی به آنها میسور است؛ اما مدار تعلیم
در قرآن كریم علوم و معارفی است كه انسانها بدون استمرار از نور وحی توان
دستیابی به آن را ندارند
این كتاب الهی در رسیدن به اهداف خود كه با اهداف رسالت پیامبر جهانی، حضرت رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) متحد است، روشهای ویژه‌ای را برگزیده است، كه به برخی از آنها اشاره میشود:
1 ـ استفاده گسترده از تمثیل برای تنزّل دادن معارف سنگین و متعالی
2 ـ بهره‌گیری از شیوه جدال احسن و پایه قرار دادن پیش‌فرضهای مقبولِ خصم، در احتجاج با كسانی كه در برابر اصل دین یا خصوص قرآن سرسختی نشان میدهند.
3 ـ آمیختن "معارف و احكام" با "موعظه و اخلاق"، و "تعلیم كتاب و حكمت" با "تربیت و تزكیه نفوس" و پیوند زدن مسائل نظری با عملی و مسایل اجرایی با ضامن اجرای آن؛
مانند این كه پس از دستور روزه‌داری به هدف آن، كه تحصیل تقواست اشاره میكند: "یا أیّها الّذین امنوا كتب علیكم الصیام كما كتب علی الّذین من قبلكم لعلكم تتقون"(6) و یا پس از بیان آفرینش لباسی كه اندام انسان را می‌پوشاند و نگهبان تن است،از لباس تقوا سخن میگوید كه جامه جان آدمی و بهترین نگهبان آن است: "یا بنی ادم قد أنزلنا علیكم لباسا یواری سوءتكم وریشاً ولباس التقوی ذلك خیر..."(7) و در فضایی كه سخن از حجّ و عمره خانه خدا مطرح است، چون حج و عمره مستلزم سفر است و سفر نیز زاد و توشه می‌طلبد، از ره‌توشه تقوا كه در سیر و سلوك به سوی خدا بهترین ره‌توشه است نام میبرد: "وأتمّوا الحج والعمرة لله... * الحجّ أشهر معلومات... وتزوّدوا فإن خیر الزاد التقوی".(8)
همچنین در كنار تبیین برخی از احكام روزه سفارش حفظ حدود و رعایت تقوای الهی آمده است: "تلك حدود الله فلا تقربوها كذلك یبیّن الله ایاته للنّاس لعلّهم یتّقون"(9) و همراه با دستور دریافت زكات، تطهیر و تزكیه جان آدمی مطرح است: "خذ من أموالهم صدقة تطهّرهم وتزكّیهم بها..."(10) و حتی در كنار ساده‌ترین دستورات مربوط به معاشرتهای اجتماعی، مانند این كه مهمان ناخوانده كه قرار دیدار با صاحب‌خانه را قبلا ً تنظیم نكرده، در صورت اكراه و معذور بودن میزبان از پذیرش او باید باز گردد، از تزكیه روح سخن میگوید: "... وإن قیل لكم ارجعوا فارجعوا هو أزكی لكم".(11)
4 ـ داوری قاطع نسبت به اقوال و آرایی كه از دیگران نقل میكند.
قرآن كریم همانند برخی از كتب متداول، مجمع اقوال نیست تا آرای مختلف را نقل كند و بین آنها داوری نكند، بلكه نقلهای آن با داوری همراه است. از این رو، اگر مطلبی را نقل كند و سخنی در ابطال و ردّ آن نیاورد نشانه امضا و پذیرش آن است؛ چنانكه از فرزند صالح حضرت آدم (علیه‌السلام) نقل میكند كه معیار پذیرش عمل در نزد خدا تقواست: "قال إنّما یتقبّل الله من المتقین"(12) و آن را ردّ نمیكند و از این رو در برخی روایات این جمله با عنوان "قول الله" نامیده شده است(13) و در كتب فقهی نیز به عنوان قول الله مطرح است. قرآن كریم بر اثر داشتن این ویژگی "قول فصل" نام گرفته است: "إنّه لَقولٌ فصل * وما هو بالهزل"(14).
اما پس از نقل گفته منافقان، آن را ابطال میكند: "یقولون لئن رجعنا إلی المدینة لیخرجنّ الأعزّ منها الأذلّ ولله العزة ولرسوله وللمؤمنین ولكن المنافقین لا یعلمون"(15).
سخن منافقان این بود كه خود را عزیز می‌پنداشتند و مؤمنان را ذلیل، لیكن خداوند بعد از نقل گفتار باطل آنها به بطلان آن پرداخت؛ چنانكه قبلا ً در ابطال كلام باطل آنان درباره محاصره اقتصادی مسلمانان و اِنفاق نكردن به همراهان رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) برای تفرّق آنان از اطراف پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) سخنی را نقل و نقد و ابطال كرده است(16)
كتابی كه از جانب خدای حكیم حمید تنزل یافته است و به عزّت (نفوذناپذیری) ستوده شده است، باطل را از هیچ جهتی بدان راه نیست: "وإنّه لكتاب عزیز * لا یأتیه الباطل من بین یدیه ولا من خلفه تنزیل من حكیم حمید".(17)
یكی
از ظرافتهای ادبی و هنری در بیان قرآنی تغییر ناگهانی سیاق است؛ مثلا ً در
جمله‌ای كه چندین كلمه با "اعراب رفع" آمده، در اثناء، كلمه‌ای با "اعراب
نصب" ذكر میشود تا خواننده را متوقف كرده، به تأمل وا دارد
تذكّر: مواعظ و اندرزهای قرآنی كه در كنار احكام و معارف ذكر میشود گاهی متأخر است؛ مانند مثالهای گذشته و گاهی متقدم؛ مانند: "ولا تتمنوا ما فضّل الله به بعضكم علی بعض للرجال نصیب ممّا اكتسبوا وللنساء نصیب ممّا اكتسبن..."
(18)
5 ـ پیوند دادن مسائل جهان‌شناسی با خداشناسی.
یكی از مهمترین تفاوتهای قرآن كریم با كتب علمی این است كه كتب علمی تنها به بررسی و تبیین سیر افقی اشیا و پدیده‌های جهان می‌پردازد؛ مثلاً معدن‌شناس میگوید آنچه اكنون در دل زمین یا كوه به صورت معدن خاصی وجود دارد از میلیونها سال قبل چه تطوراتی را پشت سر گذاشته و پس از این نیز با گذشت میلیونها سال، چه تحولاتی را در پیش رو دارد؛ اما قرآن كریم كه كتاب هدایت و نور است، نه كتاب علمی محض، سخن از سیر عمودی پدیده‌های جهان و ارتباط آن از یك سو با مبدأ و از سوی دیگر با معاد دارد؛ یعنی از مبدأ فاعلی و مبدأ غایی سیر و تحول موجودات سخن میگوید؛ نظیر: "ألم تر أنّ الله أنزل من السماء ماءً فأخرجنا به ثمرات مختلفاً ألوانها ومن الجبال جدد بیض وحُمْر مختلف ألوانها وغرابیب سود"(19)، "وهو الذی أنشأ جناتٍ معروشاتٍ وغیر معروشات والنخل والزرع مختلفاً أكله والزّیتون والرّمان متشابهاً وغیر متشابه..."(20) ، "أو لم یر الّذین كفروا أن السموات والأرض كانتا رتقاً ففتقناهما وجعلنا من الماء كل شیء حیٍ أفلا یؤمنون"(21). در این گونه از آیات مبدأ فاعلی بارش باران و نیز سبب فاعلی حركت حبّه‌های جامد به خوشه‌ها و شاخه‌هایی كه از حیات گیاهی برخوردار است و نیز مبدأ اصلی احداث راههای سفید و سرخ و سیاه كوهستانی و پدیدآورنده انواع میوه‌ها و دانه‌های خوراكی سخن به میان آمده است.
غرض آن كه، دانشهای رایج علمی و فلسفی درباره پدیده معیّن جهان، مانند ستاره و كوه و... یا درباره كل جهان بدون تعیین جزئی از آن، سیر افقی محض دارد؛ یعنی بررسی میكند كه پدیده‌ای معیّن یا مجموع جهان، قبلا ً چه بوده و اكنون چیست و پس از این چه میشود؛ اما از بیان سیر عمودی خالی است؛ بر خلاف قرآن كریم كه در تبیین علمی اشیا (آن مقدار كه تعرّض كرده است) و در تحریر فلسفی اصل جهان، مسیر عمودی را اضافه میكند؛ یعنی میگوید: مبدأ فاعلی این كار كیست و چه مبدأ غایی و هدف نهایی در نظر بوده است.
6 ـ گزینش صحنه‌های درس‌آموز تاریخی در تبیین قصه‌ها. قرآن كریم كتاب تاریخ نیست تا وقایع‌نگارانه در هر قصه آنچه رخ داده است بنگارد، بلكه تنها به بیان بخشهایی می‌پردازد كه با هدف آن (هدایت) هماهنگ باشد. سپس آن را به عنوان سنّت الهی (فلسفه تاریخ) بازگو میكند.
مثلا ً، نام حضرت موسای كلیم (علیه‌السلام) بیش از صد بار در قرآن كریم آمده و قصّه آن حضرت در 28 سوره به طور گسترده تبیین شده است؛ اما بخشهایی كه به تاریخ و قصّه محض باز می‌گردد، مانند ثبت تاریخ میلاد و وفات آن حضرت در قرآن نیامده، بلكه به نكات حسّاس و آموزنده داستان پرداخته است؛ مثلا ً، از تاریخ تولد موسی و مدت شیرخوارگی او در قرآن چیزی نیامده، لیكن از سانحه مهمّ وحی الهی به مادر موسی از لحاظ انداختن كودك در دریا و ایجاد طمأنینه در قلب مادر و مژده بازگشت فرزند به مادر بعد از بزرگ شدن و به بزرگواریِ رسالت رسیدن، سخن به میان آمده و همچنین از تاریخ هجرت موسی از مصر به مدین و نیز زمان مراجعت وی از مدین به مصر گفتاری در قرآن نیست، لیكن از خدمتگزاری رایگان موسی برای تأمین آب دام فرزندان شعیب و نیز از دامداری دختران شعیب و همچنین از عفاف و پاكدامنی آنان و نیز كیفیت آشنایی موسی با شعیب و نحوه انتخاب كارگزار كه باید در كار خویش امین و بر كار خود مسلط و نیرومند باشد و همچنین درباره مشاهده آتش و رفتن به سوی آن و شهود نور و استماع كلام توحیدی خداوند از درخت سخن به میان آمده است.
تكرار
در قرآن كریم از آن روست كه قرآن كتاب نور و هدایت است و در مقام هدایت
لازم است مطلب واحد در هر مناسبت با زبانی خاص ادا شود تا ویژگی موعظه
داشته باشد، بر خلاف كتب علمی كه هر مطلب تنها در یك جا بیان میشود و
تكرار آن سودمند نیست.
7 ـ یكی از اساسی‌ترین تفاوتهای قرآن كریم با كتب علمی بشری آن است كه محور اصلی تعلیم در كتب بشری علومی است كه دستیابی به آنها میسور است؛ اما مدار تعلیم در قرآن كریم علوم و معارفی است كه انسانها بدون استمرار از نور وحی توان دستیابی به آن را ندارند: "كما أرسلنا فیكم رسولا ً منكم یتلوا علیكم ایاتنا ویزكیكم ویعلمكم الكتاب والحكمة ویعلّمكم ما لم تكونوا تعلمون"(22)، "فاذكروا الله كما علّمكم ما لم تكونوا تعلمون".(23)
گرچه انبیای الهی در علوم قابل دستیابی و مستقلات عقلی نیز استعداد بشر را شكوفا كردهاند: "یثیروا لهم دفائن العقول"(24)، لیكن محور تعلیم آنان پرده برداشتن از غیب و نوآوری علمی و معرفتی برای بشر است. قرآن كریم با تعبیر دقیق "ما لم تكونوا تعلمون" به همین نكته اشعار دارد؛ زیرا این جمله به معنای "آنچه نمی‌دانستید" نیست، بلكه به معنای "شما آن نبودید كه از راههای عادی آنها را بدانید" است؛ چنانكه خداوند به پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، با همه استعداد ویژه‌ای كه داشت، میفرماید: "وأنزل الله علیك الكتاب والحكمة وعلّمك ما لم تكن تعلم وكان فضل الله علیك عظیماً"(25)؛ یعنی خداوند به تو معارفی آموخت كه از راههای متعارف توان فرا گیری آن را نداشتی و از این رو این ویژگی قرآن كریم اختصاص به دوران انحطاط علم ندارد، بلكه همواره و تا ابد، قرآن معلّم علومی است كه بشر را به آن راهی نیست.
قرآن كریم در برخی موارد خاص نیز این حقیقت را گوشزد میكند كه اسرار نهفته و پنهان عالم را تنها در پرتو نور وحی میتوان دید: "كتب علیكم القتال وهو كُره لكم وعسی أن تكرهوا شیئاً وهو خیر لكم وعسی أن تحبّوا شیئاً وهو شرّ لكم والله یعلم وأنتم لا تعلمون"(26) و این خطابْ همه افراد را شامل میشود، اعم از ضِعاف، اوساط و اَوْحَدیّ از اهل علم و عمل.
8 ـ بیان مصداق و پرهیز از كلّی‌گویی.
در كتب علمی متعارف نیست كه در مقام تبیین یك حقیقت، مصادیق آن ذكر شود؛ مثلا ً در تعریف نیكی، نیكان معرفی شوند؛ اما قرآن كریم در آیات خود چنین شیوه‌ای را اعمال كرده است؛ مثلا ً، در تبیین بِرّ و نیكی میفرماید: "لیس البرّ أن تولّوا وجوهكم قِبَل المشرق والمغرب ولكن البرّ من امن بالله والیوم الاخر و..."(27).
مفسرانی كه قرآن كریم را همانند كتب علمی پنداشته‌اند، در این گونه موارد در پی یافتن محذوف یا توجیهات دیگری هستند تا اسلوب بیانی قرآن را با شیوه‌های متداول در كتب علمی هماهنگ بیابند؛ غافل از این كه قرآن كریم یك كتاب علمی محض نیست و از روشهای متعارف كتب علمی بشری پیروی نمیكند. از این رو گاهی به جای وصف، موصوف را بیان میكند و این از روشهای كلیدی قرآن است.
نمونه دیگ، آیه كریمه "یومَ لا ینفع مال ولا بنون * إلاّ من أتی الله بقلب سلیم"(28) است كه هماهنگی مستثنا و مستثنی‌منه اقتضا میكند گفته شود: "إلاّ سلامة القلب"، لیكن از ذكر وصف صرف نظر شد و به بیان موصوف پرداخته شد تا همان طور كه در آیه قبل، جامعه را به نیك شدن تشویق میكند، نه آن كه تنها نیكی را برای آنها تفسیر كند، در این آیه نیز، امت اسلامی را به سلیم‌القلب شدن برساند، نه آن كه تنها سلامت دل را مایه نجات در قیامت معرفی كند.
تذكّر: تبیین مصداق گاهی در آیات دیگر است، نه در همان آیه محل بحث؛ چنانكه در آیه كریمه "... فبشر عباد * الذین یستمعون القول فیتبعون أحسنه"(29) سخن از أحسن الأقوال است، لیكن مصداق آن در جای دیگر چنین تبیین شده است: "ومن أحسن قولا ً ممن دعا إلی الله وعمل صالحاً وقال إنّنی من المسلمین"(30) و یا در سوره مباركه حمد ذكری اجمالی و كلی درباره نعمت‌یافتگان آمده است: "صراط الّذین أنعمت علیهم..."، اما در سوره مباركه نساء مصداق مُنْعَمٌ عَلَیْهِم تبیین شده است: "... مع الّذین أنعم الله علیهم من النبیین والصدیقین والشهداء والصالحین و...".(31)
9 ـ تكرار مطالب.
تكرار در قرآن كریم از آن روست كه قرآن كتاب نور و هدایت است و در مقام هدایت لازم است مطلب واحد در هر مناسبت با زبانی خاص ادا شود تا ویژگی موعظه داشته باشد، بر خلاف كتب علمی كه هر مطلب تنها در یك جا بیان میشود و تكرار آن سودمند نیست. سرّ لزوم تكرار در كتاب هدایت آن است كه شیطان و نفس اماره كه عامل ضلالت و عذابند، پیوسته به اضلال آدمی مشغولند و كار آنها گرچه گاهی كم میشود، لیكن ترك نمی‌شود؛ از این رو تكرار ارشاد و هدایت نیز ضروری است.
قرآن
كریم همانند برخی از كتب متداول، مجمع اقوال نیست تا آرای مختلف را نقل كند
و بین آنها داوری نكند، بلكه نقلهای آن با داوری همراه است.
10 ـ یكی از ظرافتهای ادبی و هنری در بیان قرآنی تغییر ناگهانی سیاق است؛ مثلا ً در جمله‌ای كه چندین كلمه با "اعراب رفع" آمده، در اثناء، كلمه‌ای با "اعراب نصب" ذكر میشود تا خواننده را متوقف كرده، به تأمل وا دارد؛ مانند آیه "لكن الراسخون فی العلم منهم والمؤمنون یؤمنون بما أنزل إلیك وما أنزل من قبلك والمقیمین الصلوة والمؤتون الزكوة والمؤمنون بالله والیوم الاخر أولئك سنؤتیهم أجراً عظیماً"(32)؛ زیرا در این آیه كریمه، پنج وصفْ یاد شده است كه سیاق ادبی آنها مرفوع بودن آن اوصاف است؛ چنانكه دو وصف مقدّم (راسخون و مؤمنون) و دو وصف مؤخّر (مؤتون و مؤمنون) مرفوع است و در بین اوصاف مرفوع چهارگانه، یك وصف منصوب دیده میشود و آن وصف "مقیمین" است تا توجه متدبّران در قرآن و تالیان كتاب الهی را به اهمیت نماز كه ستون دین است جلب كند؛ همان طور كه در نوشتن تابلوها، برخی از كلمات مانند واژه "شهید" با رنگ سرخ نوشته میشود تا توجه بیننده را جلب كند. پس گاهی با تغییر اسلوب و تعویض سیاق، به ویژگی محتوایی لفظ توجه داده میشود.
________________________________________
1 ـ سوره جمعه، آیه 2.
2 ـ سوره إبراهیم، آیه 1.
3 ـ سوره ق، آیه 45.
4 ـ سوره? شوری?، آیه? 7.
5 ـ سوره شوری، آیه? 54.
6 ـ سوره بقره، آیه? 183.
7 ـ سوره اعراف، آیه 26.
8 ـ سوره بقره، آیات 196 ـ 197.
9 ـ سوره بقره، آیه 187.
10 ـ سوره توبه، آیه 103.
11 ـ سوره نور، آیه 28.
12 ـ سوره مائده، آیه 27.
13 ـ نورالثقلین، ج 1، ص 615.
14 ـ سوره طارق، آیات 13 ـ 14.
15 ـ سوره منافقون، آیه 8.
16 ـ سوره منافقون، آیه 7.
17 ـ سوره فصلت، آیات 41ـ42.
18 ـ سوره نساء، آیه 32.
19 ـ سوره فاطر، آیه 27.
20 ـ سوره انعام، آیه 141.
21 ـ سوره انبیاء، آیه30.
22 ـ سوره بقره، آیه151.
23 ـ سوره بقره، آیه 239.
24 ـ نهج البلاغه، خطبه 1، بند 37.
25 ـ سوره نساء، آیه113.
26 ـ سوره بقره، آیه 216.
27 ـ سوره بقره، آیه 177.
28 ـ سوره شعراء، آیات 88 ـ 89.
29 ـ سوره زمر، آیات 17ـ18.
30 ـ سوره فصلت، آیه 33.
31 ـ سوره نساء، آیه 69.
32 ـ سوره نساء، آیه 162.
منبع:
جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، جلد 1، ص 43
- نظرات (0)