سایت خاتون

زیارت امیرالمومنین

دعایی برای رفع غم و اندوه

در كتاب «بلد الأمین» از حضرت رسول اکرم صلى اللّه علیه و آله روایت كرده:

هر كه هر روز ده بار این دعا را بخواند، حق تعالى‏ چهار هزار گناه كبیره او را بیامرزد

و وى را از سكرات مرگ و فشار قبر، و صد هزار هراس قیامت نجات دهد،

و از شرّ شیطان و سپاهیان او محفوظ گردد و قرضش ادا شود و اندوه و غمش برطرف گردد، دعا این است:

اَعْدَدْتُ لِكُلِّ هَوْلٍ لا اِلهَ اِلا اللَّهُ وَ لِكُلِّ هَمٍّ وَ غَمٍّ ماشاءَ اللَّهُ

وَ لِكُلِّ نِعْمَةٍ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لِكُلِّ رَخآءٍ اَلشُّكْرُ لِلَّهِ

وَ لِكُلِّ اُعْجُوبَةٍ سُبْحانَ الِلَّهِ

وَ لِكُلِّ ذَنْبٍ اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ

وَ لِكُلِّ مُصیبَةٍ اِنّا لِلّهِ وَ اِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ

وَ لِكُلِّ ضیقٍ حَسْبِىَ اللَّهُ

وَ لِكُلِّ قَضآءٍ وَ قَدَرٍ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ

وَ لِكُلِّ عَدُوٍّ اِعْتَصَمْتُ بِاللَّهِ

وَ لِكُلِّ طاعَةٍ وَ مَعْصِیَةٍ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ.

عظمت ماه رمضان

عظمت ماه رمضان به روزه گرفتن نیست بلکه عظمت آن به قرآن است. در ماه رمضان هم روزه واجب شده و هم قرآن نازل شده است. وقتی خدا می خواهد ازعظمت قرآن بگوید می فرماید: شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن یعنی نزول قرآن از روزه گرفتن برجسته تر است.

ما سهم قرآن را داده ایم یا خیر؟
اگر انسان دارای بیماری روحی مثل کفر، حسد، دروغ و. .. است نیاز به دارو و درمان دارد و قرآن فرموده است که قرآن شفا است. اگر انسان در تمام کارهایش متحیر است یا شک دارد، قرآن انسان را از شک در می‌آورد و می فرماید که قرآن نور مبین است. قرآن می فرماید: ما حجت را تمام کردیم. وقتی ما در کارها گیج می شویم نیاز به حجت داریم که قرآن حجت است. اگر انسان دنبال استدلال می گردد دلیل برای ما حجت است. قرآن می فرماید: قرآن برهان و استدلال است. سرتا سر قرآن حجت و برهان است که حکومت باید دست علی بن ابیطالب باشد.

در قرآن پس از تعریف کردن داستان یوسف خدا می فرماید که اگر شما هم تقوایتان را مثل او حفظ کردید، آنچه به یوسف دادیم به شما هم می دهیم. در داستان یونس هم خدا می فرماید: کذالک ننجی المومنین یعنی همان که به یونس دادیم به مومنین هم می دهیم. کذالک یعنی این یک جریان و قانون است. اگر خداوند به کسی چیزی را می دهد این قانونمند است.

حجت الاسلام قرائتی در ادامه درباره استفاده از قرآن افزود: ما در مقایسه با زمان طاغوت از نظر قرآن و تفسیر خیلی جلو هستیم و در مقایسه با چیزی که باید باشیم خیلی عقب هستیم. در دعا داریم: گناهان خودم را که می بینم جیغ می زنم و وقتی لطف تو را می بینم طمع می کنم. الان در قم حدود صد تفسیر است ولی هنوز برای درس تفسیر جای کار وجود دارد. قبلاً بیشتر منبرها خطبه،  شعر و روایت بود و خبری از تفسیر قرآن نبود ولی الان سهم قرآن را حفظ می کنند.

وی ادامه داد: خداوند در قرآن از ذوالقرنین تعریف کرده است. ذوالقرنین از امکاناتی که داشت استفاده کرد. در قرآن داریم که مردم به ذوالقرنین گفتند که ما خرجی تو را می دهیم ولی تو سدی بساز که لات ها نتوانند آرامش شهر را بهم بزنند. یعنی مردم از او آرامش خواستند. ذوالقرنین قبول کرد و از مردم کمک خواست. پس رئیس جمهور باید از مردم کمک بخواهد. رهبر مثل سوزن است ولی بدون رشته نخ مردم نمی تواند کاری بکند. کار باید درست انجام بشود یعنی سرهم بندی نباشد. قرآن می فرماید که ذو القرنین کارهایش خیلی محکم بود.استفاده از قرآن یعنی قرآن در متن زندگی ما باشد، در قوانین ما، در جامعه ما و در همه جزییات زندگی جاری باشد.

قرائتی گفت: در سوره یوسف چهل اصل مدیریتی وجود دارد. وقتی ما می خواهیم رئیس جمهور تعیین کنیم به قرآن مراجعه نمی کنیم، یعنی ما قرآن محور نیستیم. قرآن می‌فرماید: «از آداب میهمانی این است که باید با دعوت به میهمانی بروید» روایت داریم که اگر میهمان دعوت کردید باید خوب از او پذیرایی کنید، ولی اگرمیهمان بدون دعوت آمد هر چه داشتید جلوی او بگذارید و اگر کسی بدون دعوت به میهمانی رفت و صاحبخانه گفت که الان نمی تواند او را بپذیرد نباید نق بزنید.

وی افزود: نیمی از منبرها در ماه رمضان باید از قرآن باشد. در تمام مساجد در شب قدر دعای الغوث می‌خوانند ولی تفسیر قرآن را نمی‌گویند. شب قدر، شب نزول قرآن است. محور سخنرانی‌ها باید از قرآن و روایات باشد. طلبه ها و روحانیون باید خودشان را برای مراسم ماه رمضان آماده کنند. سخنرانی باید کوتاه باشد و طوری باشد که هر کس در هر زمانی که به مجلس آمد از آن استفاده کند. تبلیغ نیاز به مهندسی و مدیریت دارد.

از کجا بفهمیم که اعمال ماه رمضان ما مورد قبول خداوند قرار گرفته است؟

قرائتی با بیان اینکه هر فهمیدنی خوب نیست. بهتر است که ما نفهمیم که اعمالمان مورد قبول خداوند قرار گرفته است یا خیر! ادامه داد: اگر بفهمیم که اعمالمان قبول شده است ممکن است که غرور ما را بگیرد و اگر بفهمیم که اعمالمان قبول نشده است، ممکن است ناامیدی ما را فرا بگیرد. روایت داریم: بهتر است که شب قدر مشخص نباشد تا عده ای که احیاء گرفتند دچار غرور نشوند و عده ای که خواب شان برده، ناراحت نشوند.

وی افزود: البته قبولی عبادات ماه رمضان نشانه‌هایی دارد. اگر زن و شوهری با نیش با هم صحبت کنند نمازشان قبول نیست. اگر کسی غیبت کسی را بکند نمازش قبول نیست. اگر کسی در دلش بدخواه کسی باشد و نیتش این باشد که ضرری به کسی برساند، نمازش قبول نیست. روایت داریم که اگر کسی در دلش نیت ضرر زدن به کسی را داشته باشد کارش مورد قبول نیست. اگر کسی درآمدش حرام است، عبادتش قبول نیست.

حجت الاسلام قرائتی تصریح کرد: روایت داریم: عبادت با لقمه حرام مثل این است که روی شن ساختمان ساخته باشند. ما باید حواسمان به قبولی اعمال باشد. مثلا نگوییم چند سفر مکه رفته‌ایم. گاهی یک عمل کوچک مورد قبول خداوند قرار می‌گیرد ولی یک عمل بزرگ مورد قبول قرار نمی‌گیرد.

- نظرات (0)

تأمّلی در آیه 17 سوره نوح

اینکه خداوند متعال می فرماید:«وَ اللَّهُ أَنْبَتَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ نَباتا/ و خدا شما را از زمين [مانند] گياهى رويانيد»(نوح/17)، به چه معناست؟

این سوره مبارکه درباره محاجّه حضرت نوح(علیه السلام) با دشمنان است، و بیان می کند که هرچه حضرت قوم خود را به توحید و یکتاپرستی دعوت کرد، آنها نپذیرفتند وایمان نیاوردند، لذا برای اینکه آنها ایمان بیاورند حضرت نوح نعمتهای الهی را برایشان بازگو می کند تا شاید به خاطر این همه نعمت شاکر شوند و ایمان بیاورند، حضرت" نوح" در بيانات عميق و مستدل خود در برابر مشركان لجوج نخست دست آنها را گرفته و به اعماق وجودشان برد، تا آيات انفسى را مشاهده كنند، سپس همان گونه كه آيات مورد بحث مى‏ گويد آنها را به مطالعه نشانه‏ هاى خدا در عالم بزرگ آفرينش دعوت كرده و آنان را به سير آفاقى مى‏ برد و نخست از آسمان شروع كرده، مى ‏گويد:" آيا نمى‏ دانيد چگونه خداوند هفت آسمان را يكى بالاى ديگرى آفريده است"؟! (أَ لَمْ تَرَوْا كَيْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً)، سپس مى‏ افزايد:" خداوند ماه را در ميان آسمانهاى هفتگانه مايه نور و روشنايى براى شما قرار داد، و خورشيد را چراغ فروزانى" (وَ جَعَلَ الْقَمَرَ فِيهِنَّ نُوراً وَ جَعَلَ الشَّمْسَ سِراجاً)، سپس بار ديگر به آفرينش انسان باز مى‏ گردد، و مى‏ افزايد:" خداوند شما را همچون گياهى از زمين رويانيد"! (وَ اللَّهُ أَنْبَتَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ نَباتاً) تعبير به" انبات" و رويانيدن، در مورد انسان، به خاطر آن است كه:
اولا: آفرينش نخستين انسان از خاك است،
ثانيا: تمام مواد غذايى كه انسان مى‏ خورد و به كمك آن رشد و نمو مى‏ كند از زمين است، يا مستقيما مانند سبزيها و دانه‏ هاى غذايى و ميوه‏ ها، و يا به طور غير مستقيم مانند گوشت حيوانات[1]، چون خلقت انسان بالأخره منتهى مى‏ شود به عناصر زمينى، و خلاصه همين عناصر زمين است كه به طور خاصى تركيب مى‏ شود، و به صورت مواد غذايى در مى‏ آيد، و پدران و مادران آن را مى‏ خورند، و در مزاجشان نطفه مى شود، و پس از نقل از پشت پدران به رحم مادران، و رشد در رحم كه آن هم به وسيله همين مواد غذايى است، به صورت يك انسان در مى‏ آيد و متولد مى‏ شود. حقيقت نبات هم همين است، پس جمله مورد بحث در مقام بيان يك حقيقت است، نه اينكه بخواهد تشبيه و استعاره‏ اى را به كار ببرد.[2]
ثالثا: شباهت زيادى در ميان انسان و گياه وجود دارد و بسيارى از قوانينى كه حاكم بر تغذيه و توليد مثل و نمو و رشد گياهان است بر انسان نيز حكمفرما است.

اين تعبير در مورد انسان بسيار پر معنى است و نشان مى‏ دهد كه كار خداوند در مساله هدايت فقط كار يك معلم و استاد نيست، بلكه همچون كار يك باغبان است كه بذرهاى گياهان را در محيط مساعد قرار مى‏ دهد تا استعدادهاى نهفته آنها شكوفا گردد. در مورد حضرت مريم نيز در آيه 37 آل عمران مى‏ خوانيم: وَ أَنْبَتَها نَباتاً حسنا" خداوند به طرز شايسته ‏اى گياه وجود مريم را آفريد و پرورش داد"[3]

پی نوشت:
[1] تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی،دار الكتب الإسلامي،تهران‏، 1374 ش‏،ج25،ص78 .
[2] ترجمه تفسير الميزان‏، طباطبايى، سيد محمد حسين، سيد محمد باقر موسوى همدانى،دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسين حوزه علميه قم،ج20،ص50
[3] تفسیر نمونه،همان

- نظرات (0)

اشکارشدن عیوب

برای هر کدام از سوره‌های قرآن خواص و آثاری ذکر شده است. در بیان فضائل سوره توبه نیز فوائدی ذکر شده که برخی از آنها عبارتند از:
1. «هر کس که هر ماه سوره انفال و برائت(توبه) را بخواند، هیچ‌گاه دچار نفاق نشده و از شیعیان امیرالمؤمنین علی(ع) محسوب خواهد شد».[1]
2. «در روز قیامت به همراه شیعیان حضرت علی(ع) از نعمت‌های بهشتی تناول می‌کند تا حساب و کتاب مردم تمام شود».[2]
3. «شفاعت پیامبر(ص) نصیب او می‌شود و به تعداد منافقان به او ده ثواب داده می‌شود و ده گناه از او بخشیده می‌شود و عرش و فرشتگان حامل آن، تا زمانی که در دنیا زنده است بر او درود می‌فرستند».[3]
با توجه به مطالب ذکر شده؛ آشکار شدن عیوب، جزء آثار و خواص سوره توبه نیست. البته درباره نام‌های سوره توبه، گفته شده است که به این سوره «فاضحه» نیز گفته می‌شود به این دلیل که در این سوره از احوال منافقان سخن به میان آمده و عیوب و خیانت‌های آنان را آشکار کرده است.[4]

پی نوشت:
[1]. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 106، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، 1406ق.
[2]. سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الدروع الواقیة، ص 70، بیروت، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1415ق.
[3]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 89، ص 277، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[4]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏5، ص 3، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش؛ ابیاری، ابراهیم، الموسوعة القرآنیة، ج 2، ص 62، مؤسسة سجل العرب، 1405ق.

- نظرات (0)

دستورقتل کفار

اگر بخواهیم منطق قرآنی را درست درک کنیم، باید آیات را به طور کامل و به عنوان یک مجموعه منسجم، مد نظر قرار دهیم. و الا اگر هر کسی مطابق خواسته های خود، بخشی از آیات را انتخاب کند، می توان ادعاهای مختلف و متناقضی درباره قرآن داشت که  چیزی جز تحریف قرآن نخواهد بود و خود قرآن این شیوه را  به شدت آن را نکوهش کرده است:

الَّذينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضينَ (۹۱  حجر) همانها كه قرآن را تقسيم كردند (آنچه را به سودشان بود پذيرفتند، و آنچه را بر خلاف هوسهايشان بود رها نمودند.

به نظر می رسد، تمام آیات قرآن درباره مواجهه با مخالفان در سه دسته، قابل بیان باشند. که از هر کدام به نمونه ای اشاره می شود:

الف) آیاتی که به روشنگری و  صبر و مدارا در مقابل مخالفان دستور می دهد:

وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكينَ اسْتَجارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَعْلَمُونَ (۶ توبه) و اگر يكى از مشركان از تو پناهندگى بخواهد، به او پناه ده تا سخن خدا را بشنود (و در آن بينديشد)! سپس او را به محل امنش برسان، چرا كه آنها گروهى ناآگاهند!

ب) آیاتی که به قول معروف می فرماید: عیسی به دین خود و موسی به دین خود.

لَكُمْ دينُكُمْ وَ لِيَ دينِ (۶کافرون) (حال كه چنين است) آيين شما براى خودتان، و آيين من براى خودم.

ج) آیاتی که به مقابله سخت و خشن در مقابل کفار دستور می دهد:

فَإِذا لَقيتُمُ الَّذينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقابِ حَتَّى إِذا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَ إِمَّا فِداءً حَتَّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزارَها  (۴ محمد) پس چون با كسانى كه كفر ورزيده‏اند برخورد كنيد، گردنها [يشان‏] را بزنيد. تا چون آنان را [در كشتار] از پاى درآورديد، پس [اسيران را] استوار در بند كشيد سپس يا [بر آنان‏] منّت نهيد [و آزادشان كنيد] و يا فديه [و عوض از ايشان بگيريد]، تا در جنگ، اسلحه بر زمين گذاشته شود.

با توجه به این سه دسته می توانیم بگوییم اسلام سه مرحله را در مقابل مخالفان بیان نموده است:

۱-ابتدا باید منطق خود را توضیح داده و کفار را به سمت حق دعوت کنیم. طبیعتا بعضی اسلام می آورند و بعضی در کفر خود باقی می مانند.

۲-کسانی که در کفر خود باقی بمانند، اگر قبول کنند که همزیستی مسالمت آمیزی با مسلمانان داشته باشند و نظام اجتماعی ای را با مسلمانان شکل دهند، با آنها پیمان بسته می شود. و می توانند مناسک دینی خود را داشته باشند.

۳-کسانی که علاوه بر اصرار خود در کفر، تلاش دارند مانع راه حق مسلمانان نیز بشوند. و هر طور شده، آنها را از اسلام باز گرداند اگر چه با راه انداختن جنگ و انواع فتنه ها که در مقابل این گروه باید چنان سختی نشان داد، که قدرتشان از بین برود و دست از مزاحمت و توطئه علیه مسلمانان بردارند.

بنابراین تقسیم واکنش اسلام به قبل از قدرت یافتن  در مکه و بعد هجرت و قدرت یافتن در مدینه، غلط است. چرا که فتح بدون خون ریزی مکه، در اوج قدرت مسلمانان انجام شده، و آیه ۶ سوره توبه که در بالا اشاره کردیم، به وضوح برای زمانی است که مسلمانان قلمروی خاص خود را دارند.

همچنین در خود آیات مربوط به جهاد، تعابیری وجود دارد که به خوبی نشان می دهد، جهاد در اسلام، برای برداشتن مزاحمان از سر راه است. مثل تعبیر " حَتَّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزارَها" (تا آنکه سنگینی جنگ برداشته شود) که در آیه بالا بیان شده و تعابیری مثل جنگ تا رفع فتنه و ...

- نظرات (0)

خطاب هاى قرآنى

در فرهنگ محاوره در غرب و شرق عالم مى گويند مردم اين چنين اند، مردم انقلاب كردند، مبارزه كردند. وقتى مى گويند مردم، اختصاصى به مردان ندارد. قرآن كريم هم سه گونه سخن مى گويد، گاهى كه خطاب به عموم جامعه است به مذكر اشاره دارد مثل «اَلَّذينَ» و «اَلْمُؤمِنُون» گاهى كه تعبير به «رجال» دارد، وظيفه اختصاصى مردان را ذكر مى كند، گاهى هم تعبير به «نساء» دارد كه وظيفه اختصاصى زنها را بيان مى كند.
فرهنگ محاوره، فرهنگ مردم است نه مردان و قرآن كريم هم بر اساس همين فرهنگ محاوره سخن مى گويد. گاهى ذات اقدس اله مى فرمايد: مريم (علیهاالسلام)  نمونه مردم خوب است، يا آسيه نمونه مردم خوب است: «وَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ»[1] در مورد زن نوح و لوط هم فرمود اينها نمونه مردم بد هستند: «ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ»[2].
ائمه (علیهم السلام) نمونه مردم خوبند و همه افراد جامعه، چه زن و چه مرد بايد به آنها اقتدا كنند. فاطمه زهرا (علیهاالسلام)  هم اين چنين است، نمونه مردم خوب است، نه نمونه زنان خوب. ذات اقدس اله در آيه اى كه تلاوت شد نفرمود نمونه زنان خوب زن فرعون است، نفرمود نمونه زنان خوب مريم است بلكه فرمود: مريم و آسيه نمونه مردم خوب هستند.
پس انسان خوب، نمونه انسان هاى ديگر است چه مرد باشد چه زن. خداوند متعال در سوره مباركه نحل مى فرمايد: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً»[3] اگر كسى داراى جان و عقيده سالم بود و كارهاى صالح انجام داد، زن باشد يا مرد، ما به او حيات طيبه مى دهيم.
در اواخر سوره آل عمران (كه مستحب است انسان موقعى كه براى نماز شب برمى خيزد اين جملات را قرائت كند) آمده است: «فَاسْتَجابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لا أُضِيعُ عَمَلَ عامِلٍ مِنْكُمْ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ»[4] اگر كسى مؤمن باشد و عمل خير انجام دهد چه زن و چه مرد، اجر او را ضايع نمى كنيم. در سوره مباركه احزاب هم مفصلاً مردان و زنان را كنار هم ذكر مى كند: «إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ الْمُؤمِنِينَ وَ الْمُؤمِناتِ وَ  الْقانِتِينَ وَ الْقانِتاتِ...»[5] بنابراين هرگز خطاب هاى قرآنى به مردان نيست، خطاب به مردم است.

پی نوشت ها:
[1]. سوره تحريم66: آيه 11. 
[2]. سوره تحريم 66: آيه 10. 
[3]. سوره نحل 16: آيه 97. 
[4]. سوره آل عمران 3: آيه 5.

- نظرات (0)

فرق نبی ورسول

سلام بر شما
نبی در لغت به معنای  خبر دهنده است.(۱) که اگر با تشدید نبیِّ خوانده شود به معنای رفعت و بلندى است(۲) و رسول در لغت به معنای فرستاده شده است.(۳)
واز آنجا كه در قرآن برای واژه رسول و نبی، فرق خاصی بیان نشده است، مفسرین ملاکهای هر یک را بیان کرده و آن را با شواهد و قرائنی همراه ساخته اند که البته هر یک دارای اشکالات و نقدهایی بوده است اما به نظر می رسد یگانه راه برای کشف این حقیقت رجوع به اهل بیتی است که همسنگ قرآن بوده و مفسران حقیقی آن به شمار می آیند.
بنابراين به نظر می آید فرق نبی و رسول آن است که نبی در خواب واسطه وحى را مى ‏بيند، و وحى را ميگيرد، ولى رسول كسى است كه فرشته حامل وحى را در بيدارى می بيند، و با او صحبت مى‏ كند.(۴)
آنچنانکه در روایتی از امام باقر (ع) نقل شده كه در تفسير آيه: وَ كانَ رَسُولًا نَبِيًّا ...(۵) فرمود: الرَّسُولُ الَّذِي يَأْتِيهِ جَبْرَئِيلُ قُبُلًاپ فَيَرَاهُ وَ يُكَلِّمُهُ فَهَذَا الرَّسُولُ وَ أَمَّا النَّبِيُّ فَهُوَ الَّذِي يَرَى فِي مَنَامِهِ نَحْوَ رُؤْيَا إِبْرَاهِيمَ وَ نَحْوَ مَا كَانَ رَأَى رَسُولُ اللَّهِ ص مِنْ أَسْبَابِ النُّبُوَّةِ قَبْلَ الْوَحْي‏...‏(۶)
رسول، آن كسى است كه‏ جبرئيل در برابر او مجسم مى‏ شود، و او جبرئيل را مى ‏بيند و با او سخن مى‏گويد. نبى، آن كسى است كه در خواب مى‏ بيند مانند خواب‌هائى كه ابراهيم خليل مى‏‌ديد و مانند آن خوابها كه رسول خدا مى‌‏ديد پيش از وحى رسالت‏... و یا در روایت دیگری از آن امام نقل شده است كه فرمود: پيغمبر كسى است كه در خواب مى‏بيند و آواز را مى‏‌شنود و فرشته را به چشم نبيند و رسول كسى است كه آواز فرشته را بشنود و در خواب ببيند و فرشته را هم به چشم بنگرد...(۷)
بر این اسا س رسالت مقامی بالاتر از نبوت نبوت است که شخص بعد رسیدن به مقام نبوت به آن می رسد لذا به حضرت ابراهیم (ع)نخست مقام عبوديت، و سپس نبوت، و بعد رسالت، آن گاه خلت، و در آخر امامت عنایت شد.(۸) در حدیثی از امام باقر(ع) نقل شده است که فرمود به راستى خدا ابراهيم را به بندگى خود پذيرفت پيش از آنكه او را پيغمبر خود نمايد و پيغمبرش گرفت پيش از آنكه رسولش سازد و به رسالتش برگزيد پيش از آنكه خليل خودش گيرد و خليل خودش نمود پيش از آنكه امام گيردش و چون همه اين مقامات را براى او فراهم نمود (و كف خود را براى نمودن جميع مقامات به هم بست) به او فرمود: اى ابراهيم «به راستى من تو را براى مردم امام ساختم».(۹)
در نتیجه بین این دو مقام از نظر مصداقی رابطه عام(نبی) خاص(رسول) مطلق حاکم است که در برخی موارد برای شخص واحد قابل جمع است لذا هم رسول است و هم نبي یعنی هم وحی را در خواب دریافت کند و هم در بیداری.(۱۰)

پی نوشتها:
۱- ابن منظور، لسان العرب‏،چ دار الفكر‏،بيروت، بي تا، ۱۴۱۴ ه ق‏، ج ۱، ص ۴۰۵.
۲- راغب اصفهانی، المفردات في غريب القرآن، چ دارالعلم، بیروت،۱۴۱۲ق، ج ۱، ص ۷۸۹.
۳- قريشى، سيد على اكبر، قاموس قرآن، چ دار الكتب الإسلامية، تهران۱۳۷۱ ش، ج ۳، ص ۹۱.
۴- موسوى همدانى، ترجمه المیزان، چ دفتر انتشارات اسلامى، قم‏ ۱۳۷۴ش‏، ج ۱، ص ۴۲۰.
۵- مريم (۱۹)آیه ۵۴.
۶- مرحوم کلینی، الكافي، چ دار الكتب الإسلامية، تهران، ۱۳۶۵ ه ش، ج ۱، ص ۱۷۶.
۷- همان.
۸- موسوى همدانى، ترجمه المیزان، چ دفتر انتشارات اسلامى، قم‏ ۱۳۷۴ش‏، ج ۱، ص ۴۲۰.
۹- مرحوم كليني، اصول كافى، ترجمه كمره‏اى‏،چ اسوه، قم ‏‏۱۳۷۵ش‏، ج‏۲، ص ۴۳.
۱۰- موسوى همدانى، ترجمه المیزان، چ دفتر انتشارات اسلامى، قم‏ ۱۳۷۴ ش‏، ج ۳، ص ۳۴۵.
تفسیر و علوم قرآن،علوم قرآنی›زبان قرآن

- نظرات (0)

پاداش مضاعف

ماهی که مانند بارانی بر سر بشریت نازل می ‌شود و هر فردی به میزان ظرفیت خود از این آب حیات استفاده می ‌کند. بررسی چند ویژگی این ماه، برای شناخت قدر و ارزش آن، بسیار شایسته است.

ماه نزول کتاب ‌های آسمانی

همه مسلمانان ماه رمضان را ماه قرآن می ‌دانند؛ همچنانکه خداوند فرموده: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاس[بقره/185] ماه رمضان ماهى است كه قرآن برای هدایت بشر در آن نازل شده است.» ولی شاید کمتر کسی بداند که دیگر کتب آسمانی نیز در این ماه نازل شده است. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «نَزَلَتْ صُحُفُ إِبْرَاهِیمَ فِی أَوَّلِ لَیْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَتِ التَّوْرَاةُ لِسِتٍّ مَضَیْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الْإِنْجِیلُ لِثَلَاثَ عَشْرَةَ لَیْلَةً خَلَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الزَّبُورُ لِثَمَانِیَةَ عَشَرَ خَلَوْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الْقُرْآنُ فِی ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ؛ صحف ابراهیم در اولین شب ماه رمضان و تورات در ششمین شب ماه رمضان و انجیل در سیزدهمین شب ماه رمضان و زبور در هجدهم ماه رمضان و قرآن در بیست و سوم ماه رمضان نازل شد.» (الکافی، ج2، ص629) پس نباید اهمیت ماه رمضان را تنها مختص مسلمانان و پس از نزول قرآن بدانیم؛ بلکه این ماه از ابتدای خلقت، ماه نزول کتاب ‌های آسمانی بوده و آغازی برای هدایت به شمار می ‌رفته است.

ماه برکت، رحمت و مغفرت

حضرت محمد (صلی الله و علیه وآله) در خطبه ‌ای مهم که به معرفی ماه مبارک رمضان پرداختند؛ از این ماه به این صورت یاد کردند: أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ؛ هان مردم، ماه خدا به سوی شما همراه با برکت و رحمت و آمرزش روی آورده است، ماهی است که نزد خدا برترین ماه ها، روزهایش برترین روزها و شب هایش بهترین شب ها و ساعت هایش بهترین ساعات است.» 

حضرت ورود به این ماه را دعوتی از جانب خدا دانسته و بیان داشتند: «هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّهِ؛ ماهی است که در آن به مهمانی خدا دعوت شدید و شما در آن ماه از افراد ارزشمند الهی شمرده شدید.» (امالی صدوق، ص93)

این ماه را نباید تکراری مثل دیگر ماه‌ها دانست. ماه رمضان از ارزشمندی خاصی برخوردار است که قابل مقایسه با دیگر ماه‌ ها و روزها نیست. ماهی که به فرموده پیامبر اکرم (صلی ‌الله ‌علیه ‌و آله) حتی نفس کشیدن و خواب در آن تسبیح و عبادت به شمار می ‌رود و اعمال در آن مقبول و دعاها در آن مستجاب است. کدام سی روز را می ‌توان یافت که چنین جایگاه و ویژگی ‌هایی داشته باشد؟

ماه پاداش‌های مضاعف

ماه مبارک رمضان را باید ماه پاداش‌ های مضاعف دانست. حضرت رسول اکرم(صلی الله و علیه وآله) درباره این ماه فرمودند: «مَنْ أَدَّى فِیهِ فَرْضاً كَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَدَّى سَبْعِینَ فَرِیضَةً فِیمَا سِوَاهُ مِنَ الشُّهُور؛ کسی که در این ماه یک واجب الهی را انجام دهد برایش پاداش کسی است که آن کار را هفتاد مرتبه در غیر این ماه انجام داده است.»

درباره قرائت قرآن در این ماه فرمودند: «وَ مَنْ تَلَا فِیهِ آیَةً مِنَ الْقُرْآنِ كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُور؛ و کسی که در این ماه یک آیه از قرآن را تلاوت کند؛ برایش پاداش ختم قرآن در غیر این ماه است.»

پاداش افطاری دادن در این ماه، کسب مغفرت و بخشیده شدن گناهان بیان شده و در این ماه است که با افطاری دادن به یک خرما یا جرعه ‌ای آب انسان می‌ تواند خود را از آتش جهنم دور کند. (امالی، ص95)

حضرت رسول اکرم(صلی ‌الله‌ علیه ‌ وآله) در حدیثی دیگر فرمودند: «إِنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ شَهْرٌ عَظِیمٌ یُضَاعِفُ اللَّهُ فِیهِ الْحَسَنَاتِ وَ یَمْحُو فِیهِ السَّیِّئَاتِ وَ یَرْفَعُ فِیهِ الدَّرَجَات‏؛ همانا ماه رمضان، ماهی بزرگ است که در آن پاداش ‌ها چندین برابر است و گناهان در آن پاک می ‌شود و بر درجات در آن افزوده می ‌شود.» (امالی، ص55)

ماهی با قدری ناشناخته

همانطور که ما ارزش شب قدر را نشناختیم؛ ارزش ماه رمضان را نیز درک نکردیم. اگر قدر این ماه بزرگ را شناخته بودیم؛ هیچگاه راضی به تمام شدن آن نبودیم. مطلبی که پیامبر خدا (صلی الله و علیه وآله) آن را اینگونه بیان داشتند: «لَوْ یَعْلَمُ‏ الْعَبْدُ مَا فِی‏ رَمَضَانَ‏ یَوَدُّ أَنْ یَكُونَ رَمَضَانُ السَّنَة؛ اگر بندگان می ‌دانستند در ماه رمضان چیست؛ دوست داشتند تمام سال ماه رمضان باشد.» (بحارالانوار، ج93، ص346)

جالب است که امام سجاد علیه ‌السلام در مناجات خویش و با شروع ماه رمضان این گونه نجوا می ‌کنند: «اللَّهُمَّ... وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ؛ خدایا! به ما توفیق شناخت فضیلت ماه رمضان و بزرگداشت این ماه را عنایت کن! »(صحیفه سجادیه، ص188) این دعای امام چهارم ما بیانگر عظمت این ماه است. عظمتی که برای فهم آن نیرویی الهی نیاز است. حال اینکه چرا برخی از کنار آن به سادگی می‌گذرند یا آن را مانند ماه‌های دیگر طی می‌کنند؛ جای سؤال است؟!

راز این عظمت و آن پاداش ‌ها

عظمت ناشناخته ماه رمضان و پاداش‌های مضاعفی که در این ماه نصیب بندگان می‌ شود؛ دل ‌های افراد را شستشو می ‌دهد و با پاک شدن دل، ظرفیت انسانی است که بالاتر می ‌رود و آمادگی او برای کسب هدایت و قدم گذاشتن در مسیر سعادت بالا و بالاتر می ‌رود.

گزافه نیست اگر بگوییم راه یک ساله را در ماه رمضان می ‌توان یک ماهه پیمود. استاد مطهری(ره) در کتاب انسان کامل آورده‌اند: «اساساً برنامه ماه مبارك رمضان برنامه انسان ‌سازى است كه انسان هاى معیوب در این ماه خود را تبدیل به انسان هاى سالم، و انسان هاى سالم خود را تبدیل به انسان هاى كامل كنند. برنامه ماه مبارك رمضان برنامه تزكیه نفس است، برنامه اصلاح معایب و رفع نواقص است، برنامه تسلط عقل و ایمان و اراده بر شهوات نفسانى است، برنامه دعاست، برنامه پرستش حق است، برنامه پرواز به سوى خداست، برنامه ترقى دادن روح است.»

- نظرات (0)

خواندن تفسیر

نفس تلاوت قرآن آثار و برکات و فضیلت و ثواب دارد. بعضی می گویند یعنی چه که کتاب عربی که آدم نمی فهمد را بخواند؛ خب ترجمه اش را می خوانیم. ترجمه اش را هم بخوانید و یاد بگیرد ولی تلاوت خود این کلمات فضلیت و ثواب دارد؛ زیرا این کلمات وحی شده و قرآن است و قالب آن حقایق قرآن و لباس آن حقایق قرآنی این کلمات است؛ اگر به فارسی ترجمه اش کردید، ترجمه اش هم محترم است ولی قالب آن حقایق قرآنی نیست؛ گرچه ترجمه قرآن بی ربط با قرآن نیست ولی آن الفاظی که قالب آن حقایق و معانی هستند مثل بدنی که روح انسان در آن هست، آن پیکره ای که روح و نور قرآن در آن تنزل و تجلی کرده همین الفاظ عربی است و لذا انس با همین الفاظ و تلاوت همین الفاظ عربی ولو آدم معنی اش را نفهمد دارای فضلیت های بسیار زیاد است.

کلید فهم قرآن

اگر انسان مأنوس با قرآن شد و قرآن را همراه با ادب حضور زیاد تلاوت کرد، آن وقت ترجمه اش را هم می فهمد و نور و روح قرآن هم به قلبش وارد می شود. بنابراین یکی از عبادات مهم تلاوت قرآن است که ثواب هم دارد؛ البته تلاوت آدابی نیز دارد.

این جور نباشد که کسی بگوید ما بجای اینکه قرآن را تلاوت کنیم می رویم تفسیر قرآن را می خوانم. بعضی از اینهایی که بوی روشن فکری می دهند از این حرفها می زنند که چرا ما قرآن را بخوانیم؟ می رویم تأمل و تدبر می کنیم. نخیر؛ نفس تلاوت قرآن موضوعیت دارد البته تلاوت باید همراه با آدابی باشد. غیر از تعلم قرآن، فهم قرآن هم اثر و ثواب دارد؛ یعنی اینکه انسان دنبال فهم قرآن باشد و حقیقت و معارف قرآن را هم تلاوت کند هم بفهمد و تعلم کند؛ اما عمل به قرآن فضلیت بیشتری دارد؛ تعلیم به دیگران هم فضیلت دارد.

قرآن یک کتابی است که انسان هر نوع ارتباط مثبتی با این کتاب برقرار کند فضلیت دارد و این طور نیست که فقط فهمیدن معارفش یا عمل کردن به قرآن اثر داشته باشد. بله، فهم و عمل کردن به قرآن بسیار مهم است اما این موجب نشود که آدم بگوید ما بجای این که قرآن بخوانیم تفسیر قرآن بخوانیم. این طور نیست؛ خواندن تفسیر قرآن جای تلاوت قرآن را نمی گیرد.

چقدر قرآن بخوانیم؟
خود قرآن می فرماید «فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ»(مزمل/20) هر چه از قرآن برایتان میسور است بخوانید. خدای متعال به وجود مقدس رسول الله صلی الله علیه و آله می فرماید «قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا * نِّصْفَهُ أَوِ انقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا * أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا»(مزمل/2-4) شب را جز اندکی از آن یا نیمی از شب و یا کمی کمتر کمی بیشتر بیدار باشید و قرآن را با ترتیل بخوانید.

ترتیل یکی از آداب تلاوت قرآن است. بنابراین هر چقدر مقدور است باید قرآن خواند؛ منتهی تلاوت قرآن یک آدابی دارد که باید آنها را انسان رعایت کند بعد از رعایت آداب هر چه بیشتر قرآن بخواند بهتر است.

منبع:
سایت حجت الاسلام سید مهدی میرباقری

- نظرات (0)

اراده خدا

لَقَدْ أَنزَلْنَا آیَاتٍ مُّبَیِّنَاتٍ ۚ وَاللَّـهُ یَهْدِی مَن یَشَاءُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ﴿نور:٤٦﴾همانا نازل ساختیم آیاتی روشنگر و خدا هر که را بخواهد به راه راست رهنمون می‌گردد.

اینکه می‌گوئیم هر که را خدا بخواهد، خواستن خدا یعنی چه؟ یعنی یک نفر را خدا می‌خواهد، یک نفر را نمی‌خواهد؟ با بعضی‌ها یک نظر خاصی دارد، آنها را می‌کشاند، می‌برد، بعضی‌ها را پس می‌زند؟ این‌جور نیست قضیه. اراده و مشیت خدا -در موارد معمولی البته- جز در قالب علت‌های طبیعی و عادی جلوه‌گری نمی‌کند. ... اراده‌کردن خدا به این معناست که وسایل و اسباب عادی پیش آمده یا نیامده؛ اگر وسایل و علل عادی پیش آمده برای انجام گرفتن این معلول، با اراده و خواست شما، اینجا خدا خواسته. اگر چنانچه شما نخواستید پیداست که خدا نخواسته؛ نه اینکه نخواستن خدا موجب بشود که شما اراده نکنید؛ نه، شما در اراده‌کردن آزادید. خدا نخواسته یعنی علت لازم مترتب نشده، این معنی خدا نخواسته.

خب چرا نمی‌گوئیم علت لازم مترتب نشده، می‌گوییم خدا نخواسته؟ برای خاطر اینکه به‌وجودآورنده‌ی علت‌ها و خاصیت‌بخش علت‌ها خدا بود. ... به‌خاطر اینکه خدا آفریننده‌ی علت‌هاست، به این دلیل. این «من‌یشاء»ها در همه جای قرآن از این قبیل است.

- نظرات (0)

رابطه بدگویی با تجسس

قرآن کریم آن گاه که از آسیب های اخلاقی و شخصیتی انسان ها سخن می راند، تجسس در امور و زندگی شخصی دیگران را یاد می کند و ایمان آورندگان را از استمرار این رفتار ناپسند اخلاقی بر حذر می دارد:

«یَا أیُّهَا الّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثیرًا مِنَ الظَّنِّ إنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إثْمٌ وَلا تَجَسَّسُوا وَلا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً أیُحِبُّ أحَدُکُمْ أنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أخیهِ مَیْتاً فَکَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللهَ إنَّ اللهَ تَوّابٌ رَحِیمٌ»؛[1] ای کسانی که ایمان آورده اید، از بسیاری از گمان ها بپرهیزید که پاره ای از گمان ها گناه است و جاسوسی مکنید و بعضی از شما غیبت بعضی نکند. آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده اش را بخورد؟ از آن کراهت دارید (پس) از خدا بترسید که خدا توبه پذیر و مهربان است.

نباید تردید داشت که بدگمانی نسبت به دیگران و نیز بدگویی در غیاب آنان، با تجسس برای یافتن نقطه ضعف ها یا عیوب پنهانی، پیوندی تنگاتنگ دارد. یعنی کسانی که به دلایلی دچار بدگمانی و دشمنی نسبت به کسی شده اند و یکسر به غیبت و تضعیف شخصیت اجتماعی او می پردازند، خواه ناخواه به دنبال شواهدی عینی برای اثبات گفته های خود می باشند. از این رو یا خود وارد حریم خصوصی افراد می شوند یا از ساده لوحی نزدیکان استفاده کرده و می کوشند تا اندک مایه و اعتباری که آنان در حیات جمعی شان دارند، سلب کنند.

اسلام از آن جا که نگاهی کریمانه به انسان ها دارد و حقوق فردی و اجتماعی شان را محترم می شمارد، به هیچ مسلمانی اجازه نمی دهد که سرنوشت کسی را بازیچه دست خود قرار دهد؛ زیرا با گسترش موج بی حرمتی و بی اعتمادی مردم به یکدیگر، نمی توان جامعه ای سالم و رشدیافته و معنویت گرا داشت. از طرفی نیز هراس و عدم امنیت اجتماعی مجال نمی دهد که کسی از حقوق خود یا ستمدیدگان جامعه جانبداری کند؛ زیرا ممکن است در معرض ترور شخصیت قرار گرفته و به کلی از منزلت اجتماعی اش محروم شود.

از اطلاق بسیاری از اخبار معلوم می شود که کشف سرّ مؤمنین حرام است؛ یعنی، عیوبی که از مؤمنین مستور و مخفی است، چه خَلقی یا خُلقی یا عملی باشد، حرام است اظهار آن را و افشا[2] آن را. چه شخص متصف، راضی به آن باشد یا نه؛  مگر آن که نفس عمل از اموری باشد که ذکر آن و اشاعه آن محرّم شرعی باشد؛ چون معاصی خدا که صاحب معصیت نیز نمی تواند اظهار آن کند و از جملة اشاعة فاحشه است. و این مربوط به حرمت غیبت نیست و بعید نیست اظهار مستورات مؤمنین در صورت عدم رضایت آن ها نیز محرّم باشد ولو قصد انتقاص در کار نباشد.[3]

کسانی که با انگیزه های سیاسی یا غیر سیاسی حریم خصوصی دیگران را محترم نمی شمارند و اقدام های خود را به لحاظ عرفی یا شرعی توجیه می کنند، از مسأله حرمت اظهار و افشای گناهان و لغزش های مردم و طبعاً اشاعه زشتی در جامعه، چه تلقی دارند؟ چون به هر حال این گونه دخالت های ناروا پیامدهایی غیر منتظره به همراه خواهد داشت. پندار باطلی است اگر تصور شود که زیان این گونه حرکت ها گریبانگیر یک فرد یا گروه می شود؛ چرا که امنیت اجتماعی یک جامعه و نظام را زیر سؤال می برد.

وقتی کسی یا کسانی در محل مسکونی یا اشتغال خود احساس نا امنی داشته باشند، چگونه می توان از اخلاق اجتماعی اسلام سخن به میان آورد یا مدعی کرامت انسان و عدالت اجتماعی شد؟ از این رو رهبر فقید انقلاب اسلامی در فرمان هشت ماده ای خود ـ که بر پیشانی نظام و انقلاب می درخشد ـ آشکارا از مسئولان خواستند که حرمت مردم را نگاه دارند و حریم خصوصی کسی را جولانگاه پندار و شیوه غیر انسانی ـ اسلامی خود قرار ندهند.

هیچ کس حق ندارد به خانه یا مغازه و یا محل کار شخصیِ کسی بدون اذن صاحب آن ها وارد شود یا کسی را جلب کند یا به نام کشف جرم یا ارتکاب گناه، تعقیب و مراقبت نماید و یا نسبت به فردی اهانت نموده و اعمال غیر انسانی ـ اسلامی مرتکب شود.[4]

---

پی‌نوشت:
[1]. حجرات (49): 12.
[2]. «افشای» صحیح می‌باشد.
[3]. شرح چهل حدیث، ص 302.
[4]. صحیفه امام، ج 17، ص 140.

منبع:
اصول اخلاق اجتماعی اسلام از منظر امام خمینی، ابوالفضل هدایتی، موسسه تنظم و نشر آثار امام، ص 38-

- نظرات (0)