سایت خاتون

زیارت امیرالمومنین

دعایی برای رفع غم و اندوه

در كتاب «بلد الأمین» از حضرت رسول اکرم صلى اللّه علیه و آله روایت كرده:

هر كه هر روز ده بار این دعا را بخواند، حق تعالى‏ چهار هزار گناه كبیره او را بیامرزد

و وى را از سكرات مرگ و فشار قبر، و صد هزار هراس قیامت نجات دهد،

و از شرّ شیطان و سپاهیان او محفوظ گردد و قرضش ادا شود و اندوه و غمش برطرف گردد، دعا این است:

اَعْدَدْتُ لِكُلِّ هَوْلٍ لا اِلهَ اِلا اللَّهُ وَ لِكُلِّ هَمٍّ وَ غَمٍّ ماشاءَ اللَّهُ

وَ لِكُلِّ نِعْمَةٍ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لِكُلِّ رَخآءٍ اَلشُّكْرُ لِلَّهِ

وَ لِكُلِّ اُعْجُوبَةٍ سُبْحانَ الِلَّهِ

وَ لِكُلِّ ذَنْبٍ اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ

وَ لِكُلِّ مُصیبَةٍ اِنّا لِلّهِ وَ اِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ

وَ لِكُلِّ ضیقٍ حَسْبِىَ اللَّهُ

وَ لِكُلِّ قَضآءٍ وَ قَدَرٍ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ

وَ لِكُلِّ عَدُوٍّ اِعْتَصَمْتُ بِاللَّهِ

وَ لِكُلِّ طاعَةٍ وَ مَعْصِیَةٍ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ.

مروارید‌های نهفته در سوره فلق

سوره فلق، صد و سیزدهمین سوره قرآن کریم است و جزء سوره‌های کوتاه محسوب می‌شود. این سوره نورانی و کوتاه همچون صدفی است که فضایل و خواص فراوانی را در دل خود جای داده است و امروز باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا به معرفی این مروارید‌های درخشان بپردازد.

معرفی سوره فلق

سوره فلق صد و سیزدهمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن که در جزء سی‌ام قرار گرفته است.

سوره فلق جزو چهارقل است.

خداوند در این سوره به پیامبر (ص) دستور می‌دهد از هر شرّی به خدا پناه ببرد، مخصوصاً از شر تاریکی شب، زنان افسونگر و شر حسودان.

برخی از مفسران اهل سنت گویند این سوره هنگامی نازل شد که مردی یهودی، پیامبر (ص) را سِحر کرد و پیامبر به سبب آن بیمار شد.

پس از آمدن جبرئیل و نزول سوره فلق و ناس، آیاتی از آن بر پیامبر (ص) خوانده شد و او از بستر بیماری برخاست.

برخی از عالمان شیعه به این سخن اشکال کرده‌اند و گفته‌اند سحر و جادو بر پیامبر (ص) اثر نمی‌کند.

متن و ترجمه سوره فلق

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

به نام خدای بخشاینده مهربان

قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ

بگو: به پروردگار صبحگاه پناه می‌برم.

مِن شَرِّ مَا خَلَقَ

از شر آنچه بیافریده است.

وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ

و از شر شب، چون در آید.

وَمِن شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِی الْعُقَدِ

و از شر جادوگرانی که در گره‌ها افسون می‌دمند.

وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ

و از شر حسود، چون رشک می‌ورزد

نامگذاری سوره فلق

این سوره را فَلَق نامیده‌اند که از آیه اول آن گرفته شده است.

فلق به معنای صبح و سپیده‌دم است.

نام دیگر این سوره، «مُعَوِّذَة» (پناه بردن) است که از واژه «عوذ: پناه بردن» در آیه اول گرفته شده است.


سوره فلق و سوره ناس را مُعَوِّذَتین گویند.

این دو سوره را به دلیل اینکه آن‌ها را در مواقع احساس خطر می‌خوانند، مُشَقشَقَتَین نیز گفته‌اند.

محل و ترتیب نزول سوره فلق

سوره فلق جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، بیستمین سوره‌ای است که بر پیامبر (ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، صد و سیزدهمین سوره است و در جزء سی‌ام قرآن جای دارد.

ویژگی‌های سوره فلق

سوره فلق ۵ آیه، ۲۳ کلمه و ۷۳ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های مُفصَّلات است.

سوره فلق جزو چهار قل است، یعنی چهار سوره‌ای که با «قُل» آغاز می‌شوند.

محتوا سوره فلق

خداوند در سوره فلق به پیامبر (ص) دستور می‌دهد که از هر شرّی به خدا پناه ببرد، مخصوصاً از شر تاریکی شب، شر زنان افسونگر و شر حسودان.

بنابر تفسیر المیزان مراد از «النَّفَّاثَاتِ فِی الْعُقَدِ» فقط زنان ساحر نیستند بلکه هر شخصی است که سحر و جادو انجام می‌دهد.

به گفته تفسیر نمونه، سوره فلق به پیامبر و مسلمانان تعلیم می‌دهد در برابر هر شری به خدا پناه ببرند و خود را به او بسپارند.

شأن نزول سوره فلق

درباره شأن نزول این سوره، روایتی در منابع اهل سنت نقل شده است که عالمان شیعه آن را نپذیرفته‌اند.

در کتاب «الدر المَنثور» از کتاب‌های تفسیری اهل سنت آمده است مردى یهودى، پیامبر (ص) را سِحر کرد. جبرئیل نزد پیامبر (ص) آمد و مُعَوِّذتین (سوره فلق و ناس) را آورد و گفت: مردى یهودى تو را سحر کرده و سحر او در فلان چاه است. پیامبر (ص) علی بن ابی‌طالب را فرستاد تا سِحر را بیاورد؛ سپس دستور داد گره‌هاى آن را باز کند و براى هر گره، یک آیه از مُعَوِّذتین را بخواند. چون گره‌ها باز و این دو سوره تمام شد، پیامبر اسلام (ص) سلامتى خود را باز یافت.

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌نویسد دلیلی وجود ندارد که پیامبر (ص) از نظر جسمی در برابر سِحر و جادو مقاوم باشد و جادو نتواند در بدن او مریضی ایجاد کند؛ بلکه آیات قرآن بر این دلالت دارند که دل و جان، و عقل و اندیشه پیامبر (ص) از سحر و نفوذ شیاطین در امان است.

فضیلت سوره فلق

ابن شهر آشوب - که از برجستگان علماست - می‌گوید: در بیشتر تفاسیر آمده است: پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) فرزندان خود حضرت حسن و حسین (علیهما السلام) را در پناه سوره‌های فلق و ناس قرار می‌داد و لذا این دو سوره به معوذتین مشهور و معروف شده اند.



در کتاب شریف کافی به نقل از امام ابی الحسن (علیه السلام) آمده است: حضرت فرمود: اگر کسی در ایام کودکی، خود را در هر شب متعهد بداند که سوره‌های فلق و ناس هر یک را سه بار و توحید را صد بار، و اگر توانایی ندارد، پنجاه بار تلاوت کند، خداوند بزرگ او را از هر ناراحتی، گرفتاری، تشنگی و... که دامن گیر کودکان می‌شود در امان می‌دارد، و او به سن کهولت خواهد رسید، اگر چنین تعهدی داشته باشد، یا کسی برای او تعهد نماید، تا روز مرگ محفوظ خواهد ماند.

در سنن نسائی از عقبة بن عمار نقل شده که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به من فرمود: بگو: قل. گفتم: چه بگویم؟ فرمود: بگو: قل هو الله احد، قل اعوذ برب الفلق، قل اعوذ برب الناس. پیامبر این سوره‌ها را تلاوت کرد و آنگاه فرمود: چرا مردم خود را بدین سوره‌ها تعویذ نمی‌کنند و در پناه قرآن قرار نمی‌دهند. برای تعویذ نمودن بهتر از این سوره‌ها پیدا نمی‌شود.


در کتاب من لا یحضره الفقیه از قول ابی عبیده الحذا آمده است: امام ابو جعفر (علیه السلام) فرمود: هر کس در نماز وتر، سوره‌های معوذتین و توحید را تلاوت کند، به او گفته می‌شود:‌ای بنده خدا! بشارت باد تو را که خداوند نماز وتر تو را قبول کرده است.

همچنین در کتاب نسائی آمده است: عقبة بن عامر گفته است: به محضر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رفتم در حالی که آن حضرت بر مرکب سوار بود، دستم را روی پا‌های حضرتش گذاشتم و گفتم:‌ای رسول خدا! سوره‌های هود و یوسف را به من تعلیم نما، فرمود: بلیغ‌تر و رساتر از سوره فلق نخواهی یافت. (عقبه در حدیث دیگری گفته است: بین راه جُحفه و ابواء با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌رفتیم، باد سیاه و شدیدی به وجود آمد، رسول خدا شروع به قرائت سوره‌های فلق و ناس نمود و فرمود:‌ای عقبه! تو نیز این سوره‌ها را قرائت کن که این‌ها برای رفع بلا مثل و مانند ندارند. عقبه در ادامه می‌گوید: گاهی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از این دو سوره در نماز هم بهره می‌گرفت.

لازم به یادآوری است که ختم این سوره بر اساس حروف ابجد ۲۴۱ است.

برخی خواص سوره فلق

امام صادق (علیه السلام) فرمود: هرگاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بی حال و یا بیمار می‌شد، دست‌های خود را باز می‌کرد و سوره‌های حمد، فلق و ناس را قرائت می‌نمود و چهره خود را با دستش مسح می‌کرد و بهبودی می‌یافت.
در کتاب طب الائمه آمده است: پیشوای هشتم، امام رضا (علیه السلام) فردی را دید که غش کرده بود، امام دستور داد ظرف آبی آوردند، بر آن ظرف سوره‌های حمد، فلق و ناس را تلاوت کرد و بر آن دمید، آنگاه دستور داد که آب ظرف را بر سر و صورت او بریزند. آب ریخته شد و او به هوش آمد.
در کتاب دعوات راوندی به نقل از امام علی (علیه السلام) آمده است: روزی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را عقرب گزید، حضرتش ظرف آب خواست و بر آن سوره‌های حمد، فلق و ناس را قرائت کرد و آنگاه مقداری از آن آب را آشامید، سپس درخواست نمک نمود و آن را در آب ریخت و مخلوط کرد و بر موضع درد پاشید که درد تسکین یافت.
گفته شده که فردی به نام ثابت بن قیس بیمار شد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به عیادتش رفت و برای بهبودی او سوره‌های فلق و ناس را قرائت کرد و بر او دمید و برای بهبودیش دعا نمود و او بهبودی یافت.
اَنَس - خدمتکار پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) - نیز می‌گوید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مرکبی داشت که چموش بود، حضرت مرکب را در اصطبل بست و دستور داد که سوره‌های فلق و ناس را بر آن حیوان قرائت کنند، وقتی این کار صورت گرفت، مرکب هم آرام شد.
در کتاب خواص القرآن آمده است: هر کس سوره فلق را در هر شب و در هنگام خواب تلاوت کند، اجرش همچون پاداش کسی است که حج کرده یا عمره به جا آورده و روزه گرفته است. سوره فلق امانی است از ناراحتی‌ها و چشم زخم امان می‌دارد.
نیز در همین کتاب نقل شده که هر کس سوره فلق را در هر شب از شب‌های ماه مبارک رمضان در نمازهایش تلاوت کند - اعم از واجب و مستحب - اجرش همچون کسی است که در مکه روزه گرفته و نماز خوانده است و نیز مانند کسی است که حج و عمره به جا آورده است.
در همین کتاب آمده است: هر کس در خواب ببیند که سوره فلق را تلاوت می‌کند و یا کسی برای او قرائت می‌نماید، بشارتی است بر این که اوضاع چنین فردی خوب خواهد شد، ثروتش افزون می‌شود، بر مخالفانش پیروز می‌گردد و خیر بسیاری به او روی می‌آورد.
در کتاب لب اللباب نقل شده که هر کس بر قرائت سوره فلق مداومت داشته باشد، سحر دیگران در او کارساز نیست و سلامتی اش تضمین می‌گردد.
ترمذی به نقل از ابو سعید خدری نوشته است: پیش از نازل شدن سوره‌های فلق و ناس، گاهی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دعا می‌کرد و نسبت به برخی امور به خداوند پناه می‌برد، ولی هنگامی که این دو سوره نازل گشتند، حضرت تنها به وسیله این دو سوره به این کار اقدام می‌کرد.
امام صادق (علیه السلام) در روایتی فرمود: هر کس در خواب ببیند که سوره فلق را قرائت می‌کند، از حیله زنان و سحر ساحران در امان است و روزی اش فراوان می‌شود.

- نظرات (0)

عامل گرفتاری قوم شعیب

دقت در کسب حلال و دوری از اموال حرام از تأکیدات مهم دین مبین اسلام به تمام انسان‌هاست. در دیدگاه دین اسلام جامعه‌ای به سعادت دنیوی و اخروی دست می‌یابد که دارای اقتصاد سالم‌تر باشد. چرا که این مسأله ارتباط مستقیمی با تأمین نیاز‌های جسم انسان و پاکی و ناپاکی روح، اندیشه و ایمان وباور‌های قلبی او دارد. برای درک دقیق‌تر تأثیر رزق بر سرنوشت افراد همین بس که امام حسین(ع) در روز عاشورا مهم‌ترین عامل عداوت دشمنان را روی آوردن به حرام معرفی کردند و خطاب به آن‌ها فرمود: «فَقَدْ مُلِئَتْ بُطُونُکُمْ مِنَ الْحَرَامِ... ؛‌ شکم‌های شما از حرام پر شده است که حاضر نیستید صدای مرا بشنوید». جالب است که لشکریان دشمن از مسلمانان بودند که تقید به عبادات شرعی داشتند و تنها به واسطه روی آوردن به اموال حرام از مسیر حق خارج شدند؛ از این رو پیامبر(ص) در روایتی فرمودند: «الْعِبَادَةُ مَعَ أَکْلِ الْحَرَامِ کَالْبِنَاءِ علَى الْمَاء؛ کسی که مال حرام می‌خورد و عبادت هم می‌کند، مثل کسی است که روی آب ساختمان می‌سازد.» (عدة الداعی، ص302)

بنابراین اگر مسیر کسب روزی از طریق حلال باشد، جامعه به رستگاری می‌رسد در غیر این صورت آثار و تبعات آن گریبان‌گیر مردم خواهد بود. بر اساس آیاتی از قرآن جوامعی به دلیل عدم تقید به نوع درآمدشان مورد عذاب الهی قرار گرفتند که از جمله آن‌ها قوم شعیب(ع) بود: «فَأَخَذَهُمْ عَذابُ یَوْمِ الظُّلَّة»؛ «عذاب روز سایبان (سایبانی از ابر صاعقه‌خیز) آنها(قوم شعیب) را فرا گرفت». در آیات مربوط به  حضرت شعیب علیه‌السلام و قومش می‌خوانیم که آن حضرت بعد از دعوت به توحید، قوم خود را به حق و عدالت در امور مالی و تجارت دعوت کرد و در نهایت کسانی که قبول نکردند، به عذاب الهی گرفتار شدند. این خود نشان می‌دهد که مسائل اقتصادی یک جامعه را نمی‌توان ساده شمرد و نیز نشان می‌دهد که پیامبران فقط مأمور به مسائل اخلاقی و عبادی نبوده‌اند بلکه اصلاح وضع نابسامان اجتماعی و اقتصادی نیز بخش مهمی از دعوت آنها را تشکیل می‌داده است.

- نظرات (0)

نگرش در خلقت شتر

خداوند در قرآن کریم بارها از حیوانات و جانواران مختلف نام برده است اما در این میان شتر حیوانی است که خدا انسان را به تأمل در خلقتش دعوت کرده و این امر را در کنار تأمل در خلقت آسمان، زمین و کوه‌ها قرار داده است.

با نگاهی به آیات ۱۷ تا ۲۰ سوره غاشیه در‌می‌یابیم که خلقت این حیوان دارای پیچیدگی‌های خاصی است و هر کدام از کار‌های شتر باوجود اینکه غریزی است می‌تواند پیامی برای انسان داشته باشد، البته جدا از خدمات گسترده‌ای است که این حیوان در بیابان‌ها به انسان می‌دهد. تا جایی که عرب‌ها به شتر کشتی صحرا می‌گویند.

امام علی(ع) در این باره می‌فرماید: «اطلبوا الخیر فى اخفاف الابل طاردة و واردة» خیر و برکت را در پاهای شتر بجویید آنگاه که می‌رود و آنگاه که باز‌می‌گردد.

به این آیات توجه کنید:

أَفَلَا یَنظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ(۱۷)
وَإِلَى السَّمَآءِ کَیْفَ رُفِعَتْ(۱۸)
وَإِلَى الْجِبَالِ کَیْفَ نُصِبَتْ(۱۹)
وَإِلَى الْأَرْضِ کَیْفَ سُطِحَتْ‏(۲۰)

ترجمه

آیا به شتر نمى‏‌نگرند که چگونه آفریده شده؟
و به آسمان، که چگونه برافراشته شده
و به کوه که چگونه برپا داشته شده
و به زمین که چگونه گسترده شده است؟

اگر روحیه تفکر در انسان باشد، همه هستى کلاس درس است. یک چوپان در بیابان هم گویى در بزرگترین کتابخانه‏‌هاى دنیاست؛ زیر پایش زمین است، بالاى سرش آسمان، در اطرافش کوهها و جلوى رویش شترها، و اگر در هر یک دقت کند، اسرار بسیارى را کشف مى‏‌کند. مثلاً شتر از اسب بیشتر مى‏‌دود، از الاغ بیشتر بار مى‏‌برد. در میان حیوانات بعضى براى سوارى، بعضى براى گوشت و بعضى براى شیر مورد استفاده قرار مى‏‌گیرند، ولى شتر همه چیزش قابل استفاده است.

پلک‏هایش در برابر باد و خاک بیابان مقاوم است، در کوهان خود چربى و غذا را ذخیره کرده و در برابر گرسنگى مقاوم است. در بدنش آب را نگهدارى کرده و در برابر تشنگى مقاوم است، راه را مى‏‌داند، چنان رام است که صدها شتر تسلیم یک ساربان مى‏‌شوند، کف پاى او براى ریگزار آفریده شده، گردن او پله سوار شدن و اهرم بار برداشتن و خلاصه به قول عربها، شتر کشتى بیابانها است. قوى‏‌ترین، کم خرج‏‌ترین، پرفایده‏‌ترین و آرام‏‌ترین و بردبارترین حیوان است.

پیدایش آسمانها و کوهها و زمین تصادفى نیست، بلکه کاملاً حکیمانه آفریده شده و در جاى خود قرار داده شده‏‌اند.
در هر نعمتى یک جهتى برجستگى دارد (در شتر، نحوه‏ آفرینش؛ در آسمان، بلندى؛ در زمین، گستردگى و در کوهها نحوه‏ نصب شدن).

آسمان‏ها، کرات، مَدار کرات، نظم و حساب آنها که هر روز گوش‌ه‏اى از عجایب  آنها کشف مى‏‌شود، از عرصه‏‌هاى همیشگى مطالعه و کشف و تأمّل هستند.

کوه‏ها و ریشه‏‌هاى آنها در دل زمین، مثل میخ‌ها و حلقه‏‌هاى زنجیر زمین را از تزلزل و اضطرابى که در اثر مواد گداخته درون زمین پدید مى‏‌آید، حفظ مى‏‌کنند، برفها را در خود ذخیره کرده و به تدریج روانه مى‏‌کنند، جلو طوفان‏ها را گرفته و سبب تصفیه هوا مى‏‌شوند، مخزن انواع معدن‏ها و مواد صنعتى بوده و علاماتى براى مسافران و بسترى براى پرورش بعضى از گیاهان هستند. دیگر کوهها از طریق انواع سنگهاى قیمتى و زینتى مثل عقیق یا سنگهاى عمرانى همچون مرمر در ساختمان‏‌ها، سرمای‌ه‏اى پایان‏‌ناپذیر براى بشر هستند و خلاصه در این آیات به مسائل جهان‏‌شناسى و حتّى تمام مسائلى همچون کشاورزى، دامدارى، صنعت و امور فضایى به نحوى اشاره شده است.

پیام‌ها

کسانى که در کشف حقایق هستى عمیق نمى‏‌شوند، مورد سرزنش خداوند هستند. «افلا ینظرون»
از محسوسات عبور کنید تا به معقولات برسید. «افلا ینظرون...»
در معاد و نعمت‏‌هاى ویژه بهشتیان شک نکنید، مگر آفریده‏‌هاى عجیب خدا را در دنیا نمى‏‌بینید؟ «افلا ینظرون الى الابل»
همان گونه که اصل آفریده‏‌ها دلیل بر وجود خداست، چگونگى و پیچیدگى آفریده‏‌ها هم دلیل بر قدرت و علم و حکمت اوست. «کیف، کیف، کیف...»

- نظرات (0)

روزی بی حساب

آیات ۳۷ و ۳۸ سوره مبارکه نور به خصوصیات انسان‌هایی اشاره می‌کند که هیچ چیز دنیایی آنها را از یاد خدا غافل نمی‌کند و با این حال از روز قیامت و حساب و کتاب بیمناک هستند. اینها کسانی هستند که خداوند بیش از آنچه عمل خیرشان است به آنها پاداش می‌دهد. پاداشی که حساب و کتاب ندارد و میزان آن فراوان و فوق انتظار است.

اهمیت اطاعت از خدا و غافل نشدن از او و فرامینش نکاتی است که در این آیه آمده و کسانی که هیچ چیز دنیایی نتواند آنها را از یاد خدا غافل کند قطعاً سعادتمند دنیا و آخرت هستند.

مردان و زنان با ایمانی که از هدایت الهی بهره‌مند می‌شوند، برای رفع نیاز‌های مادی و دنیوی خود تلاش می‌کنند و به کسب و کار و تجارت می‌پردازند، اما این کارها آنها را از امور معنوی و انجام وظایف دینی باز نمی‌دارد و همواره به فکر عاقبت کار خود هستند و توجه دارند که باید در دادگاه قیامت حاضر شده و پاسخگوی کارهای خود باشند. همین امر، به عنوان عاملی قوی، اهل ایمان را از زشتی‌ها باز می دارد و به سوی کارهای خوب و شایسته سوق می‌دهد.

به این آیات توجه کنید

رِجَالٌ لَّا تُلْهِیهِمْ تِجَرَةٌ وَلَا بَیْعٌ عَن ذِکْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَوةِ وَ إِیتَآءِ الزَّکَوةِ یَخَافُونَ یَوْماً تَتَقَلَّبُ فِیهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَرُ(۳۷)
لِیَجْزِیَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ مَا عَمِلُواْ وَیَزِیدَهُم مِّن فَضْلِهِ وَاللَّهُ یَرْزُقُ مَن یَشَآءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ‏(۳۸)

ترجمه

مردانى که هیچ تجارت و معامله‏‌اى آنان را از یاد خدا و برپاداشتن نماز و پرداخت زکات، سرگرم و مشغول نمى‏‌کند، از روزى که در آن، دل‌ها و چشم‏‌ها دگرگون مى‏‌شود بیمناک‌اند.(۳۷)
تا خداوند به آنان به نیکوتر از آنچه کرده‏‌اند پاداش بدهد و از فضل و رحمت خویش بر پاداششان بی‌افزاید و خداوند هر کس را بخواهد بدون حساب روزى مى‏‌دهد.(۳۸)

کلمه‏ «رِجال» در این آیه شامل همه‏ بندگان خدا مى‏‌شود، چه مرد و چه زن. «تجارت»، داد و ستد دائمى براى به دست آوردن سود است، ولى «بیع» خرید و فروش مقطعى براى رفع نیازهاى زندگى است.(تفسیر المیزان)

در حدیث مى‏‌خوانیم: مراد از کسانى که در این آیه از آنها یاد شده است، تجارى هستند که با شنیدن صداى اذان، تجارت را رها مى‏‌کنند و به سوى نماز مى‏‌روند.

تجارت، تنها عاملى نیست که انسان را سرگرم مى‏‌کند و از یاد خدا باز مى‏‌دارد، عوامل دیگرى نیز در قرآن کریم ذکر شده است، از جمله: تکاثر، آرزو، فرزند و دوست بد.

پیام ها

کسانى که تجارت آنان را غافل نکند، مردان بزرگى هستند. («رجالٌ» با تنوین آمده که علامت بزرگى و عظمت است)

اگر ایمان و اراده‏ قوى باشد، ابزار و وسائل اثرى ندارند. «لا تُلهیهم تجارة»

بازار اسلامى، هنگام نماز باید تعطیل شود. «لا تُلهیهم تجارة»

حتّى کارهاى حلال و مباح نباید انسان را از یاد خدا غافل کند، چه رسد به کارهاى مکروه و حرام. «لا تُلهیهم تجارة»

ترک تجارت، ارزش نیست، بلکه تجارت همراه با یاد خدا و نماز و زکات ارزش است. «لا تُلهیهم تجارة... عن ذکر اللّه و...» (مردان خدا براى زندگى دنیوى تلاش مى‏کنند، ولى از آخرت غافل نیستند.)

ایمان به آخرت، دنیا را نزد انسان کوچک مى‏‌کند. «لا تُلهیهم... یخافون یوماً»

با این که نماز ذکر خداست، ولى به خاطر اهمیّت، جداگانه مطرح شده است. «ذکر اللّه و اقام الصلوة»

نماز و زکات، در کنار یکدیگرند و کسانى استحقاق ستایش دارند که اهل هر دو باشند. «اِقام الصّلوة و ایتاء الزّکاة»

دنیا، شما را از آخرت غافل نکند. «یَخافون یوماً»

صحنه‏‌هاى قیامت، چشم‏‌ها را خاشع و دلها را منقلب مى‏‌سازد. «تَتقلّب فیه القلوب والابصار»

خداوند کم و کاستى‏‌هاى اعمال مردان خدا را جبران کرده و پاداش کامل به آنان مى‏‌دهد. «لِیجزیَهم اللّه أحسن ما
عملوا»

پاداش را بیش از عمل بدهید. «و یزیدهم من فضله» (در اسلام سفارش شده است که مزد را معیّن کنید، ولى هنگام
پرداخت بیش از آن مقدار بدهید.)

اگر از سود دنیا بگذرید، به سود بى‏‌حساب آخرت مى‏‌رسید. «لاتُلهیهم تجارة - واللّه یرزق ... بغیرحساب» (مراد از رزقِ
بى‏‌حساب، پاداشى فراوان و فوق انتظار است.)

- نظرات (0)

عذاب وسختی صالحان

موضوع عقاب و مجازات گنهکاران در دنیا موضوعی است که صحبت‌های زیادی درباره آن مطرح است خصوصاً اینکه چرا برخی مدام در سختی و رنج هستند و از گرفتاری‌های آنها تمامی ندارد با اینکه انسان‌های ظاهراً مؤمنی هستند.

خداوند در آیه ۷۵ سوره مؤمنون به بیان دلایل این امر پرداخته و طغیان انسان‌ها را یکی از دلایل برطرف نشدن بدبختی‌ها و گرفتاری‌های برخی انسا‌ن‌ها بیان می‌کند.

در همین زمینه از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است که فرمودند: فراموش کردن و غفلت از معصیت و گناه، از بزرگترین عذاب‌ها و عقوبت‌هاى خداوند است در دنیا، و از موثرترین اسباب گرفتارى و سختى است در روز قیامت. و تا بنده مؤمن اشتغال به طاعت خدا و معرفت عیوب نفسانى خود داشته و آنچه را که به دین او صدمه و ضرر دارد ترک مى‌کند؛ پس او از آفات دور و محفوظ بوده، و در دریاى رحمت پروردگار غوطه‏ ور خواهد شد. و چنین شخصى از جواهر حکمت و از لطائف معارف و حقایق استفاده خواهد کرد.

و اگر کسى در انجام وظائف خود غفلت ورزیده و معاصى خود را فراموش کرده، و تمام اعتماد و توجه و اتکاء او به قدرت و قوت و نیروى خود شد، به طور مسلم چنین آدمى رستگار نخواهد بود.( مصباح الشریعة/ ترجمه مصطفوى/ ص: 34)

به این آیه توجه کنید:

«وَلَوْ رَحِمْنَهُمْ وَکَشَفْنَا مَا بِهِم مِّن ضُرٍّ لَّلَجُّواْ فِى طُغْیَنِهِمْ یَعْمَهُونَ‏»

ترجمه

و (بر فرض) اگر به آنها رحم کنیم و (رنج و عذاب و) بدبختى‏‌هاى آنان را برطرف سازیم (به جاى هوشیارى و شکر) در طغیانشان کوردلانه اصرار مى‏‌ورزند.

در تفسیر «کنزالدّقائق» و «روح البیان» مى‏‌خوانیم: زمانى در مکه قحطى شد، ابوسفیان از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله درخواست دعا کرد، حضرت دست به دعا برداشت و قحطى برطرف شد، اما سپس آیه‏ فوق نازل شد.

طغیان موضوعای است که در این آیه به آن اشاره شده است اما طغیان هم در افراد مختلف، تفاوت دارد که در ادامه به برخی اشاره می‌کنیم؛

طغیان عالمان، در علم است که به وسیله‏ تفاخر و مباهات جلوه مى‏‌کند.
طغیان ثروتمندان در مال است که به وسیله‏ بخل خود را نشان مى‏‌دهد.
طغیان صالحان در عمل نیک است که به وسیله‏ ریا و سُمعه (خودنمایى و شهرت‏طلبى) نمایان مى‏‌شود.
طغیان هواپرستان در پیروى از شهوت‏‌ها جلوه مى‏‌کند. (تفسیر روح‏‌البیان).

در همین زمینه خداوند در آیه ۵۷ سوره کهف از کسانی که از آیات الهی رویگردانده و به آن عمل نمی‌کنند به ستمکار تعبیر شده است.

پیام‌ها

رفاه و آسایش، جلوه‏ رحمت الهى است. «رَحِمناهم و کشفنا»
خدمت و محبّت به افراد بى‏‌شخصیّت، بى‏‌ثمر است. «رَحِمنا - للجّوا»
انسان‏هاى بى‏‌ایمان، از فرصت‏‌ها و مهلت‏‌ها سوء استفاده مى‏‌کنند. «لایؤمنون بالآخرة... للجّوا فى طغیانهم»
طغیانگرى، انسان را سرگردان مى‏‌کند. «فى طغیانهم یعمهون»

- نظرات (0)

شاه کلیدحقیقی شادی

«آیه شریفه ای در قرآن وجود دارد که می فرماید: لِكَیْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ. این یکی از آن نشانه های مهم و اساسی است که در این باره در قرآن مطرح شده است. آیه به ما می گوید به آنچه که از دست می دهید زیاد اندوه نخورید و به خاطر آن چیزی هم که به دست می آورید زیاد شادمان نشوید. اگر نعمت و لذتی از دست رفت به جرع و فزع نیفتید. این طور نباشد فکر کنید دنیا روی سرتان خراب شده است و همه چیز به بن بست رسیده و زندگی تمام شده است.  در حقیقت انسان مومن به قدری ظرفیت و  سعه صدر و کمال دارد که حتی اگر دنیایش را هم از او بگیرند می گوید من خدا دارم و رازق و پشتیبان من خداوند است و او  مرا رها نمی کند. در آن سو آیه تصریح می کند که اگر دنیا به شما روی کرد و به نعمت و گشایشی رسیدید نباید سرمست و مغرور شوید.  این همان اعتدالی است که از آن سخن گفتیم و باز این جا هم می بینید که در حقیقت انسان مومن انسانی معتدلی است که نه از به دست آوردن سرمست و مغرور می شود و نه به خاطر از دست دادن دچار چنان حرمانی می شود که خود را ببازد. »

آنچه در ادامه می آید  بخش دوم گفتگوی گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با محمود کریمی، استاد  علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع) درباره نسبت دین و شادی است که در ادامه می آید.

با توجه به آن چیزی که در بخش اول گفتگو بیان کردید می توان گفت در حقیقت تامین شادی عمیق و مانا برای انسان زمانی می تواند روی دهد که بتواند خوراکی مناسب برای روح خود فراهم نماید؟

بله و البته توجه کنیم که  نه تنها در اسلام که در همه ادیان این خوراک های معنوی و روحی آماده شده است. شما در اسلام پنج بار نماز را به عنوان نماز واجب تجربه می کنید. ظاهر قضیه تکلیف است و کسی که معتقد نباشد حتی شاید برای او ملال آور هم باشد اما آن کسی که با نماز ارتباط حقیقی می گیرد می داند که با بالاترین قدرت که خداوند باشد رابطه برقرار کرده است و چون به بالاترین قدرت متصل شده است پس ترسی هم نخواهد داشت. وجودی هم که در آن ترسی نباشد و خوف و نگرانی از آینده و پیش آمدهای فردا نداشته باشد در آن صورت به شادی خواهد رسید. چرا بسیاری از افراد در زندگی دچار نگرانی هستند و انواع ترس ها اجازه نمی دهد که آن ها  با شادی عمیقی مواجه شوند؟  به خاطر این که آن ارتباط با خداوند را نه به شکل ملال آور که به شکل حقیقی تجریه نمی کنند اما وقتی کسی خود را متصل به یک قدرت عظیم می بیند این چنین کسی می داند که رشته امور جهان دست این و آن نیست که دچار تشویش کند و حتی اگر مصیبت و ناگواری ای به این فرد برسد آن مصیبت و ناگواری آرامش عمیق درونی آن فرد را به هم نمی زند.

در حقیقت بسته به این که شما در ظاهر و رویه زندگی سکنی گزیده باشید یا عمیقا متصل باشی به آن فطرت و درون مایه اصلی باشید نگاه شما به اتفاقات عالم تغییر خواهد کرد. مثلا وقت کسی صدقه می دهد یا انفاق می کند زکات می دهد در لایه اول و ظاهری این طور به نظر می رسد که از فرد کم می شود اما وقتی کسی با حقیقت این اعمال آشنا شد احساس می کند هر کمکی به دیگران در حقیقت کمک به خود اوست. هر بخششی در حقیقت بخشیدن خود است چون وقتی کسی در مسیر انفاق و بخشایش قرار می گیرد به سعه صدر می رسد و روح بزرگ و فراخی می یابد و فرد این را در درون خود حس می کند  ظرفیتی پیدا کرده است که پیش تر در خود احساس نمی کرد و این هاست که انسان را مستعد شادی حقیقی می کند. شادی حقیقی وقتی ظاهر می شود که شما واجد چنان ظرفیتی می شوید که دیگر حوادث عالم از آنچه خوشایند به نظر می رسد یا ناخوشایند تاثیر چندانی بر روی شما نمی گذارد.

جنس شادی حقیقی از چیست؟

همه افرادی که در زندگی چنین تجربه هایی داشته اند می دانند که جنس این شادی حقیقی از چیست. می دانند که مثلا یک دروازه بزرگ برای شادی خدمت کردن است. ظاهر قضیه ممکن است حتی بسیار پرزحمت به نظر برسد. شما چندین روز صرف می کنید تا گرهی از کار کسی باز شود چندین روز زمان می گذارید تا در حق یک برادر یا خواهر دینی گره گشایی انجام دهید و وقتی ناراحتی یا فرد اندوهگین یا مبتلا به ناراحتی را برطرف می کنید آن بهجت درونی در شما پدیدار می شود.

پس یک نکته کلیدی در رسیدن به شادی این است که انسان متوجه مسئولیت های اجتماعی خود باشد و خدمت به دیگران را از یاد نبرد؟

بله اساسا لازمه اعتدال همین است که من نگاه کنم به این که اگر خانواده من برخودار است آیا همسایه و همشهری من هم برخوردار است؟ اساسا انسان یک موجود اجتماعی است و شما وقتی وارد یک جمعی شوید که ببینید انها افسرده اند حتی اگر شما از مواهب بسیاری هم برخوردار باشید انگاه مساله آنها ناخوداگاه مساله شما هم می شود چون  همه ما در کنار هم زندگی می کنیم و از مسایل هم برکنار نیسیتم.

مساله ارتباط انسان با شادی در آیات و روایات ما چگونه مطرح می شود؟ می خواهم بدانم آن شاه کلیدهایی که در آیات و روایات ما درباره رموز شاد زیستن طرح شده چیست؟

آیه شریفه ای در قرآن وجود دارد که می فرماید: لِكَیْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ. این یکی از آن نشانه های مهم و اساسی است که در این باره در قرآن مطرح شده است. آیه به ما می گوید به آنچه که از دست می دهید زیاد اندوه نخورید و به خاطر آن چیزی هم که به دست می آورید زیاد شادمان نشوید. اگر نعمت و لذتی از دست رفت به جزع و فزع نیفتید. این طور نباشد فکر کنید دنیا روی سرتان خراب شده است و همه چیز به بن بست رسیده و زندگی تمام شده است.  در حقیقت انسان مومن به قدری ظرفیت و سعه صدر و کمال دارد که حتی اگر دنیایش را هم از او بگیرند می گوید من خدا دارم و رازق و پشتیبان من خداوند است و او  مرا رها نمی کند. در آن سو آیه تصریح می کند که اگر دنیا به شما روی کرد و به نعمت و گشایشی رسیدید نباید سرمست و مغرور شوید.  این همان اعتدالی است که از آن سخن گفتیم و باز این جا هم می بینید که در حقیقت انسان مومن انسانی معتدلی است که نه از به دست آوردن سرمست و مغرور می شود و نه به خاطر از دست دادن دچار چنان حرمانی می شود که خود را ببازد.

- نظرات (0)