لينكستان
موضوعات
کلام الله
کلام وحی ( 940 ) دانستنی های قرآن ( 1271 ) روایات شخصی ( 444 ) حدیث ( 1202 ) دعاها ( 133 ) دانلودکده کتب شیعی ( 5 ) صوت الشیعه ( 3 ) نهرم افزارها ( 2 ) اعیاد و مناسبت ها ماه رمضان ( 143 ) ماه شعبان ( 29 ) ماه رجب ( 34 ) ویژه نامه ها ( 45 )ساعت
ایسنای سایت
اعضا
كاربر مهمان خوش آمديد!
شمارنده
اطلاعات سايت:
كاربران:الهی فقط خودت
ذکر ایام هفته
سایت خاتون
زیارت امیرالمومنین
www.imamali.net/vtour
وارد حرم شدید توجه کنید روی هر فلشی که کلیک میکنید يه مقدار صبر کنید تصویر شفاف ميشه.
ودر هر صحن باچرخش و عقب جلو کردن میتوان کاملا زیارت کردهر جای حرم که دوست داريد زیارت کنید.
روی فلشها نگه دارید تا وارد مکانهای مورد نظر بشید.
این حقیر رو هم دعا کنید.
زیارتتان قبول باشد.
دعایی برای رفع غم و اندوه
در كتاب «بلد الأمین» از حضرت رسول اکرم صلى اللّه علیه و آله روایت كرده:
هر كه هر روز ده بار این دعا را بخواند، حق تعالى چهار هزار گناه كبیره او
را بیامرزد
و وى را از سكرات مرگ و فشار قبر، و صد هزار هراس قیامت نجات
دهد،
و از شرّ شیطان و سپاهیان او محفوظ گردد و قرضش ادا شود و اندوه و غمش برطرف گردد، دعا این است:
اَعْدَدْتُ لِكُلِّ هَوْلٍ لا اِلهَ اِلا
اللَّهُ وَ لِكُلِّ هَمٍّ وَ غَمٍّ ماشاءَ اللَّهُ
وَ لِكُلِّ نِعْمَةٍ
الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لِكُلِّ رَخآءٍ اَلشُّكْرُ لِلَّهِ
وَ لِكُلِّ
اُعْجُوبَةٍ سُبْحانَ الِلَّهِ
وَ لِكُلِّ ذَنْبٍ اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ
وَ
لِكُلِّ مُصیبَةٍ اِنّا لِلّهِ وَ اِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ
وَ لِكُلِّ
ضیقٍ حَسْبِىَ اللَّهُ
وَ لِكُلِّ قَضآءٍ وَ قَدَرٍ تَوَكَّلْتُ عَلَى
اللَّهِ
وَ لِكُلِّ عَدُوٍّ اِعْتَصَمْتُ بِاللَّهِ
وَ لِكُلِّ طاعَةٍ وَ مَعْصِیَةٍ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ.
اسرائیلیات و زمینههای نفوذ آن به فرهنگ اسلامی
مقدمه
از آن هنگام كه آفتاب عالمتاب اسلام از پگاه جزیرةالعرب طلوع كرد و با شعاع حیاتبخش خود كالبد مرده بشریت را جانی دوباره بخشید و باتلاق عفونتبار عادات زشت جاهلی را به بوستان گل‌های دل‌نواز فضایل اخلاقی و انسانی مبدل ساخت، معاندان و بدخواهان این آیین الهی كه بسان خفاشانی شبپرست تاب نظاره این نور الهی را نداشتند تمام توان خود را به كار گرفتند تا مانع این خورشید جهان افروز شوند. لیكن به فرموده خدای متعال: یریدون لیطفؤا نورالله بافواههم و الله متم نوره و لوكره الكافرون (1)؛ آنان می‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند ولی خدا نور را كامل می‌كند هر چند كافران خوش نداشته باشند.
هر كه بر شمع خدا آرد تفو شمع كی سوزد بسوزد پوز او
كی شود دریا ز پوز سگ نجس كی شود خورشید از پف منطمس(2)
دشمنان اسلام كه از راه مقابله نظامی و توسل به زور طرفی نبسته بودند، شیوهای جدید برگزیدند. با هدف مشوه و مشوش جلوه دادن چهره تابناك اسلام به روش تحریف و قلب حقایق روی آوردند و بر آن شدند تا با خرافی نشان دادن آیین پاك محمدی پیروانش را از گرد این شمع فروزان پراكنده سازند و اسلام را در منظر همگان، دینی مغایر با مبانی عقلی و علمی ترسیم نمایند.
در این میان یهودیان كه از دشمنان زخمخورده اسلام بودند و ظهور و گسترش اسلام هیمنه و ابهت آنها را در هم شكسته بود و بساط امتیازهای ساختگی آنها را در هم پیچیده بود حقد و كینه اسلام را در دل میپروراندند و از هیچ فرصتی برای توطئهگری و دسیسه‌چینی علیه اسلام فروگذار نمیكردند، یكی از شگردهای شوم آنان، آلوده ساختن زلال جاری معارف دینی با اباطیل و افسانههای خرافی و پیرایههایی بود كه یا زاییده ذهن بیمار آنان بود و یا ریشه در كتاب‌های تحریف شده آنان داشت. اینان برای مسخ مفاهیم دینی و تحریف تعالیم و احكام اسلامی به القای انواع شبهها و دروغ پراكنی در میان مسلمانان پرداختند و بخش قابل توجهی از مفاهیم دینی را مشوب(آمیخته) به خرافات و مجعولات خود نمودند، كه این قبیل مجعولات و افسانههای خرافی و قصههای ساختگی را - خواه از ناحیه یهودیان باشد و یا دیگران - در اصطلاح «اسرائیلیات» مینامیم.
عالمنمایان یهود با درآمدن كسوت اسلام و جا زدن خود به عنوان مسلمانانی مقدس‌مآب به نشر خرافات و ترهات(سخنان باطل و لهو) در میان مسلمانان پرداختند و با سوء استفاده از ظن پارهای از خلفا و حكام جور نسبت به خود، بازار دروغ پردازی‌های خویش را رونق بخشیدند، و داستان‌های ساختگی خود را به نام تفسیر قرآن میان مسلمانان پراكندند.
گفتنی است یهودیان بسیار زیرك‌تر از آن بودند كه بخواهند در هیبت یهودیگری نقشههای شوم خود را اجرا كنند، از اینرو، عالمنمایان یهود با درآمدن كسوت اسلام و جا زدن خود به عنوان مسلمانانی مقدس‌مآب به نشر خرافات و ترهات(سخنان باطل و لهو) در میان مسلمانان پرداختند و با سوء استفاده از ظن پارهای از خلفا و حكام جور نسبت به خود، بازار دروغ پردازی‌های خویش را رونق بخشیدند، و داستان‌های ساختگی خود را به نام تفسیر قرآن میان مسلمانان پراكندند.
به هر جهت بحث اسرائیلیات و تاثیرات آن بر حوزههای مختلف فرهنگ اسلامی، تاریخی طولانی و غم‌انگیز دارد كه هر انسان دردمند و دلسوزی را دچار تاسف شدید می‌كند و در اندوهی ژرف فرو می‌برد. متاسفانه اسرائیلیاتی كه در آثار مختلف تفسیری، روایی، تاریخی و كلامی راه یافته سبب گردیده است تا دشمنان شناخته شده و یا ناشناخته اسلام با دستاویز قرار دادن این مجعولات و گاه با بزرگ‌نمایی و شاخ و برگ دادن به آنها، به درونیترین نقاط حرم اسلام پای تجاوز گذارند و حریم مقدس آن را مورد هجوم و تبلیغات مسموم خود قرار دهند.
در این مقال تلاش شده، تا ضمن تعریف اسرائیلیات و آشنایی به مصادر آن، عوامل و زمینههای نفوذ اسرائیلیات به فرهنگ اسلام را بررسی كنیم.
معنای اسرائیلیات
«فان فلوتن» در تعریف اسرائیلیات میگوید: «علمای اسلام واژه "اسرائیلیات" را بر تمامی عقاید غیر اسلامی به ویژه آن دسته از عقاید و افسانهها و خرافاتی كه یهود و نصاری از قرن اول هجری در دین اسلام وارد نمودهاند اطلاق مینمایند.» (3)
دكتر آل جعفر میگوید: «در اصطلاح مفسران و محدثان، «اسرائیلیات» شامل داستان‌های خرافی و اساطیری می‌گردد كه وارد احادیث و تفاسیر اسلام گردیدهاند گرچه منشا آنها یهود یا مسیحیت نباشد.»(4)
یكی دیگر از محققان مینویسد: «اسرائیلیات» اصطلاحی است كه متفكران مسلمان آن را بر مجموعه اخبار و قصههای یهودی و نصرانی اطلاق مینمایند كه بعد از ورود جمعی از یهودیان و مسیحیان به دین اسلام و یا تظاهر آنها به مسلمانی وارد جامعه اسلامی گردیده است. (5)
دكتر محمدحسین ذهبی در معنای اسرائیلیات تعریف جامعی ارائه می‌دهد و میگوید: «واژه اسرائیلیات گرچه ظاهرا نشانگر نفوذ فرهنگ یهود در تفاسیر می‌باشد لیكن مقصود ما از اسرائیلیات مفهومی گستردهتر و فراگیرتر از این است و آن عبارتست از تاثیرپذیری تفاسیر از فرهنگ یهودی و مسیحی و غلبه رنگ این دو فرهنگ - و مانند آنها - بر تفاسیر. اما از آنجا كه از صدر اسلام تا زمان عالمگیر شدن آن همواره یهودیان بیش از سایرین با مسلمانان معاشرت داشته و از نظر تعداد هم بیش از هم‌قطاران خود بودهاند بدین جهت - در مقایسه با مسیحیت و سایر فرقهها - بیشترین تاثیر را در تفاسیر (و سایر منابع اسلامی) بر جای گذاردهاند.» (6)
مصادر اسرائیلیات
شاید بتوان گفت كه اسرائیلیات از دو منبع و مصدر اصلی سرچشمه گرفتهاند:
1- كتب تحریف شده یهود و نصاریبسیاری از روایات اسرائیلی ریشه در منابع تحریف شده یهود و نصاری دارد كه با امعان نظر میتوان دریافت برخی داستان‌های خرافی و اساطیر و اباطیل مندرج در كتاب‌های آنها با رنگ و لعابی جدید و با پردازشی اسلامی وارد تفاسیر و سایر منابع مسلمین گردیدهاند.
2- خیال پردازی و افسانه سراییهای مسلمان نمایان اهل كتابیكی از سرچشمههای مهم اسرائیلیات، ذهنیت‌پردازی و افسانهسرایی یهودیان و مسیحیان تازه مسلمانی چون كعب الاحبار، وهب بن منبه، تمیم داری، عبدالله بن سلام و هم‌كیشان آنها بوده است.
آنها چون برخی مسلمانان ساده لوح را آماده شنیدن خرافات مییافتند، با بهرهگیری از قوه خلاقه خود، داستان‌ها و افسانههای خرافی را كه حتی سابقهای از آنها در منابع اهل كتاب به چشم نمیخورد خلق مینمودند،(7) و با شاخ و برگ دادن به آنها از كاه، كوه میساختند. بسیار میشد كه آنها قصص قرآن و داستان‌های انبیا را كه به اجمال و اختصار در قرآن طرح شده بود دستمایه كار خود قرار میدادند و شرح و تفصیلهایی همچون طول و عرض حضرت آدم، طول و عرض و ارتفاع كشتی نوح و ماجرای حیوانات موجود در آن، نام عصای موسی و جنس و مشخصات آن، نوع درختی كه خدا به وسیله آن با موسی سخن گفت، ویژگی‌های اژدهایی كه از عصای موسی پدید آمد، ویژگی‌های تابوت عهد و طول و عرض و جنس آن، نام سگ اصحاب كهف و رنگش و موضوعاتی از این قبیل را كه غالبا زاییده فكر و خیال آنان بود با تمام ریزهكاریها نقل میكردند. بسیاری از این افسانهها را میتوان در لابلای كتاب‌های تاریخ و تفسیر سراغ گرفت كه اگر به جمع آوری آنها در مجموعهای اهتمام ورزیده شود به ده‌ها مجلد بالغ می‌شود.
ادامه دارد ...
پی‌نوشت‌ها:1- صف، 8
2- مثنوی معنوی، دفتر ششم.
3- السیادةالعربیه و الشیعة والاسرائیلیات فی عهد بنی امیه، ص 109.
4- اثر التطور الفكری فی التفسیر فی العصر العباسی آل جعفر، ص 121.
5- الآلوسی مفسرا، محسن عبدالحمید ص 319 به نقل از: الاسرائیلیات و اثرها فی كتب التفسیر، ص 73.
6- التفسیر و المفسرون، محمد حسین الذهبی، ج 1، ص 165.
7- محمد رشیدرضا در تفسیر المنار، ج 4، ص 268 مینویسد: یهودیان گاه خرافات و یا ساختههای ذهن خود را به مسلمین القا میكردند تا آنان، این مطالب را وارد كتاب‌های خود كنند و با دین خویش در آمیزند. به همین دلیل در كتاب‌های مسلمین به نوعی از اسرائیلیات خرافی برمیخوریم كه در عهد قدیم (تورات) اصلا اشاره بدان‌ها نشده است.
8- اهل كتاب در اصطلاح قرآن كریم بر یهود و نصاری اطلاق می‌شود، هر چند عدهای از علمای اسلامی فرقههایی چون مجوس و صائبین را نیز جزو اهل كتاب به شمار آوردهاند.
منبع:
فصلنامه مشكوة، شماره 62-65 ، حمید محمد قاسمی .
- نظرات (0)
واردکنندگان اسرائیلیات در فرهنگ اسلامی
منشأ اصلی ورود روایات اسرائیلی به فرهنگ اسلامی ، تازه مسلمانانی از یهود و نصاری و پیروان ادیان دیگر بودند که در میان مسلمانان موقعیت ویژه ای یافته بودند و مسلمانان به آنها به دیده احترام نگاه می کردند و این درحالی بود که برخی از آنان در ادعای خود صداقت نداشتند و عملکرد آنها شاهد خوبی بر سوء نیت آنان بود، ولی مسلمانان از سوء نیت آنان ناآگاه بودند و فقط افراد اندکی از آن خبر داشتند.
یک نمونه آن سخن امیرالمۆمنین علی(علیه السلام) در تکذیب گفته های کعب الاحبار بود که به زودی نقل خواهیم کرد. در اینجا نام های برخی از این اشخاص را همراه با بررسی اجمالی عملکرد آنان ذکر می کنیم. آنها به ترتیب اهمیّت عبارتند از:
1. عبداللّه‌بن‌سلام
حصین‌بن سلام‌بن حارث اسرائیلى از عالمان یهود و از قبیله خزرج است كه هنگام ورود پیامبر به مدینه، اسلام آورد و حضرت، نام او را عبداللّه نهاد.[1] عبداللّه همواره ادعا مى‌كرد كه عالم‌ترین یهود بوده و درباره كتابهاى پیشین از همگان آگاه‌تر است.[ 2]
او از كسانى بود كه احادیث فراوانى را جعل كرد تا نظر عوام را به خود متوجه، و جایگاهش را میان آنان رفیع سازد.[3] از وى روایت شده كه پیامبر به او اجازه داده یك شب قرآن و یك شب تورات بخواند; امّا ذهبى این روایت را به سبب وجود ابراهیم‌بن‌ابى‌یحیى كه فردى متروك الحدیث و متّهم است، ضعیف دانسته است.[4] او در سال 43 هجرى و در زمان خلافت معاویه در مدینه درگذشت.[5]
ابومحمد عبداللّه‌بن‌عمرو‌بن‌عاص از قبیله قریش. وى پیش از پدرش اسلام آورد. 7 سال پیش از هجرت متولّد شد و در سال 65 هجرى از دنیا رفت. او نخستین كسى بود كه پس از وفات پیامبر، به نشر اسرائیلیات پرداخت. در جنگ یرموك به دو بار شتر از كتب یهود دست یافت و از آن، مطالب و داستانهایى نقل مى‌كرد و عمل خود را با حدیثِ «حدثوا عن بنی‌إسرائیل و لا حرج» كه از پیامبر(صلى الله علیه وآله)نقل مى‌كرد و روایت خود ساخته‌اى كه مدعى بود پیامبر در تعبیر خوابش به او اجازه قرائت تورات را داده بود، توجیه مى‌كرد
2. كعب‌الاحبار
ابواسحاق كعب‌بن‌ماتع حمیرى، معروف به كعب الاحبار از دانشمندان بزرگ یهود در یمن بود كه در اوایل خلافت عمر به اسلام گروید و در سال 34 هجرى در شهر حمص درگذشت.[6] صحابه از جمله عمر در آغاز براى اطّلاع از برخى معلومات به او مراجعه مى‌كردند; امّا پس از مدّتى بر اثر نقل روایات دروغ به سخنان او با دیده تردید نگریسته، او را تكذیب كردند.[ 7] نیز روایت شده است كه على(علیه السلام)او را دروغگو خواند.[8]
وى در زمان عثمان نیز به نقل اسرائیلیات پرداخت. سپس به شام رفت و جزو مشاوران معاویه و تحت حمایت او قرار گرفت و از طریق نقل روایات اسرائیلى و دروغ، پایه‌هاى حكومت وى را تثبیت كرد. روایات فراوانى كه درباره فضیلت شام و ساكنان آن از وى نقل شده، مۆیّد این معناست.[9]
این یهودى به ظاهر مسلمان، توانست به كمك برخى صحابه از جمله ابوهریره كه بیشترین نقش را در نقل و گسترش روایات كعب برعهده داشت، خرافات و داستان هاى دروغ و جعلى فراوانى را وارد معارف دینى مسلمانان‌كند.[ 10]
3. تمیم بن‌اوس‌الدارى
ابورقیه تمیم‌بن اوس‌بن‌حارثه یا خارجه الدارى از عالمان مسیحى است كه در سال نهم هجرى به مدینه آمد و اسلام را پذیرفت. وى راهب زمان خویش و عابد مردم فلسطین بود.[ 11] این كاهن مسیحى كه پس از پذیرش اسلام، گرایشهاى مسیحى خود را حفظ كرده بود، نخستین كسى است كه داستانسرایى را در مسجد رواج داد و حتّى به اتفاق روایات، نخستین قصّه‌گو در اسلام است.[12]
وى از خلیفه‌دوم اجازه قصّه‌گویى خواست. عمر ابتدا ممانعت كرد. سپس به او اجازه داد تا پیش از نماز‌جمعه مردم را موعظه كند. این امر در زمان خلافت عثمان به هفته‌اى دوبار افزایش یافت.[13] مشهورترین حدیثى كه از وى نقل شده، حدیث جساسه (خبرچین) است كه مسلم آن را در صحیح خود نقل كرده است.[14] این حدیث افزون بر ضعف سند، از نظر محتوا نیز با معیارهاى حدیث صحیح سازگارى ندارد.[ 15] او در شام درگذشت و در «بیت‌جبرین» فلسطین دفن شد.[ 16]
4. وهب‌بن‌منبّه
ابوعبداللّه وهب‌بن‌منبه صنعانى. پدرش منبه از اهالى خراسان و از شهر هرات بود كه كسراى ایران، او را اخراج كرد و به یمن فرستاد.[17] وهب از دانشمندان بزرگ اهل‌كتاب در یمن بود كه در سال 34 هجرى متولّد شد. وى مورّخ بود و از علوم اهل‌كتاب بهره فراوان داشت.[18]
نقل شده كه وى حدود 70 و چند كتاب از كتابهاى پیشینیان را خوانده است.[19] در روایتى، او عبداللّه‌بن‌سلام و كعب‌الاحبار را داناترین زمان خویش، و خود را داناتر از آن دو مى‌دانست.[20]
وى در پیدایش و نشر اندیشه‌هاى خرافى نقش بسزایى داشت، به‌گونه‌اى كه محمد رشیدرضا او و كعب‌الاحبار را بدترین و ریاكارترین افراد در برابر مسلمانان دانسته و مى‌نویسد: هیچ خرافه‌اى در كتاب هاى تفسیرى و تاریخى درباره آفرینش موجودات، پیامبران، امّت هاى آنان و رستاخیز، به كتابهاى تفسیر و تاریخ‌اسلامى راه‌نیافت، جز آنكه این دو در آن نقش داشتند.[21] وى در سال 110 یا 116 هجرى بر اثر ضربات یوسف‌بن‌عمر، والى یمن و عراق درگذشت.[22]
5. محمد‌بن‌كعب القرظى
پدر وى از اسیران بنى‌قریظه واز فرزندان كاهنان یهود بود. وى در سال40 هجرى متولّد شد و در سال117 هجرى وفات یافت و از كسانى بود كه در مساجد به قصّه‌گویى مى‌پرداخت و افسانه‌هایى را از كتاب هاى پیشینیان نقل مى‌كرد و سرانجام درحالى‌كه در مسجد مشغول قصّه‌گویى بود، سقف مسجد فرو ریخت و به همراه گروهى دیگر جان‌سپرد.[ 23]
6. عبداللّه‌بن‌عمرو‌بن‌عاص
ابومحمد عبداللّه‌بن‌عمرو‌بن‌عاص از قبیله قریش. وى پیش از پدرش اسلام آورد. 7 سال پیش از هجرت متولّد شد و در سال 65 هجرى از دنیا رفت.[24] او نخستین كسى بود كه پس از وفات پیامبر، به نشر اسرائیلیات پرداخت.
در جنگ یرموك به دو بار شتر از كتب یهود دست یافت و از آن، مطالب و داستانهایى نقل مى‌كرد و عمل خود را با حدیثِ «حدثوا عن بنی‌إسرائیل و لا حرج» كه از پیامبر(صلى الله علیه وآله)نقل مى‌كرد[25] و روایت خود ساخته‌اى كه مدعى بود پیامبر در تعبیر خوابش به او اجازه قرائت تورات را داده بود[26]، توجیه مى‌كرد.
منشأ اصلی ورود روایات اسرائیلی به فرهنگ اسلامی ، تازه مسلمانانی از یهود و نصاری و پیروان ادیان دیگر بودند که در میان مسلمانان موقعیت ویژه ای یافته بودند و مسلمانان به آنها به دیده احترام نگاه می کردند و این درحالی بود که برخی از آنان در ادعای خود صداقت نداشتند و عملکرد آنها شاهد خوبی بر سوء نیت آنان بود، ولی مسلمانان از سوء نیت آنان ناآگاه بودند و فقط افراد اندکی از آن خبر داشتند
7. ابوهریره
نام، اصل و نسب او به‌طور دقیق روشن نیست و مورّخان در این جهت اختلاف دارند.[27] حدود 20 سال پیش از هجرت متولّد شد و در سال هفتم هجرت از یمن نزد پیامبر آمد و اسلام را پذیرفت.[28] وى نخستین راوى است كه در اسلام مورد اتّهام قرار گرفت و بسیارى از اصحاب از جمله عمر، عثمان، عایشه او را به دروغگویى متّهم كردند و على(علیه السلام) او را دروغگوترین مردم دانست.[29]
وى روایاتى را از اهل‌كتاب گرفته و آن را به پیامبر و اصحاب نسبت مى‌داد. به گفته برخى وى در میان صحابه، بیش از دیگران فریفته كعب‌الاحبار شده و به او اعتماد كرد. كعب با ذكاوت و حیله‌گرى، از سادگى ابوهریره بهره مى‌برد و هر خرافه و سخن باطلى را كه مى‌خواست وارد اعتقادات مسلمانان كند به او تلقین و براى تأكید بر این امر، خود روایت ابوهریره را تصدیق مى‌كرد.[30] ابوهریره افزون بر تأثیرپذیرى از كعب‌الاحبار، از القائات وهب ابن‌منبّه نیز متأثّر بوده است.[31]
در اواخر عمر، از سوى معاویه والى مدینه شد و در سال 59 هجرى و در80 سالگى در قصر عقیق خود درگذشت و در قبرستان بقیع مدفون شد.[32]
8. ابن‌جریج
ابوخالد یا ابوالولید عبدالملك‌بن عبدالعزیز‌بن‌جریج. اصل وى رومى، و پیش از اسلام نصرانى مذهب بود. در سال 80 هجرى متولّد شد و در سال 150 هجرى وفات یافت. ذهبى وى را یكى از قطب هاى نشر اسرائیلیات دانسته و مى‌نویسد: او محور نشر اسرائیلیات در دوره تابعان است و هرگاه آیات مرتبط به نصارا را دنبال كنیم، مى‌بینیم بیشترین روایاتى كه طبرى درباره نصارا آورده، در محور ابن‌جریج دور مى‌زند[33]; امّا این نظریّه پندارى بیجا و مبتنى بر حدس است كه شاهدى بر صحّت آن وجود ندارد، بلكه شاهد نادرستى این مدعا، افسانه‌هایى است كه درباره مائده (سفره) آسمانى نازل بر حضرت عیسى(علیه السلام) و حواریّون در جامع‌البیان و الدرالمنثور آمده است كه فقط دست وهب‌بن‌منبّه و كعب‌الاحبار در آنها دیده مى‌شود و از ابن‌جریج خبرى نیست; نیز صدها روایت اسرائیلى كه ابوشهبه در كتاب الاسرائیلیات والموضوعات گرد آورده[34] و در آن دست هاى افرادى چون عبدالله‌بن‌سلام و تمیم دارى و كعب و وهب و قرظى و ابوهریره به‌طور فراگیر دیده مى‌شود، و ابن‌جریج فقط در یك مورد (هنگام نجات بنى‌اسرائیل از وادى تیه) از ابن‌عبّاس نقل‌مى‌كند.[35]
پی نوشت ها :
[1].الاصابه، ج4، ص102.
[2].همان، ص103.
[3].التفسیر والمفسرون، معرفت، ج2، ص96.
[4]. سیر اعلام النبلاء، ج2، ص418ـ 419.
[5].الاصابه، ج4، ص104.
[6].همان، ج5، ص481ـ484; سیر اعلام النبلاء، ج3، ص489ـ490; التفسیر والمفسرون، معرفت، ج2، ص97.
[7]. حلیة‌الاولیاء، ج5، ص426ـ427; سیر اعلام‌النبلاء، ج3، ص489ـ490; التفسیر والمفسرون، معرفت، ج2، ص98.
[8].شرح نهج البلاغه، ج4، ص292.
[9].اضواء على السنة المحمدیه، ص181.
[10].همان، ص164.
[11].الاصابه، ج1، ص488; اضواء على السنة المحمدیه، ص182.
[12].فجر الاسلام، ص159; اسدالغابه، ج1، ص428.
[13].سیر اعلام النبلاء، ج2، ص447ـ448.
[14].صحیح مسلم، ج9، ص412ـ417.
[15].التفسیر والمفسرون، معرفت، ج2، ص107.
[16].الاصابه، ج1، ص488.
[17.تهذیب التهذیب، ج11، ص148.
[18].تذكرة الحفا1 ج1، ص100ـ101; الاعلام، ج8، ص125.
[19].تهذیب التهذیب، ج11، ص147.
[20].تذكرة الحفا1 ج1، ص101.
[21].اضواء على‌السنة المحمدیه، ص174.
[22].تهذیب‌التهذیب، ج11، ص148; الاعلام، ج8، ص126، 243.
[23].تهذیب التهذیب، ج9، ص363ـ364.
[24].سیر اعلام النبلاء، ج3، ص80; الاصابه، ج4، ص165ـ167; التفسیر والمفسرون، معرفت، ج2، ص110.
[25].صحیح البخارى، ج4، ص175; تفسیر ابن‌كثیر، ج1، ص5; التفسیر والمفسرون، معرفت، ج2، ص110.
[26].سیراعلام‌النبلاء، ج3، ص86; مسند احمد، ج2، ص444; حلیة‌الاولیاء، ج1، ص357.
[27].اضواء على السنة المحمدیه، ص196; التفسیر والمفسرون، معرفت، ج2، ص112.
[28].الاعلام، ج3، ص308; حلیة‌الاولیاء، ج1، ص376; اسرائیلیات در تفاسیر، ص141.
[29].اضواء على‌السنة المحمدیه، ص200ـ204.
[30].همان، ص210; التفسیر والمفسرون، معرفت، ج2، ص116ـ118.
[31].شیخ المضیره، ص269.
[32]. اضواء على السنة المحمدیه، ص218.
[33].التفسیر والمفسرون، ذهبى، ج1، ص198.
[34].الاسرائیلیات، ص159ـ305.
[35].همان، ص206ـ207.
منبع :
مقاله محمدهادى معرفت
- نظرات (0)
شیطان همه را می زند جز عیسی بن مریم و مادرش
ضربه ی شیطان بر پهلوی فرزندان آدم
از تفاسیر فریقین و در ذیل آیه ی 26 سوره آل عمران، احادیث متعددی وارد شده که نشانگر تماس شیطان و ضربه زدن او به تمام فرزندان آدم در ابتدای تولد است که از این قاعده تنها حضرت عیسی (علیه السلام) و مادر گرامی اش استثناء شده اند! نمونه هایی از این احادیث به قرار ذیل است:
حدیث 1- از ابوهربره روایت شده که رسول خدا (صلی الله علیه واله وسلم) فرمود: «هر یک از فرزندان آدم در ابتدای تولد مورد ضربه ی شیطان قرار می گیرد که باعث می شود فریاد کودک به گریه بلند شود؛ مگر مریم دختر عمران و فرزندش (حضرت مسیح (علیه السلام)؛ چرا که مادر مریم در هنگام تولد او گفت «إِنِّی أُعِیذُهَا بِكَ وَذُرِّیَّتَهَا مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ » «پروردگارا! من او و فرزندانش را از شیطان رانده شده در پناه تو قرار می دهم»
در پی اجابت این دعا بود که میان مسیح و شیطان، حجابی پدیدار شد و ضربه ی شیطان به آن حایل اصابت کرد. (تفسیر طبری، ج 3،ص 160)
حدیث 2- در نقل دیگری از ابوهریره نقل شده که رسول خدا (صلی الله علیه واله وسلم) فرمود: «هیچ فرزندی زاده نمی شود مگر اینکه شیطان او را در ابتدای ولادت لمس می کند، که بر اثر آن، فریاد کودک به گریه بلند می شود؛ اما تنها حضرت مریم و فرزندش از این قاعده مستثناء هستند.» (همان)
حدیث 3- در برخی نقل ها (تفسیر درالمنثور، ج 2،ص 19) از ابوهریره نقل شده که رسول خدا (صلی الله علیه واله وسلم) فرمود: «هیچ فرزندی زاده نمی شود مگر آنکه شیطان او را یک بار با دو بار مورد فشار قرار می دهد. مگر عیسی بن مریم و مادرش، آنگاه رسول خدا (صلی الله علیه وآله) این آیه را تلاوت فرمود: «إِنِّی أُعِیذُهَا بِكَ وَذُرِّیَّتَهَا مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»
مجعول بودن این روایات از دیدگاه محققان
برخی محققان با الهام از دلایل عقلی و نقلی، بی پایه بودن این دسته از روایات ابوهریره را ثابت کرده اند و بر تأثیر پذیری وی از اهل کتاب در پردازش چنین اقاویلی تصریح کرده اند؛
روشن می شود که چگونه این روایات مجعول دستاویز خوبی در اختیار بیمار دلا بی قرار داده که از هر طریق ممکن تلاش داشته اند تا عقاید کفرآمیز خود را مشروع جلوه دهند و چون اینان خواسته و آرزوی خود را در سخنان عناصر بی توجهی چون ابوهریره یافته اند، آن را مبنای قضاوت خویش درباره ی اسلام قرار داده و از این نمد کلاهی برای خود یافته اند!
فخر رازی در تفسیر خود می گوید: «قاضی عیاض این روایات را مورد طعن قرار داده و گفته است این روایات خبر واحد هستند و دلایلی چند نشانگر بطلان آن هاست:
الف- شیطان تنها کسانی را به بدی فرا می خواند که قدرت تشخیص خیر و شر را دارند. در حالی که نوزاد هنوز به این حد از تمیز نرسیده است.
ب- اگر شیطان می توانست چنین لطمه ای به انسان ها وارد کند، پس قادر بود تا دست به کارهای بزرگ تر مانند به هلاکت رساندن نیکوکاران زند.
ج- به چه دلیل تنها حضرت مریم و عیسی (علیه السلام) نسبت به ضربه ی شیطان مورد استثناء قرار گرفته اند و سایر انبیاء از این موهبت محروم مانده اند؟
د- اگر حقیقتاً از ناحیه ی شیطان چنین ضرباتی در پیکره ی آدمی وارد می آمد، می بایست اثر آن در جسم انسان باقی مانده و گریه و اثابه ی او نیز در تمام دوران زندگی اش ادامه یابد!(التفسیر الکبیر، ج 8،ص 28)
صاحب تفسیر کشّاف نیز درباره ی حدیث «ضربه ی شیطان» می گوید: «اگر چنین حدیثی درست باشد ، کنایه است از اینکه شیطان به گمراهی و اغوای فرزندان آدم چشم طمع دوخته... اما اینکه بخواهیم ضربه ی شیطان و لمس او را یک امر حقیقی بدانیم- همان گونه که حشویه چنین پنداشته اند- به هیچ وجه صحیح نیست؛ چرا که اگر بنا بود شیطان مردم را مورد ضربات خود قرار دهد ، تمام دنیا را صدای شیون و گریه زاری فرا می گرفت و این موضوع اسباب زحمت همگان را فراهم می آورد.» (تفسیر الکاشف، ج 1، ص 357)
علامه، فقید محمود ابوریه، ضمن آنکه این قبیل روایات را از جمله مسیحیانی به شمار آورده که به دست مسلمان نماهای اهل کتاب ساخته و پرداخته شده و به وسیله ی ساده لوحانی چون ابوهریره در میان مسلمانان اشاعه یافته است ، چنین می گوید:
«مطابق این حدیث که آن را چنین صحابی جلیلی! از پیامبر شنیده است ، شیطان تمام فرزندان آدم را مورد لطمه و ضربه خود قرار می دهد و تنها عیسی بن مریم و مادرش از این امر مستثنی بوده اند؛ به این ترتیب معلوم می شود که هیچ کدام از ابنای بشر حتی انبیای الهی نیز مانند نوح و ابراهیم و موسی و حتی خاتم الانبیاء محمد مصطفی - که درود خدا بر او و تمام پیامبران باد- از گزند لطمه ها و ضربه های شیطان در امان نبوده اند.
حال تو خود- به عمق این فاجعه ی دردناک- بنگر و از آن به شگفت آی!»
ایشان در ادامه می فرماید: «اما آنان- که این روایات را جعل کردند- به همین حد بسنده نکردند ، بلکه احادیث دیگری وضع کردند که طبق آن رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز از ضربه ی شیطان- که بر قلب آن حضرت وارد آورده- مصون نمانده است ولی فرشتگان با عملیات جراحی خود و آن هم با ابزارهای ساخته شده از طلا موفق به نجات پیامبر- از این غده ی شیطانی- شده اند!
چنین روایاتی تصریح می دارد که فرشتگان سینه ی پیامبر اسلام (صلی الله علیه واله وسلم) را شکافته و از آن خود سیاهی را که - به گفته جاعلان- سهم شیطان از پیامبر بود، خارج کردند؛ البته گویا اولین عملیات جراحی فرشتگان چندان کارگر نیفتاد و به همین جهت شکافتن سینه ی آن حضرت چند نوبت تکرار شد!
به خدا سوگند نمی دانم چنین کسانی- که این سخنان را بر زبان رانده اند- چه حجتی در برابر این آیه ی کریمه دارند که خداوند می فرماید: «إِنَّ عِبَادِی لَیْسَ لَكَ عَلَیْهِمْ سُلْطَانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغَاوِینَ» «و به یقین تو را بر بندگان من تسلّطى نیست (آنها همیشه در انتخاب راه مختارند) جز كسانى از گمراهان كه به كلى پیرو تو شوند.»
نمی دانم آن ها چگونه قرآن را به خاطر احادیث - مجعول- خود کنار گذاشته یا با احادیث آحادی که تنها مفید ظن و گمان است، به معارضه ی با قرآن متواتری که افاده ی یقین می کند ، برخاسته اند!؟
شیخ محمد عبده نیز در رد و طرد این گونه روایات می گوید: (اضواء علی السنه المحمدیه، ص 185-188) «نزد ما مسلم و قطعی است که شیطان تسلطی بر بندگان مخلص خدا- که بهترین ایشان انبیاء و رسولان الهی اند- ندارد؛ بنابراین آنچه در روایات آمده که تنها مریم و عیسی (علیه السلام) از تماس شیطان در امان ماندند ، یا حدیث اسلام آوردن شیطانی که مصاحب با پیامبر بود! یا حدیث خارج کردن سهم شیطان از قلب پیامبر، همگی از جمله روایات آحاد و از اخبار ظنّی به شمار می روند و خداوند نیز درباره ی ظنّ و گمان فرموده است: «إَنَّ الظَّنَّ لاَ یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئًا ». (تفسیر المنار، ج 3،ص 291)
صاحب تفسیر کشّاف نیز درباره ی حدیث «ضربه ی شیطان» می گوید: «اگر چنین حدیثی درست باشد کنایه است از اینکه شیطان به گمراهی و اغوای فرزندان آدم چشم طمع دوخته... اما اینکه بخواهیم ضربه ی شیطان و لمس او را یک امر حقیقی بدانیم- همان گونه که حشویه چنین پنداشته اند- به هیچ وجه صحیح نیست؛ چرا که اگر بنا بود شیطان مردم را مورد ضربات خود قرار دهد. تمام دنیا را صدای شیون و گریه زاری فرا می گرفت و این موضوع اسباب زحمت همگان را فراهم می آورد.»
تبعات ناگوار این روایات
یکی از اثرات سویی که این حدیث ساختگی ابوهریره از خود به جای گذاشته آن است که مسیحیان با استناد به این حدیث- که در بیشتر جوامع روایی اهل سنّت وارد شده- استدلال کرده اند که هیچ یک از ابنای بشر و حتی پیامبران، از عصمت برخوردار نبوده ، همگان در معرض انواع خطاها و لغزش ها قرار داشته و دارند و این تنها عیسی بن مریم بود که از گزند تماس شیطان مصون ماند و از این امر به خوبی برتری آن حضرت بر تمام ابنای بشر و حتی جنبه ی لاهوتی وی آشکار می شود!
کشیش مسیحی ابراهیم لوقا در کتاب خود مسیحیت در اسلام پس از آنکه مقام حضرت عیسی (علیه السلام) را از تمام انسان ها بالاتر دانسته و تنها وی را مستحق مقام عصمت شمرده است ، برای اثبات دلیل خود به این حدیث ابوهریره که در صحیح بخاری آمده استناد می کند و می گوید: «پس اسلام اقرار دارد به اینکه هیچ یک از انسان ها معصوم نبوده و در معرض انواع گناهان و جرایم قرار دارند و همگی منحرف شده و به فساد کشیده شده اند.
اما از سوی دیگر اسلام تنها به معصوم بودن مسیح و مصونیت وی از تصرف شیطان قرار دارد و این اعتراف صریح، مسیح را از مقام تمام ابنای بشر ارتقا بخشیده و در نتیجه اقراری است بر مقام والای لاهوتی حضرت مسیح». (یونس،36)
به این ترتیب روشن می شود که چگونه این روایات مجعول دستاویز خوبی در اختیار بیمار دلانی قرار داده که از هر طریق ممکن تلاش داشته اند تا عقاید کفرآمیز خود را مشروع جلوه دهند و چون اینان خواسته و آرزوی خود را در سخنان عناصر بی توجهی چون ابوهریره یافته اند، آن را مبنای قضاوت خویش درباره ی اسلام قرار داده و از این نمد ، کلاهی برای خود یافته اند!
منبع: مقاله دکتر حمید محمدقاسمی، مجله ترنم وحی، ش 17
- نظرات (0)
راه های جبران گناه
چنانچه در آیات قرآن و روایات معصومین(علیهم السلام) آمده است هر چند انسان گناه زیادی انجام داده باشد، باب بازگشت به خدا و از بین بردن گناهان همیشه باز است چرا که خداوند در قرآن با بیانی مهربانانه می‌فرماید:
«یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنفُسِهِمْ لاَ تَقْنَطُوا مِن رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً»1؛ «ای بندگان من که بر خود اسراف کرده‌اید از رحمت خداوند نامید نشوید که خدا همه‌ی گناهان را می‌آمرزد زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.»
پس باید دانست که رحمت الهی بسی بیشتر از گناهان ما و گناهان همه‌ی مخلوقات است، و جایی برای ناامید شدن ما نیست؛ و باز خداوند برای بخشیدن ما راه‌هایی را قرار داده که برخی از آنها را بر می شماریم:
1. توبه:
یکی از راههای خلاص شدن از گناهان توبه است. راهی که قرآن به ما آموزش می‌دهد آنجا که می‌فرماید: «تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً» 2؛ «به سوی خدا توبه کنید توبه‌ای خالص»
توبه آنچنان که در روایات معنا شده است یعنی پشیمانی قلبی و واقعی از کارهایی که انجام داده‌ایم. و لازمه‌ی این پشیمانی، تصمیم بر ترک آن عمل زشت می‌باشد . پس توبه یعنی پشیمان بودن از گناه و تصمیم بر ترک گناه. چنانچه انسان به این حالت برسد اصطلاحاً توبه نموده است.
در حدیث قدسی آمده «اگر آنان که به من پشت کردند بدانند که من چقدر منتظر آنان هستم و به توبه و بازگشت انان مشتاقم,از شوق دیدارم قالب تهی کرده و از شدت محبتم بند بند انان می‌گسست»
ارکان توبه را میتوان در چهار چیز خلاصه کرد:
1. ندامت
2. تصمیم بر ترک در آینده
3. جبران گذشته
4. استغفار و طلب بخشش و مغفرت از خداوند.
پس توبه تنها استغفار یا پشیمانی از گذشته و حتی تصمیم به ترک در آینده نیست، بلکه علاوه بر همه اینها باید شخص گنهکار در مقام جبران برآید و فسادی را که مرتکب شده جبران نماید. این صحیح نیست که مثلاً در جلوی دیگران فردی را به دروغ و حیله متهم کنیم و بعد در خانه خلوت استغفار نماید. پس باید حقوقی از خداوند مثل نماز و روزه و عبادات و تکالیفی را که ضایع و ترک کرده و نیز حقوقی از مردم را که تباه ساخته جبران نماید و آنها را تدارک کند و حقوق مردم را به آنها برگرداند و در صورت امکان و دسترسی از آنها رضایت و حلالیت بطلبد.
«توبه» کمیت و کیفیتی دارد
کمیت توبه آن است که قرآن کریم به همه مؤمنان دستور آن را می‌دهد: «توبوا الی الله جمیعاً ایّها المؤمنون»و کیفیتش هم عبارت از «نَصوح»؛ یعنی، خالص بودن است که در این زمینه قرآن می‌فرماید: «یا ایّها الذین آمنوا توبوا الی الله توبةً نصوحاً»
اگر توبه همه جانبه صورت گرفت و انسان از همه گناهان و خلاف‌ها توبه کند و خالص شود، آن گاه لغزش‌های گذشته بخشوده می‌شود و انسان توبه کننده به منزله بی گناه است. پیامبر اکرم فرمود: «التائب من الذّنب کَمن لاذَنب له» (مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 6، ص21.)
اعمالی برای بخشش گناهان
بعضی از اعمال که باعث بخشیدن گناهان می‌شود جلب می‌نماییم:
- انجام کارهای نیک
و یدرئون بالحسنة السیئة (سوره‌ی رعد/22) اندیشمندان کسانی هستند که با حسنات,(کارهای نیک) سیئات(کارهای بد) را از بین می‌برند. و یا در سوره‌ی هود آیه‌ی 14 می‌خوانیم: نماز را در دو طرف روز و اوائل شب بر پا دار چرا که نیکی‌ها, بدی‌ها را بر طرف می‌سازند.
به طور حتم, بسیاری از گناهان کوچک هستند که نه تنها به یادمان نمی‌آید که چه زمانی و در کجا مرتکب آنها شده‌ایم و بلکه چه بسا آنها را به عنوان گناه به حساب نمی‌آوریم. قرآن راه چاره را در ترک گناهان کبیره ذکر می‌کند و می‌فرماید: اگر از گناهان کبیره‌ای که از آن نهی شده‌اید اجتناب کنید, گناهان کوچک شما را می‌پوشانیم. (سوره نساء/ 31)
برخی از مفسرین معتقدند که منظور از پوشاندن گناه محو آثار آن است. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: در هر جا هستی از خدا بترس و با مردم با خلق نیک برخورد کن و هر گاه گناهی کردی, کار نیکی بعد از آن انجام بده که آن گناه را محو می‌کند.
امام صادق(علیه‌السلام) نیز در حدیثی دیگر فرمود:کسی که در پنهانی گناه کند, پس در پنهانی کار نیک انجام بدهد, و کسی که آشکارا گناه کرد پس آشکارا کار نیک انجام دهد. (نقل از بحار الا نوار/ ج 71 / ص 242 و وسائل الشیعه / ج 11 / ص 383)
- صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد ـ علیهم السلام ـ
از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است: «کسی که نمی‌تواند کاری کند که گناهانش پاک شود پس باید زیاد بر محمد و آل او صلوات بفرستد زیرا زیاد فرستادن صلوات گناهان را از بین می‌برد.3
- سفر زیارتی حج یا عمره نیز، باعث پاک شدن گناهان می‌شود.4
- زیارت اهل بیت(علیه السلام) به ویژه امام حسین(علیه السلام)5
- خوش اخلاقی نیز سبب بخشوده شدن گناهان می‌شود.چنانچه از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است «خوش اخلاقی مانند حرارت خورشید، گناهان را از بین می‌برد.»6
- سجده‌ی فراوان، شخصی نزد پیامبر اسلام آمد و عرض کرد گناهانم زیاد شده است حضرت فرمودند: «زیاد سجده کن زیرا سجده فراوان، مانند باد که برگ‌ها را روی زمین می‌ریزد گناهان را از بین می‌برد.»7
- خواندن دعاها از جمله دعای کمیل در هر هفته نیز باعث بخشش گناهان می‌شود.8
- گریه نمودن بر مصائب امام حسین(علیه السلام)9
- انفاق نمودن به مردم:10از امام علی(علیه السلام) نیز حکایت شده: «کفاره‌ی گناهان بزرگ و عظیم، فریاد رسی از بیچارگان می‌باشد.»11
خلاصه همه‌ی اعمال خیر مثل قرائت قرآن، نماز، زیارت برادران دینی یا عیادت مریض یا پرستاری از مریض و... همه و همه باعث پاک شدن گناهان می‌شود.
یادآوری:
1. بعضی از گناهان را نمی‌توان فقط با توبه یا راههای دیگر پاک کرد. و اینها گناهانی هستند که با انجام آنها، هم حق خداوند را ضایع کرده‌ایم و هم به دیگران ظلم نموده‌ایم، مثل غیبت، تهمت، دزدی یا آزردن پدر و مادر و ... در اینگونه گناهان علاوه بر راههای قبل، لازم است حقی که از دیگران ضایع نموده‌ایم را تا اندازه‌ای که ممکن است جبران نماییم تا این نوع از گناهان نیز پاک شوند.
2. هر چند اگر انسان توبه‌ی خود را شکست باز هم باب توبه به روی او باز است، اما در روایات حکایت شده: کسی که از گناهانش استغفار می‌کند در حالی که باز آن گناه را انجام می‌دهد، مثل کسی است که پروردگار خویش را به مسخره گرفته است.12
3. مطمئن باشیم هر قدمی که ما به سوی خدای خود بر می‌داریم، خداوند چندین برابر به سوی ما بذل توجه می‌کند فقط نیاز به صبر دارد تا برایمان معلوم شود.
4. با «توبه» و به سوی خداوند رفتن، و حلال و حرام او را مراعات نمودن، نه تنها چیزی از دست نمی‌دهیم، بلکه به آرامش و بهره برداری بهینه از نعمت‌های خدا در دنیا و آخرت می‌رسیم. چرا که دین و دستورات دینی از ما می‌خواهد که خواهش‌های نفسانی را نظام‌مند و مدیریت کنیم نه اینکه لذت‌ها را ترک کنیم.
5. هر یک از دستورات خداوند (واجب یا حرام یا...) با در نظر گرفتن همه‌ی ابعاد وجودی انسان و نیازهای متفاوت اوست و هر کدام از این دستورات حکمت‌های فراوانی در بردارد، هر چند برای ما معلوم نباشد یا حتی به کام ما خوش نیاید.
6. وقتی انسان گناهی انجام می‌دهد، علاوه بر اینکه گناه او در پرونده‌ی اعمال او ثبت می‌شود، آن گناه در جان و روح او اثرات منفی می‌گذارد، که برای از بین بردن آن آثار، راههای متعددی وجود دارد که برخی از آنها در این مجال بیان شد.
نتیجه گیری :
از آنچه گذشت میتوان این حقیقت را دریافت که آیات مربوط به ایمان، در مقام دسته‌بندیِ دقیقِ شرایط سعادت انسان نیستند؛ بلکه صرفاً می‌خواهند اهمیّت ایمان و عمل صالح را بیان کنند و با توجه به آیات دیگر، مجموعاً چنین به دست می‌آید که عامل اصلی سعادت، ایمان است و مقتضای ایمان، انجام دادن اعمالی است که از لوازم آن به شمار می‌رود.
و در یک کلام :
بازآی بازآی هر آن که هستی بازآی گر کافر و گبر و بت‌پرستی باز آی
این درگه ما درگه نومیدی نیست صد بار اگر توبه شکستی باز آی
پی نوشت ها:
1 . زمر / 53.
2 . تحریم / 8.
3. آمالی صدوق 68/4.
4. بحار 99 / 50 / 46.
5. مستدرک وسائل، 10 / 183، بحار 98 / 22.
6. بحار 71 / 395 / 74.
7. آمالی صدوق 404 / 11.
8. مفاتیح‌الجنان.
9. وسائل 4 / 102.
10. تغابن / 17.
11. نهج‌البلاغه، حکمت 24.
17 . مکارم الاخلاق / 432.
12. مجموعه ورام، ج 2، ص 223.
- نظرات (0)
نشانه های پذیرش توبه
قرآن کریم بارها و بارها مؤمنان را به توبه و بازگشت دعوت کرده تا جایی که یکی از صفات خداوند را «تواب» یعنی بسیار توبه پذیر شمرده است.
توبه در لغت به معنای رجوع و بازگشت است. بازگشت در امور فیزیکی معنای روشنی دارد، یعنی این که انسان راهی را برود و سپس آن راه را بر گردد، اما در امور نفسانی و قلبی هم توبه معنای خاص خود را دارد، یعنی روح و نفس انسان که مدتی از حیات خود را با یک سری از صفات و خصلت ها گذرانده و سپری کرده و با آن ها همدم بوده است، به دلیل یک انقلاب و تحول درونی آن ها را ترک کند و بر گردد.
هدف از این کار این است که آثار گناه از جان و روح انسان پاک و محو شود. این امر از نظر مبانی فلسفی هم امکان پذیر است، چون روح انسان ویژگی خاصی دارد. از نظر تشبیه می توان گفت: روح مثل مانیتور کامپیوتر است که می توان بر آن چیزهایی نوشت یا آن نوشته ها را پاک کرد. چنین قابلیتی در روح انسان هم هست هر چند شاید به این سادگی نباشد. در مورد کامپیوتر، پاک کردن با زدن یک کلید انجام می شود، ولی برای پاک کردن آثار گناه از روح و روان، باید همت والایی داشت، با این حال انسان این توانایی و قدرت را دارد که آثار باقی مانده از گناهان و آلودگی ها را از روح خود بزداید. این همان توبه حقیقی است و در واقع توبه اشاره به همین فرآیند پالایش روح دارد. البته ناگفته نماند که در امور مثبت هم ممکن است چنین اتفاقی بیفتد. یعنی انسان ممکن است تا مدتی از برکت اعمال مثبت خود بهره مند شود. ولی وقتی اعمال مثبت به فراموشی سپرده شد، برکات و آثار آن هم از میان می رود. در قرآن سخن از احباط و حبط عمل است. احباط و حبط یعنی همین از میان رفتن آثار اعمال نیک. ولی در قرآن بیش از احباط بر توبه تاکید شده است و این طور به نظر می رسد که با توبه، لوح نفس انسان دوباره سفید و آماده نقش های جدید می شود.
آیا می توان گفت که با توبه هم آثار دنیوی و هم آثار اخروی گناه محو می شود؟
- از این نظر توبه درجات دارد. اگر این بازگشت با همه وجود و قطعی باشد، بدون تردید آثار منفی گناهان محو خواهد شد. ضمن این که باید توجه کرد که اگر گناهان انجام شده، آسیب خارجی داشته مثلا حق الناسی از میان رفته یا در مواردی که گناهان آثار مشخص بیرونی داشته و به کسانی آسیب زده، باید آسیب ها جبران شوند. در واقع انقلاب درونی بر اثر توبه وقتی مثمرثمر است که در صدد جبران آسیب های وارد شده به دیگران باشیم. توبه در این موارد باید با رفع آسیب ها توأم باشد. با این شرایط می توان گفت که توبه هم دارای آثار دنیوی و هم دارای آثار اخروی است.
بنابراین مقدمات توبه اصلاح مسیر کلی زندگی از دنیا به سوی خدای متعال است.
در حقیقت گناه، یعنی پشت به خدا کردن و در راهی رفتن که انسان را از خدا دور می کند. اثر معنوی این دور شدن از خدا، تاریک شدن دل است، زیرا خداوند نور آسمان و زمین است -الله نور السموات و الارض- و دور شدن از خدا، یعنی دور شدن از نور و تاریک شدن باطن انسان. توبه در مقابل آن است. یعنی بازگشت از راه تاریک گذشته و حرکت به سوی نور خداوند که خوب طبعا اثرش نورانی شدن انسان است و تاریکی های گذشته با نور الهی که بر دل می تابد از بین خواهد رفت.
حقیقت توبه همان پشیمانی و ندامت از گناه است که لازمه آن تصمیم بر ترک گناه در آینده است، یعنی اگر گناه گذشته کاری بوده که قابل جبران است باید در صدد جبران برآید و به این ترتیب ارکان توبه را می توان در چهار چیز خلاصه کرد: 1. ندامت، 2. تصمیم بر ترک در آینده، 3. جبران گذشته، 4. استغفار و طلب بخشش و مغفرت از خداوند.
بنابراین نقش توبه در بازگشایی در سعادت و قرار گرفتن در مسیر حق و اصلاح عملکردهای غلط گذشته و گشودن دریچه امید به روی انسان بسیار اساسی است. بسیار می شود که از انسان در طول زندگی و به ویژه در آغاز تربیت و اصلاح نفس، لغزش هایی سر می زند، اگر درهای بازگشت به روی او بسته شود مأیوس می گردد و برای همیشه از راه می ماند و لذا در مکتب تربیتی اسلام، توبه به عنوان یک اصل تربیتی با اهمیت زیاد مطرح است و اسلام از تمام گنه کاران دعوت می کند که برای اصلاح خویش و جبران گذشته از این در وارد شوند.
حضرت سجاد(علیه السلام) در مناجات تائبین از مناجات های پانزده گانه (خمسه عشر) که در مفاتیح الجنان مرحوم شیخ عباس قمی نیز آمده است به پیشگاه خداوند چنین عرضه می دارد:
خدایا! تو کسی هستی که دری به سوی عفوت بر روی بندگانت گشوده ای و نامش را توبه گذاشته ای و فرموده ای؛ بازگردید به سوی خدا و توبه خالص کنید. اکنون عذر کسانی که از ورود به این در بعد از گشایش آن غافل شوند چیست؟
در روایات به قدری بر مسأله توبه تأکید شده که در حدیثی از حضرت امام باقر(علیه السلام) می خوانیم: «ان الله تعالی اشد فرحا بتوبه عبده من رجل اضل راحلته و زاده فی لیله ظلما فوجدها؛ خداوند از توبه بنده اش بیش از کسی که مرکب و توشه خود را در بیابان در یک شب تاریک گم کرده و سپس آن را می یابد، شاد می گردد» (تفسیر نمونه، ج 24، ص 295).
و باز در روایتی دیگر از آن حضرت آمده است: «التائب من الذنب کمن لاذنب له والمقیم علی الذنب و هو مستغفر منه کالمستهزء؛ کسی که از گناه توبه کند، همچون کسی است که اصلا گناه نکرده است و کسی که به گناه خود ادامه دهد در حالی که استغفار می کند مانند کسی است که مسخره می کند» (همان، ص 296).
حقیقت توبه همان پشیمانی و ندامت از گناه است که لازمه آن تصمیم بر ترک گناه در آینده است، یعنی اگر گناه گذشته کاری بوده که قابل جبران است باید در صدد جبران برآید و به این ترتیب ارکان توبه را می توان در چهار چیز خلاصه کرد: 1. ندامت، 2. تصمیم بر ترک در آینده، 3. جبران گذشته، 4. استغفار و طلب بخشش و مغفرت از خداوند.
پس توبه تنها استغفار یا پشیمانی از گذشته و حتی تصمیم به ترک در آینده نیست، بلکه علاوه بر همه اینها باید شخص گنهکار در مقام جبران برآید و فسادی را که مرتکب شده جبران نماید.
این صحیح نیست که مثلا در جلوی دیگران فردی را به دروغ و حیله متهم کنیم و بعد در خانه خلوت استغفار نماید. پس باید حقوقی از خداوند مثل نماز و روزه و عبادات و تکالیفی را که ضایع و ترک کرده و نیز حقوقی از مردم را که تباه ساخته جبران نماید و آنها را تدارک کند و حقوق مردم را به آنها برگرداند و در صورت امکان و دسترسی از آنها رضایت و حلالیت بطلبد.
«توبه» در لغت به معناى رجوع است و خداوند همه مؤمنان را دستور به توبه مىدهد: «وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ؛ اى مؤمنان همگى به سوى خدا رجوع کنید تا رستگار شوید» (نور آیه 31.)
توبه گاهى رجوع از معصیت به اطاعت است؛ یعنى، انسان تبهکار از معصیت خود دست بردارد. نسبت به گذشته جداً پشیمان باشند و آن را جبران کنند و نسبت به آینده هم عزم قطعى بر ترک خلاف داشته باشند. البته ترسیم و جبران گذشته کار آسانى نیست؛ بلکه حقوق فراوانى دارد که باید همه آنها جبران شود؛ از جمله:
1. حقالله؛ آنچه از واجبات و وظایف الهى بر عهده دارد، اعاده نماید.
2. حقالنفس؛ امام سجاد(علیه السلام) در رساله حقوق مىفرماید: حق نفست این است که آن را در طاعت خدا به کار برى.
3. حقالناس؛ آنچه از حقوق مردم ضایع نموده، باید جبران و ترمیم کند.
«توبه» کمیت و کیفیتى دارد، کمیت توبه آن است که قرآن کریم به همه مؤمنان دستور آن را مىدهد: «توبوا الى الله جمیعاً ایها المؤمنون» (همان، آیه 31.) و کیفیتش هم عبارت از «نَصوح»؛ یعنى، خالص بودن است که در این زمینه قرآن مىفرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا » (تحریم، آیه 8.)
اگر توبه همه جانبه صورت گرفت و انسان از همه گناهان و خلاف‌ها توبه کند و خالص شود، آن گاه لغزشهاى گذشته بخشوده مى‌شود و انسان توبهکننده به منزله بىگناه است. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «التائب من الذّنب کمن لاذَنب له» (مجلسى، محمدباقر، بحارالانوار، ج 6، ص21)
2- شرایط پذیرش توبه:
1. گناه را از روی جهالت و نادانی و طغیان غرایز و تسلط هوس های سرکش و چیره شدن آنها بر نیروی عقل و ایمان انجام داده باشد نه از روی انکار حکم خداوند و عناد و دشمنی، چون چنین گناهی حکایت از کفر انسان می کند و توبه از آن قبول نیست مگر این که از این حالت بازگردد و دست از عناد و انکار بشوید.
2. هنوز چندان زمانی از گناه نگذشته توبه کند و زود پشیمان شود و به سوی خدا بازگردد، زیرا توبه کامل آن است که آثار و رسوبات گناه به کلی از روح و جان انسان شسته شود و کمترین اثری از آن در دل باقی نماند و این در صورتی است که در فاصله نزدیکی قبل از ریشه دواندن گناه در دل، انسان پشیمان گردد، در غیر این صورت غالبا اثرات گناه در زوایای قلب و جان انسان باقی می ماند، پس توبه کامل آن است که زود انجام پذیرد.
3- علامت پذیرش توبه:
اگر توبه حقیقی باشد به طور قطع پذیرفته خواهد شد و خدای متعال توبه بنده خود را رد نمی کند، اما در عین حال از چند طریق انسان مىتواند تا حدودى دریابد که توبه او مورد پذیرش واقع گردیده است:
الف) احساس بهجت و آرامش خاصى که پس از دعا و توبه به انسان دست مىدهد یا به تعبیر دیگر احساس سبکى از گناهان وآلودگىها.
ب ) هر قدر انسان از گناهان خود به طور جدى پشیمان شده و با تضرع و التجاى بیشترى خدا را بخواند توبه او مقبولتر است. بنابراین میزان انقلاب روحى انسان در حال استغفار نیز مىتواند به عنوان یک علامتى به کار آید.
ج ) میزان اعتماد به وعدههاى نیکوى الهى قابلیت و عنایات الهى را افزون مىسازد. بنابر این هر اندازه خدا باورى و توکل و اعتماد به وعدههاى اورا در خود افزون یافتیم مىتوانیم بیشتر امید یابیم که ما را پذیرا گشته است.
د ) هر قدر آثار واقعى توبه در اعمال و کنشهاى ما بیشتر هویدا گردد. یعنى رغبت کمترى به گناه و اراده و عزم راسخترى در اطاعت پروردگاریابیم نشان مىدهد که توبه ما توبه واقعىترى بود و به همین نسبت مقبولتر واقع گردیده است. امام امت (ره) مىفرمودند: اگر بعد از ماه مبارک رمضان تغییرى در حالات خود یافتید به همان نسبت وارد ضیافتالله شده‌اید ولى اگر دگرگونى در شما پدید نیامد از آن بىبهره ماندید.
برای مطالعه بیشتر ر.ک منابع اخلاقی:
-گناه شناسی/ محسن قرائتی.
-گناهان کبیره/ شهید دستغیب.
- شهید دستغیب، قیامت و قرآن (تفسیر سوره طور).
- مقالات, استاد محمد شجاعی.
- ترجمه جامع السعادات، مرحوم نراقی.
- ترجمه الاخلاق، مرحوم شبر.
- نقطه های آغاز در اخلاق، مهدوی کنی.
منابع :
پرسمان دانشجویی
باشگاه اندیشه
- نظرات (0)
چراهمه به پیامبرایمان نیاوردن
«دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم پوچ و بیهوده خلق شده است و هدفی جز نیستی و تباهی ندارد ما محکوم به بدبختی و تباهی هستیم و هیچ دخالتی در سرنوشت خود نداریم .عده ای خوشبخت به دنیا می آیند و می روند و عده ای نیز تا آخر عمر در فلاکت و بدبختی خود غوطه می خورند».
آری، این عقاید جاهلیت قبل از بعثت پیامبران و جاهلیت مدرنیته امروزی است ارمغان تاریکی تفکر زندگی بدون خداست. زندگی سیاهی که هویت انسانی را در حد حیوانیت و پستی نزول می دهد.فساد و فحشا ارزش می شود فرزند کشی و سقط جنین و آدم کشی عادت پسندیده محسوب می گردد، خرید و فروش برده در قدیم و اکنون به صورت قاچاق زن و بچه رواج پیدا می کند و پستی و رذالت تا جایی پیش می رود که خیانت بهاء می یابد . لحظه ای بیاندیشید در این دنیای وانفسا چقدر زندگی سخت و نکبت بار است.
ستاره ای بدرخشید
خداوند متعال همه چیز را برای انسان آفرید و انسان را برای خودش. دنیا را با همه زیبایی ها و جذابیت هایش، قرارگاه تربیت انسانی و خداگونه شدن قرار داد تا در روی زمین خلیفه الهی شود هدف او کمال حیوانی نیست بلکه هنر او در انسان شدن است برای رسیدن به این هدف متعالی که رشد و تربیت انسان است خداوند پیامبران را یکی پس از دیگری برای انذار و تبشیر فرستاد تا حجت الهی را بر مردم تمام کند. آری اینجا بود که بزرگترین واقعه کل تاریخ جهان با بعثت پیامبر ختمی مرتبت محمد مصطفی صلی الله علیه وآله رقم زد. قرآن کریم بعثت پیامبر را نعمت آشکاری می داند که به انسان و خلقت او هویت بخشید و به خاطر این نعمت بزرگ به سر او منت می گذارد.
«لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُۆمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَكِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُّبِینٍ» (ال عمران /164)؛ به یقین خدا بر مۆمنان منت نهاد [كه] پیامبرى از خودشان در میان آنان برانگیخت تا آیات خود را بر ایشان بخواند و پاكشان گرداند و كتاب و حكمت به آنان بیاموزد ، قطعا پیش از آن در گمراهى آشكارى بودند.
پیامبر آمده که انسان ها را هم در زمینه علم و دانش و هم اخلاق و علم پرورش دهد تا به وسیله این دو بال به اوج آسمان سعادت پرواز کنند و مسیر الی الله را پیش گیرند و به مقام قرب الهی او نایل شوند.
بزرگترین نعمت الهی بعثت پیامبر اسلام است، پیامبری که مردم را تربیت کند و از گمراهی های آشکار باز دارد. حال هر اندازه انسان ها برای حفظ این نعمت تلاش کنند و هر بهایی بپردازند ناچیز است. «من» در این آیه به معنای سنگ هایی است که با آن وزن می کنند و به همین دلیل هر نعمت سنگین و گران بهایی را منت می گویند.
عصر جاهلیت
حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید: در دوره جاهلیت، مردم نه فرهنگ سالم داشتند و نه از بهداشت بهره مند بوده اند.
برادر ایشان جعفر طیار نیز در هجرت به حبشه و در برابر نجاشی اوضاع دوره جاهلی را چنین ترسیم می کند: ما بت پرستانی بودیم که در آن روزها مردار خوار و اهل فحشا و فساد بودیم ما با بستگان قطع رابطه و با همسایگان بدرفتاری می کردیم و قدرتمندان ما حقوق ناتوان را پایمال می کردند و تا این که خداوند پیامبرش را مبعوث کرد.
هدف بعثت،تربیت و رشد
هدف اصلی و نهایی، تربیت انسان هایی است که با شکوفایی فطرت الهی در درون خود به نیروهای قدرتمندی تبدیل شدند که دنیایی را تکان دهند و وجودشان را عطر دلاویز طهارت و پاکی مطهر سازد و زیر بار ظلم نروند و به دیگران ستم نکنند و اسیر و برده شیاطین نگردند .
آری پیامبر آمده که انسان ها را هم در زمینه علم و دانش و هم اخلاق و علم پرورش دهد تا به وسیله این دو بال به اوج آسمان سعادت پرواز کنند و مسیر الی الله را پیش گیرند و به مقام قرب الهی او نایل شوند.
سه برنامه مهم
پیامبر جهت رسیدن به این هدف برنامه مهم را درباره انسان ها اجرا کرد:
نخست، خواندن آیات پروردگار به آنها و آشنا ساختن گوش ها و افکار با این آیات ( یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ)
راه دوم، تعلیم یعنی وارد ساختن این حقایق در درون جان آنها.
راه سوم، تزکیه یعنی تزکیه نفوس و تربیت ملکات اخلاقی و انسانی( وَیُزَكِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ)
از آنجا که هدف اصلی و نهایی تربیت است در این آیه قبل از تعلیم ذکر شده در حالی که از نظر تربیت طبیعی تعلیم بر تربیت مقدم است. جمعیتی که از حقایق انسانی به کلی دورند به آسانی تحت تربیت قرار نمی گیرند و بلکه باید مدتی گوش های آنان را با سخنان الهی آشنا ساخت و وحشتی را که قبلا از آن داشتند، از آنها دور کرد و سپس وارد مرحله تعلیم اصولی شد و به دنبال آن، محصول تربیتی را گرفت.
نکته مهم
رشد و خودسازی باید در سایه ی مکتب انبیا و ایات الهی باشد. ریاضت و رهبانیت ها و عرفان های نوظهور کاذب که سرچشمه اش آیات الهی و معلمش انبیا نباشد خود انحراف بزرگ است.
این سوال به تکرار بیان می شود که آیا مبلغی کامل تر از رسول اکرم و پیامی کامل تر از قرآن وجود دارد؟ پس چرا همه مردم در زمان پیامبر ایمان نیاوردند؟
اصل مهم تربیت این است که پیامبر فقط وسیله رسالت و ابلاغ وحی داشتند و این وظیفه را در نهایت کمال انجام دادند اما برای رشد مناسب تنها کمال مربی و مبلّغ کافی نیست بلکه باید زمینه پذیرش نیز فراهم باشد.
از زمان ابلاغ وحی تا کنون مردم در برابر آیات الهی سه گروه شدند:
گروهی که منکر دعوت پیامبر صلی الله علیه وآله و وحدانیت خداوند شدند(کافران)
گروهی که به ظاهر اسلام آوردند و ایمان به قلبشان نفوذ نکرد(منافقان)
گروهی که با جان و روحشان در ظاهر و باطن تسلیم آیات حق شدند تا معامله واقعی جان و مالشان در راه خدا پیش رفتند(مسلمانان)
اصل مهم تربیت این است که پیامبر فقط وسیله رسالت و ابلاغ وحی داشتند و این وظیفه را در نهایت کمال انجام دادند اما برای رشد مناسب تنها کمال مربی و مبلّغ کافی نیست بلکه باید زمینه پذیرش نیز فراهم باشد.
«مَا أَنزَلْنَا عَلَیْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى * إِلَّا تَذْكِرَةً لِّمَن یَخْشَى» (2/3/طه)؛ قرآن را بر تو نازل نكردیم تا به رنج افتى؛ جز اینكه براى هر كه مىترسد پندى باشد.
چنان
که برای محصول خوب، بذر خوب و زمین مناسب و مراقبت لازم است، در انسان نیز
احساس مسئولیت مقدمه پند پذیری است و تعبیر «لمن یخشی» در این آیه نشان می
دهد که تا یک نوع احساس مسئولیت که قرآن نام آن را خشیت و ترس گذاشته در
ادمی نباشد پذیرای حقایق نخواهد شد، چرا که قابلیت قابل هم در بارور شدن هر
بذر و دانه ای شرط است.تا انسان خودش نخواهد زیر بار تعالیم آسمانی انبیا
نمی رود پس شرط اساسی سعادت و خوشبختی خواست و اراده خود انسان است. و گر
چه بعثت برای همه مردم است ولی تنها مومنان از نور هدایت بهره می برند: «
لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُۆمِنِینَ».
منبع : تفسیر نمونه . ایة الله مکارم شیرازی تفسیر نور .آقای قرائتی
- نظرات (0)
تامیتونی صلوات بفرست
چرا باید در زندگی، اخلاق و الگوی اصلی زندگی ما، زندگی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله باشد؟
یکی از جهات اصلی و دلایل مهم آن این است که پیامبر (صلی الله علیه وآله) فراتر از یک انسان عادی است و وقتی در آیات قرآن غور می کنیم می رسیم به اینکه در حقیقت پیامبر شخصیت و حقیقت بزرگ در عالم هستی می باشد.
بنابراین وقتی می خواهیم با یک شخصیت بزرگی ارتباط برقرار کنیم طبیعی است که این ارتباط ورای همه ارتباط های دیگر است که در طول زندگی خود با آنها در ارتباط بوده ایم.
قرآن چند نکته در رابطه وظایف ما در قبال پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله بیان می کند که در این مجال مختصری از آن را بیان می کنیم :
بعضی از اینها مخصوص پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله است و بعضی از اینها مخصوص پیامبر و هر کسی دیگر است که در نگاه ما بزرگ و باعظمت می باشد. (که در این بُعد حتی اهل بیت ، علما ، پدر و کسانی که حق حکومتی بر گردن آنها نهاده شده است مثل ولایت فقیه نیز در این بحث دخیل می شوند)
آیه ی 104 سوره بقره
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقُولُواْ رَاعِنَا وَقُولُواْ انظُرْنَا وَاسْمَعُوا ْوَلِلكَافِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ
خدا در این آیه می فرماید: مردم وقتی می خواهید با پیامبر صحبت کنید لاَ تَقُولُواْ رَاعِنَا...
مردم یک اصطلاحی داشتند که می گفتند رعایت حال ما را بکن- برای وقتی بود که کسی فرد هم سطح خود را می خواست صدا بزند - اما وقتی به پیامبر می رسی بگویید ای پیامبر به ما نگاه کن و به حرف ما گوش کن ْوَلِلكَافِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ
فارغ از واژه راعنا- انظرنا- واسمعوا- یک نکته مهمی در اینجا کشف می شود و آن اینکه: انسان در مواجه با پیامبر و صحبت با پیامبر باید مواظب تک تک الفاظش باشد.
وقتی شما می خواهید با فردی مثل پیامبر صحبت کنید باید مواظب باشید که نوع واژه هایی را انتخاب می کنید . برای صحبت با او باید دقت کامل و توجه ریزبینانه ای داشته باشیم که دقیقاً چه چیز می خواهیم بگوئیم.
ما هرچه با افراد صمیمی ترمی شویم خوب طبیعتاً آداب می ریزد و طبیعتاً خیلی راحت تر و خودمانی تر صحبت می کنیم. احتراماتی که 2 نفر غریبه با هم دارند 2 دوست با هم ندارند اما تصور نکنیم که حالا که خیلی از پیامبر شنیدیم و حال می خواهیم با او صحبتی داشته باشیم و می خواهیم عرض حالی کنیم بگوئیم: حالا پیامبر از خودمان است! هر جور دلمان بخواهد با او حرف می زنیم! خیر! در واژه هایمان در ارتباط با پیامبر باید دقت کنیم و خداوند از ما طلب می کند.
یکی از وظایف ما در قبال پیامبر این است که با پوست و گوشت خود احساس کنیم که در محضر پیامبر خدا هستیم. یعنی آدم واقعاً نگاه و توجه پیامبر اکرم را بر اعمال خودش بفهمه و احساس کند، آن وقت است که با تقویت چنین حسی در وجود آدمی، انسان خیلی از کارها را انجام نمی دهد و از انجام آنها خجالت می کشد و به خیلی از کارها و گناهان تن نمی دهد
آیه ی 65 سوره نساء
خداوند در این آیه می فرماید: فَلاَ وَرَبِّكَ لاَ یُۆْمِنُونَ حَتَّىَ یُحَكِّمُوكَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لاَ یَجِدُواْ فِی أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُواْ تَسْلِیمًا
اینها ایمان نمی آورند مگر اینکه در همه ی دعواهایشان تو را حکم قرار دهند ثُمَّ لاَ یَجِدُواْ فِی أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَیْتَ بعد ، تو هر چه حکمی کردی آنها نه فقط به ظاهر بپذیرند بلکه در درون خودشان هم به حکم تو راضی باشند وَیُسَلِّمُواْ تَسْلِیمًا و در برابر تو تسلیم باشند.
بنابراین از آداب دیگر در برابر پیامبر اکرم این است که تسلیم بودن در برابر پیامبر اکرم در رفتار و سکنات ما دیده شود .
چرا که آدمی چند جور می تواند تسلیم کسی یا چیزی شود : بعضی ها تسلیم می شوند با اکراه- بعضی تسلیم می شوند با اینکه می گویند خوب بالأخره چاره ای جز تسلیم نیست- بعضی تسلیم هستند می گویند چون پیامبر است و باید تسلیم او بود. اما آنچه خداوند از ما می خواهد این است که نه فقط تسلیم شوید (بلکه باید تسلیم شوید) بلکه این تسلیم، تسلیم و افتخار واقعی باشد.
چرا که الان این صحبت ها می شود که تسلیم بودن یعنی چه؟! تسلیم بودن در جایی که عقل وجود دارد معنی ندارد- اینها مال دوره ی بی علمی و املی است و ...
اما قرآن می گوید شما نه تنها تسلیم باشید ، بلکه در درون و در رفتارتان- به این تسلیم خود افتخار کنید و این تسلیم را در لحظه به لحظه ی زندگی خود به دیگران نشان دهید و بگویید ما افتخار می کنیم که پیامبر را دوست داریم و تسلیم او هستیم.
اگر آدم ها و مۆمنان این کار را انجام دهند مطمئن هستیم که خیلی این افرادی که دست به توهین پیامبر می زنند (آنچه در فضای اینترنتی و رسانه ای می بینیم) خیلی کم تر اتفاق خواهد افتاد.
خیلی از ما الان در اسلاممان منفعل هستیم یعنی مسلمان هستیم اما انگار خجالت می کشیم بگوییم پیامبر را دوست داریم و همین باعث می شود که طرف مقابل جرأت و جسارت پیدا کند تا جسارت ها و توهین هایی را ارائه دهد.
اگرما با افتخار تسلیم اسلام و پیامبر باشیم و برای این تسلیم و افتخارمان مبنا و استدلالی قائل شویم این مسأله کار را خیلی راحت می کند و هر کسی جسارت انجام هر کاری را پیدا نمی کند.
آیه ی 105 سوره ی توبه
وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَیَرَى اللّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُۆْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ فَیُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
سومین وظیفه (ما در قبال پیامبردر این آیه این طور بیان می شود که :
به آنها بگو عمل کنند و هر کاری که می خواهند انجام دهند اما این را بدانند که عمل اینها را خدا و پیامبر و مۆمنان می بینند.
یعنی هر عملی که انسان انجام می دهد در نگاه خداوند و رسول و مۆمنان ( مۆمنان در روایت اهل بیت می باشند) قرار خواهد گرفت.
یکی از وظایف ما در قبال پیامبر این است که با پوست و گوشت خود احساس کنیم که در محضر پیامبر خدا هستیم. یعنی آدم واقعاً نگاه و توجه پیامبر اکرم را بر اعمال خودش بفهمه و احساس کند، آن وقت است که با تقویت چنین حسی در وجود آدمی، انسان خیلی از کارها را انجام نمی دهد و از انجام آنها خجالت می کشد و به خیلی از کارها و گناهان تن نمی دهد .
در واقع یکی از آداب ارتباط ما با پیامبر این است که در محضر پیامبر بودن را احساس کنیم و ادب حضور را رعایت کنیم. فکر نکنیم که ما الان در اینجا در محضر پیامبر نیستم و تنها کسانی که همان صدر اسلام بودند در محضر پیامبر بودند. خیر! همه ی انسانها در طول تاریخ همان طور که در محضر خدا هستند در محضر رسول هم هستند.
اگر این را احساس کنیم خیلی از کارها را انجام نمی دهیم، خیلی حرف ها را نمی زنیم، خیلی از خطورات فکری را رعایت می کنیم.
یکی از آداب این است که صبر کنیم تا ایشان به ما لطف کند نه اینکه از ایشان طلبکار باشیم. گاه به ایشان می گوئیم: یا رسول الله ما روضه حسینت را رفتیم پس چرا ثمرات و اجر آن برای ما نمی رسد؟ مگر شما نفرمودی اگر برای حسین من گریه کنید این طور و آن طور می شود پس چه شد؟ یا رسول الله دعای توسل خواندیم پس نتیجه اش چه شد؟!
خداوند در قرآن می فرماید: خدا خائنه الاعین را هم می بیند- خائنه الاعین یعنی چشم چرانی های دزدکی، آن نگاه هایی که هیچ کسی جز خود انسان از آن مطلع نیست ، یک نگاه هایی که گاه لحظه ای است- نگاه های خیانت وار . اگر انسان احساس کند که پیامبر عمل او را در حال نظاره کردن است خوب شاید بیشتر را رعایت کند.
آیه ی 108 سوره ی یوسف
قلْ هَـذِهِ سَبِیلِی أَدْعُو إِلَى اللّهِ عَلَى بَصِیرَةٍ أَنَاْ وَمَنِ اتَّبَعَنِی وَسُبْحَانَ اللّهِ وَمَا أَنَاْ مِنَ الْمُشْرِكِینَ
چهارمین وظیفه ی ما در آیه ی 108 سوره ی یوسف بیان شده است :
پیامبر به مردم و همه بگو: این راه من است. من به سوی خدا دعوت می کنم. من و هر کسی که از من تبعیت می کند بر مسیر روشن بینی و بصیرت حرکت می کند.
یکی از وظایف ما در مقابل پیامبراین است که غیر از اینکه از پیامبر تبعیت می کنیم تبعیت ما همراه روشن بینی و روشن فکری باشد. پیامبر تبعیت کورکورانه همراه با تقلید بدون فکر و بی شعورانه و سطحی نگری از ما نمی خواهد.
خودش هم می فرماید : هر کسی از من تبعیت می کند باید از روی بصیرت و روشن بینی بعیت داشته باشد.
بنابراین باید بدانیم که یکی از وظایف ما در برابر پیامبر این است که فکر خود را تقویت کنیم . نگاه خود را نسبت به عالم تقویت کنیم و نسبت به عالم کور نباشیم ، این را پیامبر از ما مطالبه می کند.
پیامبر می فرماید: من می خواهم تو بنده حرف های من را گوش کنی ، بسنجی و با بصیرت و هوشمندی آن را قبول کنی والا اگر بصیرت و فکر را از آدمی بگیرند دینداری ما هم در مقابل پیامبر می شود مساوی دینداری افرادی که جلوی پیامبر ایستادند- فرقی با آنها نمی کند.
اگر قرار شد انسانها بی بصیرت شوند دین داری آنها نه به درد خود آنها و نه به درد دین خواهد خورد.
آیه ی 51 سوره نور
إِنَّمَا كَانَ قَوْلَ الْمُۆْمِنِینَ إِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِیَحْكُمَ بَیْنَهُمْ أَن یَقُولُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
خداوند در این آیه می فرماید: وقتی که پیامبر مردم را به سوی کاری دعوت می کند ،می گویند گوش کردیم و اطاعت کردیم. این به این معنا است که یکی از وظایف ما در قبال پیامبراین است که در برابر بایدها و نبایدهای او بی چون و چرا حرف گوش کنیم.
این نکته بسیار مهم در وظایف نسبت به پیامبر است.
فرق محتوایی آیه آیه ی 104 سوره بقره و آیه ی 51 سوره نور در چیست؟
نکته ی اول (آیه ی اول) این است که وقتی ما دعوایمان شد و خدمت پیامبر رفتیم باید در برابر حکمی که پیامبر می دهد تسلیم باشیم .
اما گاه پیامبر ما را دعوت به کاری می کند (جنگ- صلح و ...) (امیرالمومنین 25 سال سکوت کرد/ امام حسن علیه السلام صلح کردند/ امام حسین علیه السلام جنگ کردند) اتفاقاتی که در طی آن امام معصوم و یا پیامبر دعوت می کند که به این کار تن دهید یا از این کار دوری کنید.
در خیلی از اینها یک سری سوالات ذهنی ممکن است پیش آید. آیه نمی فرماید که به سوالات ذهنی خود بی اعتنایی کنید. این نکته را بیان می کند که اول سمعنا و اطعنا را بگوئید: باشد آنچه تو گفتی را گوش کردیم و اطاعت می کنیم حال اگر خواستید دلیل و سوال را از پیامبر بپرسید. اما رفتار شما با پیامبر رفتاری باشد که بلافاصله که او دستوری را فرمود در اطاعت از دستور او پیشتاز باشید.
مثال: پیامبر در لحظات آخر عمر یک لشکری را آماده کردند که به جنگ رومیان رود. بحث شد که سرلشگری را به چه کسی دهند؟! پیامبر سرلشگری را به جوان 19 ساله به نام اسامه دادند. گفتند: هر کسی که مسلمان و مۆمن است با اسامه به جنگ برود.
ممکن است که برای خیلی افراد شک و تردید آید که چگونه یک جوان 19 ساله رئیس سپاهی که شامل بزرگانی چون عمر و دیگر بزرگان به ظاهر مسلمان است شود؟!
خداوند در قرآن می فرماید: خدا خائنه الاعین را هم می بیند- خائنه الاعین یعنی چشم چرانی های دزدکی، آن نگاه هایی که هیچ کسی جز خود انسان از آن مطلع نیست ، یک نگاه هایی که گاه لحظه ای است- نگاه های خیانت وار . اگر انسان احساس کند که پیامبر عمل او را در حال نظاره کردن است خوب شاید بیشتر را رعایت کند
اینها آمدند قبل از اطاعت دلیل و فلسفه بودن در لشگر اسامه را از پیامبر خواستار شدند. این رفتار خلاف رفتاری است که قرآن و اسلام بیان می کنند.
امروزهم ممکن است که سوال شود که چگونه ولایت معصوم به کسی غیرازمعصوم (ولایت فقیه) داده می شود؟!
ما می گوئیم :
اولاً در تاریخ در یک دوره ای حضرت رسول ولایت خود را به اسامه غیرمعصوم داده است.
ثانیاً اینکه وقتی شما فهمیدی که این حرف را امام معصوم گفته اول اطاعت بکن بعد برو تأهل و تدبر در این مورد داشته باش نه اینکه از همان ابتدا ساز مخالف داشته باشی.
آیه 62 سوره ی نور
إِنَّمَا الْمُۆْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِذَا كَانُوا مَعَهُ عَلَى أَمْرٍ جَامِعٍ لَمْ یَذْهَبُوا حَتَّى یَسْتَأْذِنُوهُ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَأْذِنُونَكَ أُوْلَئِكَ الَّذِینَ یُۆْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ فَإِذَا اسْتَأْذَنُوكَ لِبَعْضِ شَأْنِهِمْ فَأْذَن لِّمَن شِئْتَ مِنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمُ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
آیه می فرماید مۆمنان کسانی هستند که وقتی می خواهند کارهای مهمی انجام دهند از پیامبر اجازه می گیرند. این مطلب مهمی است. امروز هم ما وقتی خواستیم کارهای مهمی در زندگیمان انجام دهیم یکی از وظایف ما نسبت به پیامبر این است که یک توسلی نسبت به پیامبر داشته باشیم . کارهایی که در زندگی خودمان مهم است را بگوئیم یا رسول الله در این کار مهم به شما متوسل می شوم. شما به من اجازه دهید که من این کار را انجام دهم که انشاءالله خیر و برکت و خوبی و آرامش در نتیجه ی این کار باشد.
بنابراین وظیفه ی ششم این است که برای کارهای مهم توسل به پیامبر داشته باشیم و از حضرت اجازه بگیریم. ممکن است عده ای بگویند این کار خرافه و عجیب است اما این به عنوان یکی از آیات قرآن مطرح شده است. در ضمن این آیه به شکل کلی بیان شده انما المۆمنون .... (ال عام) و آیه این اجازه را مقید به زمان خاصی نکرده.
در ثانی این کار راهی برای برکت پیدا کردن در کار می باشد.
آیه ی 53 سوره ی
در این آیه خداوند می فرماید: یا رسول الله تو انسان کور را نمی توانی هدایت کنی و تنها انسانی را می توانی هدایت کنی که حرف گوش می کنند. به عبارتی بنا دارد که حرف گوش کند. یعنی خودش چشم و گوش خود را نبسته است.
وظیفه ی هفتم این است که گوش و چشم و قلب هایمان در قبال آنچه رسول می گوید باز باشد. نسبت به پیامبر گارد نداشته باشیم.
حرف حضرت را بخواهیم که گوش کنیم- بخواهیم که حرف حضرت در ما اثر کند. این خواستن نکته ی بسیار مهمی است . وقتی حرف های حضرت در ما اثر دارد که انسان در پله ی اول بخواهد که اثر داشته باشد.
حتی اگر هزاران و هزار حرف خوب به گوش انسان برسد و به ما گفته شود اما اگر انسان نخواهد که بشنود و خودش چشم و گوش خود را ببندد هیچ فایده ای نخواهد داشت.
آیه 6 سوره احزاب
لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِیرًا
می فرماید: پیامبر را بر خود مقدم کنید- خواست پیغمبر- محبت پیغمبر در زندگی ما بر خواسته های خود باید مقدم شود.
حضرت می فرماید: اسم فرزندانتان را هم نام ما بگذارید ؛ زیرا هر وقت بچه ها را صدا می کنید یاد ما بیفتید و چون فرزندانتان را خیلی دوست دارید محبتتان نسبت به ما بیشتر و بیشتر شود.
یکی از وظایف ما این است که درهرچیزی فرمان ومحبت وخواست پیغمبر بر خواست و محبت ما مقدم شود.
اگر بخواهیم منطبق بر مسائل امروزی کنیم این است که یکی از جاهایی که باید انسان، پیغمبر را بر خود مقدم بدارد حفظ جان و آبرو پیامبر است. حفظ جان پیامبر ، حفظ جان و آبروی پدر و ولی فقیه ما است. حفظ جان و آبروی امام معصوم است.
آنکه دردعوای سیاسی مرتب کنار می کشد که تیرها بر ولی فقیه زده شود این آدمی نیست که طرفدار ولی فقیه باشد حتی اگر هزاران بار با زبان اظهار محبت و ارادت به ولی فقیه داشته باشد.
حضرت زهرا سلام الله علیها تمام زندگی و عمر خود را گذاشتند تا کمترین آسیبی به امیرالمومنین نخورد در حالی که می توانست در همان اول بیان کند که من در همان اول وظیفه ام را انجام داده ام.
این انجام وظیفه در برابر پیامبر یا قبال هر کسی که اثری از پیغمبر دارد مثل پدر- ولی فقیه و امام معصوم می باشد.
آیه ی 11 سوره ی فتح
سَیَقُولُ لَكَ الْمُخَلَّفُونَ مِنَ الْأَعْرَابِ شَغَلَتْنَا أَمْوَالُنَا وَأَهْلُونَا فَاسْتَغْفِرْ لَنَا یَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِم مَّا لَیْسَ فِی قُلُوبِهِمْ قُلْ فَمَن یَمْلِكُ لَكُم مِّنَ اللَّهِ شَیْئًا إِنْ أَرَادَ بِكُمْ ضَرًّا أَوْ أَرَادَ بِكُمْ نَفْعًا بَلْ كَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا
وظیفه ی بعدی ما در این آیه این است که ما باید بدانیم در انجام وظایف در قبال پیامبر بهانه ی زن و بچه بهانه ی خوبی نیست- این که بگوئیم اگر این کار را می کردم مشکل مالی پیدا می کردم یا زن و بچه ام دچار مشکل می شدند ، اگر این کار را می کردم بچه ام مریض می شد .
در آیه ی 11 سوره ی فتح می فرماید: یا رسول الله اینهایی که می خواهند حرف تو را زمین بزنند این بهانه ها را می آورند بنابراین یکی از وظایف ما این است که به هیچ بهانه ای حرف پیامبر زمین نماند.
بنابراین باید بدانیم که یکی از وظایف ما در برابر پیامبر این است که فکر خود را تقویت کنیم . نگاه خود را نسبت به عالم تقویت کنیم و نسبت به عالم کور نباشیم ، این را پیامبر از ما مطالبه می کند
در واقع برای حضور حرف پیامبر همه ی بهانه ها باید از بین برود. پیامبر وقتی چیزی فرمود: نباید گفت یا رسول الله خودت یک بار گفتی حواستان به زن و بچه تان باشد- ما آن حرف تو را قبول می کنیم و این حرف تو را کنار می گذاریم. اینها همه بهانه است.
پس یکی دیگر از وظایف ما این است که اساساً برای حرف پیامبر ارزش قائل باشیم. حرف پیامبر زمین نماند و بی احترامی نشود- از حرف پیامبر فرار نکنیم و توهین و جسارت نکنیم .
صدایمان را بلند نکنیم
آیه ی 3-2 سوره ی حجرات
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ وَلَا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَن تَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَأَنتُمْ لَا تَشْعُرُونَ (2)
إِنَّ الَّذِینَ یَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ الَّذِینَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَى لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِیمٌ (3)
آیه می فرماید: شما وقتی پیامبر حرف می زند صدایتان را بالاتر از صدای پیامبر نبرید، جلوی پیامبر قدم نزنید.
این هم ادب ما است در مقابل پیامبر. این جلوی پیامبر راه رفتن یک جنبه های ظاهری دارد که در ظاهرجلوتر از پیامبرنروید و یک جنبه های معنوی و دینی.
جنبه های معنوی و دینی آن این است که کاسه ی داغ تر از آش نشویم. بعضی ها فکر می کنند از پیامبر خدا مقدس تر و مسلمان تر هستند. فکر می کنند که پیامبر خدا یک سری مسائل را نفهمیده نفهمیده و اینها فهمیده اند.
پیامبر در یکی از جنگ ها در ماه رمضان با مسلمانان بودند. به حدی از مسافت رسیدند که باید روزه را می خوردند. پیامبر فرمودند ظرف آبی بیاورید که روزه را افطار کنیم . یک سری افراد مقدس مآبی که اطراف رسول بودند گفتند : یارسول الله تا الان که روزه بودیم بقیه روز راه هم می گیریم . پیامبر به آنها تندی کرد و فرمود: شما حالا دیگر از من مسلمان تر شده اید.
این مبنای غلطی است. جلوی پیامبر کسی حق ندارد حرفی و یا صحبتی بگوید. این عمل در حقیقت جلوی پیامبر حرکت کردن هم نیست در واقع خسرالدنیا و الآخره شدن است. چون پیامبر در حقیقت پیشرو همه است ممکن است که فرد تصور کند که دارد جلوتر از پیامبر می رود اما در واقع عقب گردی در راه رفتن است.
پس نه صدایمان را بلند کنیم و نه جلوتر از او راه رویم.
یکی از مشکلات امروزی جامعه هم همین است. بعضی ها می خواهند جلوتر از همه راه بروند- کاسه داغ تر از آش هستند.
به نقل از آقای قرائتی ایشان به آدم های وسواسی می گویند: شما فکر می کنید از پیغمبر پاک تر هستید. (مسلمان تر هستید) چون پیغمبر می فرماید: 2-1 بار شستن از نجاست رفع نجاست می کند اما حالا این ها ده هزار بار آب می ریزند و باز می گویند پاک نشده و فکر می کنند از پیغمبر خدا مسلمان تر هستند!
در برابر حضرت حق طلبکار نباشیم !
آیه ی 5-4 سوره ی حجر
یازدهمین دستور این است که در قبال پیامبر باید صبر از خود نشان دهیم.
حافظ می گوید:
غیرتم کشت که محبوب جهانی لیکن با همه خلق جهان عربده نتوانم زد
پیغمبراکرم یک سرداروهزارسودا . ایشان شخصیتی است که نه تنها محبوب آدم ها است بلکه محبوب فرشته ها و حضرت حق می باشند ، حبیب الله العالمین هستند.
برای انجام وظیفه نسبت به حضرت و اینکه حضرت نسبت به او توجه داشته باشد آدمی نیازمند صبر است . این طور نیست که هر کس عاشق پیغمبر شد توقع داشته باشد که آن عشقش همان لحظه از جانب پیامبر پذیرفته شود و ایشان سریع پاسخ عشق او را بدهند. این خلاف رسم عاشق و معشوق است.
یکی از آداب این است که صبر کنیم تا ایشان به ما لطف کند نه اینکه از ایشان طلبکار باشیم. گاه به ایشان می گوئیم: یا رسول الله ما روضه حسینت را رفتیم پس چرا ثمرات و اجر آن برای ما نمی رسد؟ مگر شما نفرمودی اگر برای حسین من گریه کنید این طور و آن طور می شود پس چه شد؟ یا رسول الله دعای توسل خواندیم پس نتیجه اش چه شد؟!
یکی دیگر از وظایف ما این است که اساساً برای حرف پیامبر ارزش قائل باشیم. حرف پیامبر زمین نماند و بی احترامی نشود- از حرف پیامبر فرار نکنیم و توهین و جسارت نکنیم
نمادی برای عشق ورزی به خداوند
آیه 31 سوره آل عمران
قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْكُمُ اللّهُ وَیَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
در این آیه وظیفه ی دیگر ما را نسبت حضرت مشخص می کند.
و آن اینکه به حضرت به عنوان نماد عشق به خداوند نگاه کنیم. منظور چیست؟
خداوند در این آیه می فرماید: هر کس ادعای دوست داشتن من را دارد باید از پیغمبرمن تبعیت کند.
پس نمادعشق ورزی به خدا می شود تبعیت از پیغمبر. یکی از آداب و وظایف ما نسبت به رسول این است که باید در زندگی ما معلوم باشد که به عنوان نماد عشق به خدا از رسول تبعیت داشته باشیم.
الان اگر معشوق ما در فلان خیابان زندگی کند آن خیابان برای ما یک معنای دیگر پیدا می کند. چرا؟ چون این محلی است که معشوق و محبوب ما در آنجا زندگی می کند. اگر کسی نگاهش به پیامبر این باشد که پیامبر محل توجه و محبت خداوند است آن وقت نگاه و رفتارش نسبت به پیامبر عوض خواهد شد.
نوع تبعیت او از پیغمبر فرق می کند. این طرز تفکرباید در زندگی ما معلوم ، ساری و جاری باشد. وقتی می دانیم در فلان محل محبوب ما در رفت و آمد است ما هم وقتی گذرمان به آنجا می خورد سعی می کنیم آراسته در آنجا تردد داشته باشیم که وقتی به او رسیدیم آراسته و مورد رضایت و جلب توجه او باشیم ، در مورد پیغمبر هم همین است. وقتی آدمی در محضر پیامبر قرار می گیرد باید به عنوان نماد عشق به خدا یک سری مسائل و رفتار عاشقانه همراه با محبت را از خودش نشان دهد.
آیه ی 56 سوره ی احزاب
إنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا
آیه ی معروفی است: یکی از وظایف ما نسبت به پیامبر صلوات بر پیامبر است. تا جایی که انسان می تواند خوب است که آدمی بر پیامبر صلوات و درود بفرستد.
این چند عمل را مستمراً انجام دهید
در آیات و روایات به چند عمل مستحبی اشاره شده و بیان شده که چه خوب است آدمی تا می تواند آنها را بیشترانجام دهد:
یک: قرآن خواندن است. در قرآن می فرماید: فاقروا ما تیسّر من القران :تا می توانید قرآن بخوانید. دو: ذکر خدا. یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِیرًا این یک دستور است. چرا که خود خداوند می فرماید که ما مستقیماً و مستمراً بر پیامبر صلوات می فرستیم . دستورهم این است که شما هم مستمراً بر پیامبر صلوات و درود بفرستید. (این صلوات فرستادن هزینه و خرج هم ندارد.)
نماد آزار دادن پیامبر در دنیای کنونی
آیه ی 58- 57 سوره ی احزاب
إِنَّ الَّذِینَ یُۆْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُّهِینًا (57)
وَالَّذِینَ یُۆْذُونَ الْمُۆْمِنِینَ وَالْمُۆْمِنَاتِ بِغَیْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِینًا (58)
در این آیات از دیگر وظایف ما نسبت به رسول را آزار ندادن حضرت معرفی کند.
با هدف اینکه عقل ما کامل می شود و وقتی عقل ما کامل می شود، پیغمبر از هر عقل کامل شاد و خوشحال می شود به پیامبر ایمان آوریم و روش و راه حضرت را دنبال کنیم
آزاد دادن پیامبر نمادش در دنیایی که ما الان زندگی می کنیم آزار مومنین است. هر کس هر مۆمنی را آزار دهد پیامبر را آزار داده است. اینکه همدیگر را اذیت نکنیم ، یک وظیفه است. غیر از اینکه اذیت کردن یکدیگر کار بدی است و عواقب بدی دارد ، این ها همه به کنار؛ این آیه بیان می کند که آزار ندادن یکدیگر را به عنوان یک وظیفه در نظر داشته باشیم
چرا که هر انسانی که مۆمنی را آزار می دهد در حقیقت پیامبر را آزار داده است .
آیه ی 146 سوره ی آل عمران
كَأَیِّن مِّن نَّبِیٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ كَثِیرٌ فَمَا وَهَنُواْ لِمَا أَصَابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَمَا ضَعُفُواْ وَمَا اسْتَكَانُواْ وَاللّهُ یُحِبُّ الصَّابِرِینَ
در همراهی با پیامبر از خود ضعف نشان ندهیم ، سستی نکنیم.
آیه ی 100 سوره ی نساء
وَمَن یُهَاجِرْ فِی سَبِیلِ اللّهِ یَجِدْ فِی الأَرْضِ مُرَاغَمًا كَثِیرًا وَسَعَةً وَمَن یَخْرُجْ مِن بَیْتِهِ مُهَاجِرًا إِلَى اللّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ یُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلى اللّهِ وَكَانَ اللّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا
یکی از وظایف این است که به سمت پیامبر هجرت کنیم . یعنی از خود و منیات خود در بیاییم و با پیامبر پیوند بخوریم.
آیه ی 2 سوره ی محمد
وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَآمَنُوا بِمَا نُزِّلَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَهُوَ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ كَفَّرَ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَأَصْلَحَ بَالَهُمْ
می فرماید: آدم ها برای اینکه عقلشان کامل شود باید به پیامبر ایمان بیاورند. بنابراین چون کامل شدن عقل یکی از وظایف انسانی است ایمان به پیامبر یکی از وظایف ما است
خداوند در این آیه می فرماید: کسانی که به پیامبر ایمان می آورند أَصْلَحَ بَالَهُمْ خداوند عقل اینها را کامل و صالح می کند.
با هدف اینکه عقل ما کامل می شود و وقتی عقل ما کامل می شود ، پیغمبر از هر عقل کامل شاد و خوشحال می شود به پیامبر ایمان آوریم و روش و راه حضرت را دنبال کنیم.
- نظرات (0)
ای پیامبر از گناهت توبه کن
مراد از «وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ»
«فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ بِالْعَشِیِّ وَ الْإِبْکَارِ» (1).
«ای رسول ما! (بر آزار امّت) صبر کن که البته وعده (ثواب و عقاب) خدا حق است و بر گناه خود از خدا آمرزش طلب کن (یعنی بر گناه امّت نادان از درگاه خدا آمرزش بخواه) و شامگاهان و سپیده دمان به تسبیح و ذکر پروردگار خود مشغول باش».
در آیه دیگر می فرماید: «فَاعْلَمْ أَنَّهُ لاَ إِلهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَ لِلْمُۆْمِنِینَ وَ الْمُۆْمِنَاتِ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ مُتَقَلَّبَکُمْ وَ مَثْوَاکُمْ».(2)
«بدان که هیچ خدایی جز خدای یکتا نیست و تو بر گناه خود و برای مردان و زنان با ایمان آمرزش طلب کن و خدا منازل انتقال شما به عالم آخرت و مسکن و مأوای شما را می داند». (3)
شبهه ای که در این گونه آیات مطرح شده این است که: اگر پیامبر از گناه مصون است پس معنای استفغار چه می تواند باشد؟ استغفار در جایی صدق می کند که شخص مرتکب گناه و اشتباهی شده باشد.
جواب:
برای این شبهه چند پاسخ داده اند که ساده ترین آنها این است که گفته شود:
1- کلام خدای عزّ و جلّ از باب «ایّاک اَعْنی وَ اسْمَعی یا جاره»، به در می زند تا دیوار بشنود است، یعنی دستوری عمومی برای تمامی مسلمانان محسوب می شود. مسلمان باید از گناه خود استغفار نماید و این استغفار هم از واجبات به شمار می آید. یعنی رویگردانی از گناهانی که به آن دچار شده است و زدودن آثار، نیاز به پاک کننده ای دارد که آن استغفار و پشیمانی است. همین طور برای سرعت بخشیدن وتضمین آن، دعا برای همسایگان و دوستان از اهمیّت خاصی برخوردار است که طلب مغفرت برای دیگران، خدا را به رقّت می آورد و نظر خدا را جلب می نماید.
پس مۆمن باید هم برای همسایگان و هم برای خویشتن طلب بخشش کند تا سریعتر از راههای دیگر به هدف نایل گردد. لذا در قرآن و خطابهای زیادی وجود دارد که برحسب ظاهر، خطاب به شخص پیغمبر می باشد، ولی مخاطب حقیقی عمومی مسلمانان هستند. نظیر آن در قرآن فراوان است.
مثلاً در قرآن به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) سفارش می شود که نسبت به پدر و مادر احسان کند «و بالوالدین احساناً» و یا به آنها حتی یک اُف هم نگوید «فَلا تَقُل لَهُمَا اُفٍّ» و حال آن که پیامبر قبل از تولد و یا در ایام کودکی پدرش را از دست داد و مادرش را نیز در سن شش سالگی از دست داد. پس مقصود بیان یک حکم عمومی برای مسلمانان است.
2- پاسخِ ظریفتر آیه، این می تواند باشد که: گناه را چه معنا بکنیم. گاهی گناه و عصیان، به معنای معصیت اوامرِ الهی است، به این صورت که خداوند در خصوص مسأله ای امر کرده و من مخالفت می کنم. گاهی هم گناه، کوتاهی و کوتاه آمدن در پیشگاه حضرت حق است.
آیا از نظر اولیای خدا دوّمی گناه است یا نیست؟
اگر در پیشگاه حق تعالی آن گونه که حق در نظرت جلوه کرد به همان اندازه که شایسته اوست انجام وظیفه نکنی آیا احساس می کنی که سهل انگاری کردی یا نه؟ قطعاً کوتاهی کرده ای! و شرط بندگی آن است که انسان به همان اندازه که عظمت حق را دریافته، برابر و معادل آن، بندگی کند که شایسته مقام اوست. آیا هیچ انسانی می تواند در مقابل این درک خویش به خود ببالد و ادّعا کند که من انجام تکلیف کرده ام؟
همین طور است شکرانه ی نعمت های الهی. آیا می توانی بگویی که من به مقدار وافی نعمت خدا را شکرگزار بوده ام؟ اولیاء و انبیاء خدا (علیهم السلام) که از درد به خود می پیچیدند و کوچکترین نمود آن، شب زنده داریهای زیاد و گریه های بی امان و روزه های طاقت فرسای آنها بود، که هیچگاه متوجّه خویش نبودند از قبیل دعاهایی که به نام امام سجّاد (علیه السلام) ثبت شده است که صرفاً برای تعلیم من و تو نیست، گرچه این هم هست. اما طرف قویتر، آن است که این بزرگان عالم خلقت، به حقیقت کنه الهی پی برده بودند و چون عظمتی را که آنها از پروردگارشان یافتند همسان آن، به تقدیر و تکریم پروردگار (عزّ شانه) با ناله زمزمه می کردند که گوشه ای از تقریرهای آن، به ما رسیده، آنان همچنان به اظهار کوچکی خود و گرامیداشت عظمت خداوندگار عالم ادامه می دادند و مراتب بندگی خویش را اظهار می نمودند. به علاوه به این کار خود عشق می ورزیدند و فریفته آن بودند. آن گاه این کار خود را با شرافت شأن و منزلت بی همتای الهی مقایسه می کردند، و از خود می پرسیدند، آیا همین مقدار برای اظهار ارادت کافی است یا نه؟ هر قدر که خود را کوچک می دیدند خدا را والاتر و دایره قدرت او را فراگیرتر می یافتند. از این رو این مبنای اعتقاد آنان، دامنه عشق به خدا را افزایش می داد. تا جایی که معتقد بودند همان مقدار از ساعتها را که صرف زندگی معمولی و رفع نیاز ضروری خویش می نمودند، روی تافتن از بندگی گناه است و گناه محسوب می شود، خلاصه این مراتب اخلاص و بندگی را کسانی به دست می آورند که در هیچ حالی خود را نمی بینند و فقط برای جلب خشنودی خدای یکتا از هر آنچه به غیر او ختم می گردد، بیزاری و تبّری می جستند. این صفت تنها برای مردان بزرگ و انسیان نیست، بلکه تمام ملائکه به ثناگویی خدا مشغولند و برای انسانها استغفار می کنند.
اینک این سۆال پیش می آید که چرا مۆمنان احساس می کنند که در بندگی کوتاه آمده اند؟ چون این شرط بندگی است وگرنه هر کس، که این حالت نفسانی را در خود احساس نکند، اطاعت خدا نکرده است.
پس «ذنب» در آیه «وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنبِکَ وَ لِلْمُۆْمِنینَ»، متناسب با مقام رسالت و عرفان آن حضرت می باشد. مراتب عرفان در من و تو یک جور نیست، بلکه معرفت افراد نسبت به ساحت مقدّس خدا متفاوت است. لذا حسب مراتب شناخت خدا، از سوی گوینده احساس ذنب و گناه می شود، و هرچه معرفت بیشتر باشد احساس گناه شخص بیشتر می شود.
بالاخره مقصود از «ذنب» در آیه «ذنب» در خور مقام هر شخصی است که از آن جایگاه خدا را در می یابد. ائمه هدی (علیهم السلام)، همچنین تربیت یافتگان مکتب اهل بیت (علیهم السلام)، هیچگاه کار مباح نمی کردند؛ تا جایی که اگر چند دقیقه که در کنار همسر و فرزند بودند از دید وظیفه و عبادت به آن می نگریستند، هرچند اینها عبادت است امّا چهره شخصی و هدف غیر خدایی نیز در آن نهفته است.
خداوند در مورد حضرت مریم می فرماید:
«کُلَّمَا دَخَلَ عَلَیْهَا زَکَرِیَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقاً» (4).
«آن هنگامی که حضرت مریم(علیهاالسلام) بچّه‌ای نداشت هر وقت زکریّا به عبادتگاه مریم می‌آمد نزد او سفره شگفت‌آوری می‌یافت(میوه زمستانی را در تابستان و تابستانی را در زمستان در اطاق عبادت او می‌دید) .
اما آن وقتی که حضرت مریم بچّه دار شد خطاب رسید:
«وَ هُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُسَاقِطْ عَلَیْکِ رُطَباً جَنِیّاً» (5)
«ای مریم! شاخه نخ- نظرات (0)
قرآن در خطبه حضرت زهرا
یكى از شاخصههاى كلام حضرت زهرا علیهاالسلام كه از انس آن بزرگوار با قرآن و تسلّط ایشان بر آیات و معارف بلند آن نشأت مىگیرد، استشهاد به آیات قرآن و به كار بردن تعابیر قرآنى است.
آیات قرآن در كلمات آن بانوى نمونه نهتنها چهرهى خلیفهى وقت را در عمل ننمودن به قرآن افشا مىكند، بلكه در ارزیابى شرایط خاصّ حاكم بر آن زمان نیز بسیار مؤثر است.
آن بزرگوار در خطابهى مشهور خود در مسجد مدینه، به حدود بیست آیه از قرآن استشهاد نمودهاند و در خطابهاى كه در جمع زنان مهاجر و انصار ایراد فرمودند، ده آیه از قرآن را تلاوت فرمودند.
صدّیقهى طاهره علیهاالسلام ، گاه دردفاع از ولایت على علیه‌السلام و گاه در اثبات ارث براى ذریّهى پیامبر اكرم صلىاللهعلیهوآله و زمانى ضمن مواعظ و یا در بیان حالات خویش به آیات الهى استناد جستهاند. عبارات و تعابیر قرآنى نیز در موارد بسیارى در كلمات حضرت فاطمه علیهاالسلام مشاهده مى‌شود.
1. معرفى خویش به وسیلهى آیات قرآن
دخت بزرگوار رسول خدا صلىاللهعلیهوآله آنگاه كه در مسجد مدینه در حمایت از حقّ خاندان پیامبر صلىاللهعلیهوآله خطبه خواندند، بعد از حمد و ثناى الهى براى اینكه مردم بخوبى موقعیّت نَسَبى ایشان را به یاد آورند، مطابق آنچه مرسوم بود، پدر خویش را معرّفى مىكنند و در این معرّفى، از آیات قرآن استمداد مىجویند. به این ترتیب حاضران ابتدا گوینده را به خوبى خواهند شناخت، آنگاه به سخنان او گوش فرا مىدهند.
« اَیُّها النّاس اِعلَموا اَنّى فاطمةُ و اَبى محمّد صلىاللهعلیهوآله اَقولُ عوداً وَ بَدْأً وَ لا اَقولُ ما اَقول غَلَطاً وَ لا اَفعل ما افعَلُ شَططاً : این مردم! بدانید من فاطمهام و پدرم محمّد است كه صلوات و درود خدا بر او و خاندانش باد. آنچه مىگویم آغاز و انجامش یكى است و هرگز ضدّ و نقیض در آن راه ندارد و آنچه را مىگویم، غلط نمىگویم و در اعمالم راه خطا نمىپویم.»
«لَقَد جاءَكُم رَسولٌ من اَنْفُسِكُم عَزیزٌ علیه ما عَنِتُّم حَریصٌ عَلیكُم بِالمؤمِنینَ رَءُوفٌ رَحیم : پیامبرى از میان شما برخاست و به سوى شما آمد كه از رنجهاى شما رنج مى‌برد و به هدایت شما علاقهى وافر داشت و نسبت به مؤمنان مهربان و رحیم بود .» 1
« فَاِن تُعْزُوهُ و تَعْرِفوهُ تَجدُوه اَبى دونَ نسائِكم و اَخا ابن عمّى دون رجالكم و لَنِعْم الْمَعْزىُّ الیه صلىاللهعلیهوآله ؛ هرگاه نَسَب او را بجویید، مىبینید او پدر من بوده است، نه پدر زنان شما! و برادر پسر عموى من بوده است، نه برادر مردان شما و چه پرافتخار است این نسب. درود خدا بر او و خاندانش باد.» 2
اَیُّها النّاس اِعلَموا اَنّى فاطمةُ و اَبى محمّد صلىاللهعلیهوآله اَقولُ عوداً وَ بَدْأً وَ لا اَقولُ ما اَقول غَلَطاً وَ لا اَفعل ما افعَلُ شَططاً : این مردم! بدانید من فاطمهام و پدرم محمّد است كه صلوات و درود خدا بر او و خاندانش باد. آنچه مىگویم آغاز و انجامش یكى است و هرگز ضدّ و نقیض در آن راه ندارد و آنچه را مىگویم، غلط نمىگویم و در اعمالم راه خطا نمىپویم
2. از بین نرفتن شریعت الهى با مرگ پیامبر
حضرت زهرا علیهاالسلام در بخشى از خطابهى معروف خود بعد از رحلت پیامبر صلىاللهعلیهوآله آنگاه كه سكوت مسلمانان را در مقابل زمزمههاى جاهلى مشاهده نمودند، فرمودند:
« فتلك و اللّهُ النّازلةُ الكُبرى و المُصیبةُ العُظمى، لا مِثْلُها نازِلَةٌ وَ لا بائقةٌ عاجلَةٌ اَعْلَنَ بها كتابُ اللّه جَلّ ثناؤه فى اَفْنِیَتِكم وَ فى مُمْساكم و مُصبِحُكم، یَهتف فى اَفْنِیَتِكم هِتافاً وَ صُراخاً و تلاوَةً و اِلحاناً و لَقَبْلَهُ ما حَلّ بانبیاء اللّه و رسلِهِ حُكمٌ فَصلٌ وَ قضاءٌ حَتم : به خدا قسم این حادثهاى عظیم و مصیبتى بزرگ و ضایعهاى است جبرانناپذیر؛ ولى فراموش نكنید كه اگر پیامبر صلىاللهعلیهوآله رفت، قرآن مجید قبلاً از آن خبر داده بود. همان قرآنى كه پیوسته در خانههاى شماست و صبح و شام با صداى بلند و فریاد و-یا- آهسته و با الحان مختلف در خانههاى شما خوانده مى‌شود. پیامبران پیشین نیز قبل از او با این واقعیّت روبرو شده بودند؛ چرا كه مرگ فرمان تخلفناپذیر الهى است.»
آرى قرآن صریحاً گفته بود:
«وَ ما مُحمّدٌ الّا رسولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُل اَفِأنْ ماتَ أَوْ قُتِل اِنْقَلَبْتُم عَلى اَعْقابِكم وَ مَنْ یَنْقَلِبْ عَلى عَقِبَیْهِ فَلَنْ یُضُرَّ اللّهَ شَیْئاً وَ سَیَجْزِى اللّهُ الشّاكِرین ؛ محمد صلىاللهعلیهوآله تنها فرستادهى خدا بود و قبل از او رسولان دیگرى آمدند و رفتند. آیا اگر او بمیرد یا كشته شود، شما بر پاشنهى پا مىچرخید و به عقب برمىگردید [و با آیین اسلام وداع گفته، رو به خرافات جاهلیت مىآورید؟] هر كس به عقب بازگردد، به خداوند زیانى نمىرساند و خداوند به زودى پاداش سپاسگزاران را مىدهد. ».3
آیهاى كه فاطمهى اطهر علیهاالسلام در كلامشان تلاوت نمودند، زمانى نازل شده بود كه تعدادى از مسلمین در جنگ احد با سرپیچى از دستور رسول خدا صلىاللهعلیهوآله و براى جمعآورى غنایم از محل استقرار خود خارج شد. 4
خالدبنولید با دویست سوار به مسلمین حمله كرد و پیامبر صلىاللهعلیهوآله زخمى شد و مسلمین شكست خوردند.
فردى كه پیامبر صلىاللهعلیهوآله را زخمى كرده بود، فریاد زد كه «من محمّد را كشتم». بدین ترتیب شایع شد كه پیامبر صلىاللهعلیهوآله كشته شد، در این هنگام بعضى از مردم گفتند: اگر او پیامبر بود كشته نمىشد و بعضى دیگر گفتند: ما نیز مىجنگیم تا به او ملحق شویم؛ آنگاه خداوند این آیه را نازل كرد.5
فاطمه زهرا علیهاالسلام نیز بعد از رحلت پیامبر صلىاللهعلیهوآله آنگاه كه شاهد نافرمانى مردم از حكم خدا و رسولش صلىاللهعلیهوآله بود، با استشهاد به این آیه عواقب سوء رویگردانى مردم از دین الهى را متوجّه خود، آنها دانسته و بر جاودانگى شریعت رسول خدا صلىاللهعلیهوآله تأكید نمودهاند.
بانوى بزرگوار اسلام، با وجود آنكه از فقدان پدر بسیار اندوهگین است، امّا با مشاهده سیر امّت اسلام به سوى جاهلیّت دوباره، بعد از مرگ پیامبر صلىاللهعلیهوآله دیگر یك دختر مصیبت زدهى نالان نیست؛ بلكه به منظور احیاى شریعتى كه پدرش مأمور به ابلاغ آن بود، به پا مىخیزد و در یك خطابهى آتشین، جاودانگى اسلام را از زبان قرآن متذكّر مى‌شود.
كلام خدا را با وجود آنكه در آن به مرگ پدرش یعنى عزیزترین عزیزانش اشاره مى‌شود، با نهایت صلابت مىخواند؛ تا بر اندیشه آنان كه مرگ پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآله ، را به معناى از بین رفتن شریعت الهى مىدانند، خط بطلان بكشد.
3. سفارش به تقواى الهى
« و حَرَّم اللّهُ الشِّرْكَ اِخلاصاً لَهُ بالُربوبیّةِ : خداوند تحریم شرك را براى اخلاص در بندگى و ربوبیّت حقّ قرار داد.»
اكنون كه چنین است :
«فاتَّقُوا اللّهَ حقّ تُقاتِهِ وَ لا تَمُوتُنَّ الّا وَ اَنْتم مُسلِمون : تقواى الهى پیشه كنید، آنچنانكه شایسته مقام اوست، از مخالفت فرمانش بپرهیزید و تلاش كنید كه مسلمان از دنیا بروید»6
« وَ اطیعوا اللّهَ فیما اَمَرَكُمْ بِهِ و نَهاكُم عَنْه فاِنَّه : خدا را در آنچه امر یا نهى فرموده اطاعت كنید [و راه علم و آگاهى را پیشه گیرید .»
چرا كه:
«اِنَّما یَخشَى اللّهَ من عِبادِهِ العلماءُ : از میان بندگان خدا تنها عالمان و آگاهان از او مىترسند و احساس مسئولیّت مىكنند».7
صدّیقه طاهره علیهاالسلام در سخنان خود با تلاوت آیات قرآن، مردم را ترغیب نمودند كه تقواى الهى را آنگونه كه شایستهى مقام ربوبى است، پیشهى خود سازند، تا در حال مرگ نیز تسلیم محض الهى بوده و از هر گونه شركت و توجّه به غیر خدا دور باشند.
كلّا بَل سَوَّلَتْ لَكُم اَنْفُسُكُمْ أَمْرَاً فَصَبْرٌ جَمیلٌ و اللّهُ المُسْتَعانُ على ماتَصِفون : نه چنین است «هواهاى نفسانى شما این كار را [در چشم شما] آراسته است. من صبر جمیل [و شكیبایى بهدور از ناسپاسى] خواهم داشت و در برابر آنچه مىگویید، از خداوند یارى مىطلبم
4. استعانت از خداوند متعال
صدیقه كبرى علیهاالسلام ، ضمن آنكه مدّعیان فدك را پیرو هواى نفس خود مىدانستند، در مقابل سخنان نادرست و قضاوت باطل آنها صبر مىنمودند و از خداوند یارى مىطلبیدند.
در بخش پایانى خطابه ایشان آمده است:
« كلّا بَل سَوَّلَتْ لَكُم اَنْفُسُكُمْ أَمْرَاً فَصَبْرٌ جَمیلٌ و اللّهُ المُسْتَعانُ على ماتَصِفون : نه چنین است «هواهاى نفسانى شما این كار را [در چشم شما]آراسته است. من صبر جمیل [و شكیبایى بهدور از ناسپاسى]خواهم داشت و در برابر آنچه مىگویید، از خداوند یارى مىطلبم.» 8
آیه مذكور همان سخن حضرت یعقوب علیه‌السلام خطاب به برادران حضرت یوسف علیه‌السلام است كه مىخواستند با صحنهسازى و دورغ پدر را فریب دهند. زهراى مرضیه علیهاالسلام نیز، با تلاوت این آیه، اعمال آنها را با اعمال برادران یوسف تطبیق داده، بهترین مرتبه صبر ، یعنى صبر جمیل را پیشهى خود ساخته و از خداوند در مقابل سخنان دروغ آنها، استعانت مىجویند. 9
5. درخواست نزول غذاى بهشتى
صدّیقه طاهره علیهاالسلام گاه براى طلب حاجت خود از خداوند متعال، عین آیات قرآن را تلاوت مىنمودند و این نكته، اهمّیّت دعاهاى قرآنى را براى برآورده شدن حاجات روشن مىسازد.
در یكى از روزهاى سخت زندگى كه گرسنگى بر خاندان پیامبر صلىاللهعلیهوآله فشار آورده بود، حضرت فاطمه علیهاالسلام وضو گرفت و پس از خواندن دو ركعت نماز دست به دعا برداشت و عرض كرد:
یا الهى و سَیدى هذا محمّدٌ نبیّكَ و هذا علىّ ابنُ عمِّ نبیّك : خدایا! سرورا! این پیغمبر تو، محمّد صلىاللهعلیهوآله است و این على علیه‌السلام ، پسر عموى پیغمبر توست
«الهى اَنْزِلْ علینا مائِدَةً من السّماء : اى خداى من! از آسمان براى ما مائدهاى بفرست»10
كما اَنْزَلْتَها على بنى‌اسرائیل أكَلُوا مِنها وَ كَفروا بِها، اللّهم أنْزِلْها علَینا فاِنّا بِها مؤمنونَ : چنانكه بر بنى‌اسرائیل فرستادى و آنان از آن غذا خوردند و ناسپاسى كردند. اى پروردگار من! آن مائده را بر ما فرو فرست كه به آن مؤمنانیم.11
ناگهان ظرفى از غذا و طعام بهشتى نازل شد كه بوى آن منزل على علیه‌السلام را معطر ساخت. وقتى رسول خدا صلىاللهعلیهوآله به خانه دخت گرامىاش وارد شدند، حضرت زهرا علیهاالسلام آن مائدهى آسمانى را نزد پدر آورد.
پیامبر صلىاللهعلیهوآله فرمودند: «دخترم این را از كجا آوردهاى؟» فاطمه زهرا علیهاالسلام پاسخ داد: «هوَ من عندِ اللّهِ اِنَّ اللّهَ یَرْزُقُ مَن یَشاءُ بِغَیرِ حِسابٍ : این از سوى خداست. خداوند هر كس را بخواهد، بىحساب، روزى مىدهد». 12
آنگاه پیامبر صلىاللهعلیهوآله شكر خدا را بهجا آورد و فرمود: «شكر مىكنم خدایى را كه تو را شبیه مریم بانوى زنان بنى‌اسرائیل قرار داد....» 13
و این نمونهاى از كرامات آن بانوى بزرگوار علیهاالسلام است.
نتیجهگیرى
دخت گرامى رسول خدا صلىاللهعلیهوآله ، نه فقط در خطابهها، بلكه در ادعیه و مواعظ خود نیز، آیات قرآن را تلاوت نمودهاند. بنابراین، آن بزرگوار حافظ قرآن بودند و بر معارف قرآن تسلّط كامل داشتند. در بخشى از دعاى ایشان آمده است:
.... اَلْحمدللّه الّذى لَمْ یجْعَلْنى جاحدةً لِشَىْءٍ مِن كتابِهِ و لا متحیّرةً فى شىءٍ من اَمْره...14؛ ... حمد خدا را كه مرا انكار كنندهى چیزى در كتابش و سرگردان در چیزى از كار آن نگردانیده است....
پىنوشتها :
1 . سوره توبه، آیه 128.
2 . احقاق الحق، شوشترى، ج10، ص304؛ شرح نهج‌البلاغه، ابن ابىالحدید، ج16، ص211؛ من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج3، ص378؛ بحارالانوار، ج43، ص158 .
3 . سوره آل عمران، آیه 144.
4 . من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق، ج3، ص378؛ بحارالانوار، ج43، ص 158؛ الاحتجاج، طبرسى، ج1، ص98.
5 . ر.ك. تبیان، شیخ طوسى، ج3، ص6.
6 . سوره آل عمران، آیه 102، در قرآن «اتقوااللّه» آمده است.
7 . سوره فاطر، آیه 28.
8 . سوره یوسف، آیه 18، در قرآن آمده است «.... قال بل سؤلت لكم....»
9 . شرح نهج‌البلاغه، ابنابىالحدید، ج16، ص 211؛ من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج3، ص 378؛ بحارالانوار، ج43، ص158 .
10 . سوره مائده، آیه 144.
11 . بحارالانوار، ج35، ص251؛ احقاق الحق، شوشترى، ج10، ص 322. روایت مذكور در اغلب تفاسیر ذیل آیهى مذكور آمده است.
12 . سوره آل عمران، آیه 37.
13 . الدرالمنثور، سیوطى، ج2، ص20؛ بحارالانوار، ج43، ص 27 و 29.
14 . فلاحالسائل، سیدبنطاووس، ص 173.
منبع :
مقاله سیده كبرى عظیمى
- نظرات (0)
حوادث بعد از پیامبر در خطبه حضرت زهرا
حضرت زهرا علیهاالسلام پس از رخدادهای بعد از رحلت پیامبر اکرم به مسجد رفته و برای احقاق حق خود و امام زمانش خطبه ای غرا می خواند و پس از فرازهایی از خطبه به بیان حوادث پس از رسول خدا و اموری که افرادی پس از وفات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ایجاد کردند کشانده و می‌فرماید:
فَلما اختارَاللهُ لِنبیّهِ دارَ اَنبیائهِ ؛ درجات بلند مرتبه‌ای که خدای تعالی برای بندگان خاص خود که انبیاء باشند آماده فرموده و قریب به همین مضمون است: ماوی اَصفیائهِ .
ظَهرت فیکم حَسکةُ النِّفاق و در نسخه دیگری است: حُسکیةَ ؛ خار و مراد از این کلام یعنی دشمنی و نفاق یا عداوتی که بر اثر نفاق حاصل گردد.
وَ سَملَ جِلبابُ الدّین در نسخه دیگری آمده که: اَسملَ و در نسخه های دیگر چنین ذکر شده جِلبابُ الاسلام ؛ آثار کهنگی بر جامه اسلام ظاهر شد پس از آن که اسلام در نهایت حسن و جمال و طراوت بود.
وَ نَطقَ کاظِمَ الغاوینَ ؛ آن کسانی که سابقاً جرأت حرف زدن نداشتند شروع به سخن گفتن نمودند.
و نَبغ خاملُ الاَقلّینَ ؛ افرادی که پست و دنی بودند ظاهر شدند و به نام رسیدند.
و هَد رفَنیقُ المُبطلینَ در نسحه دیگری است: فنیق الکُفر ؛ شتر فحلی که سوارش نمی‌شوند صدایش را بلند کرد.
فَخطرَ فی عَرصاتکم ؛ این شتر خودخواه شروع به راه رفتن کرد آن هم راه رفتن متکبرانه و با غرور.
این عبارات کنایه‌هایی است از آشکار شدن نفاق پنهانی که در سینه‌ها بود و بروز حرکت‌ها و جهت‌گیری‌هایی که در زمان رسول خدا مخفی بود و ضعفای عاجز تبدیل به اقویاء شدند.
افرادی که پست و دنی بودند ظاهر شدند و به نام رسیدند. آن کسانی که سابقاً جرأت حرف زدن نداشتند شروع به سخن گفتن نمودند.
فَالفاکم لِدعوتهِ مُستجیبینَ در نسخه دیگری است: فَوجدکُم لِدعوتهِ الّتی دَعا اِلیها مُجیبینَ ؛ آن هنگام که شیطان شما را فراخواند، شما را مطابق میل خود یافت و گمانش بر شما به دست آمد.
وَ لِلغرّة فیه مُلاحظینَ ؛ شیطان در شما حالت پاسخگویی شدیدی یافت و حالت پذیرش کاملی برای خدعه‌های وی، همانند انسانی که آنچه به او بگویند پذیرفته و قبول می‌کند و آنچه به وی امر شود اطاعت نموده و عمل می‌کند بدون آن که ذره‌ای تعقل و تفکر در کارها به کار برد.
ثُمَّ استَنهضکم فَوجدکُم خِفافاً ؛ به شما امر به قیام به همراه خود کرد و شما را بدون این که کمترین سنگینی و دشواری در خود بیابد در انجام وسوسه‌هایش سریع یافت.
وَ اَحمشکم فَالفاکُم غِضاباً در نسخه دیگری آمده: فَوجدکم غِصاباً ؛ یا شما را به غضب حمل کرد و بر غضب تشویق و تحریکتان نمود آنگاه دید که شما به غضب او غضبناک می‌شوید و بر اساس مصلحت و حساب شیطان به سوی غضب می‌گرائید و خلاصه آن که شیطان شما را مطیع اوامر و منقاد خود در هر حالتی یافت.
فَوسمتُم غَیر اِبلکُم ؛ نتیجه این کار آن شد که عمل کردید آنچه را که اجازه نداشتید عمل نمائید و انتخاب کردید آنچه را که نباید انتخاب می‌کردید و کلید کارها را به غیر اهل آنها دادید و رهبری و زمامداری را به نااهل تحویل دادید.
وَ اَوردتُم غَیر شِربِکم و در نسخه دیگری آمده: وَ اَورَدتُموها شِرباً لیس لکُم ؛ مانند چوپانی که شترش را در چشمه‌ای که مال او نیست فرود می‌آورد و مقصود آنست که شما آنچه را که حقی در آن نداشتید - خلافت را – گرفتید. مراد آنست که مردمانی اندک برای تعیین خلیفه قیام کردند و خلافت را از اهل و اصحاب شرعی آن به جای دیگر افکندند. آری این تصرفات حق مردم نبود بلکه باید از سوی خدای تعالی معین گردد؛ که گردیده بود.
جراحات مصیبت وفات رسول خدا هنوز التیام نیافته است. قبل از دفن رسول خدا پیشتازان انقلاب ظاهر شدند یعنی در همان ساعاتی که علی علیه السلام پیامبر را غسل می‌داد و کفن می‌کرد جمع شدید و آنچه خواستید کردید.
وَ الکلمُ رَحیبٌ ؛ و جراحت قلب که بر اثر وفات رسول اکرم به وجود آمده دائماً دهانه‌اش وسیع‌تر می‌گردد و این تعبیر برای رساندن وسعت جراحت از دست دادن رسول خدا و عظمت مصیبت او و شدت امر و ناراحتی به کار رفته شده است.
وَالجُرجُ لمّا یَندَمل ؛ جراحات مصیبت وفات رسول خدا هنوز التیام نیافته است.
وَالرَّسُولُ لَما یُقبر ؛ قبل از دفن رسول خدا پیشتازان انقلاب ظاهر شدند یعنی در همان ساعاتی که علی علیه السلام پیامبر را غسل می‌داد و کفن می‌کرد جمع شدید و آنچه خواستید کردید.
اِبتداراً زَعَمتم خَوف الفِتنةِ و در نسخه دیگری است: بدراراً ؛ به سرعت و با کمال عجله به این کارها پرداختید و پنداشتید که آنچه کردید به خاطر جلوگیری نمودن از فتنه است و معنی زعم یعنی شیئی و مطلبی را ادعا کند در حالی که دروغ بودنش را می‌داند و معنی زعمتم در اینجا گمان کردید که این اعمال را انجام می‌دهید تا فتنه‌ای واقع نشود و خود شما می‌دانید که در این ادعای خود دروغگویانید.
اَلا فِی الفِتنةِ سَقطوا وَ انّ جَهنم لَمحیطةٌ بِالکافرینَ ؛ فتنه شما بودید و عمل شما فتنه فاسده بود حقوق را از اهل آن غصب کردید تا آن که بر اساس ادعای واهی خود از فتنه جلوگیری کنید و کدام محنتی بزرگتر از تغییر مجرای اسلام است و تبدیل احکام، و غصب حقوق اهل‌بیت و با قساوت قلب و خشونت با آنان رفتار نمودن؟
فَهیهاتَ مِنکم! ؛ معنی کلمه هیهات یعنی دوری و تو گویی که ارتکاب اینگونه اعمال از آنان، به نظر بسیار مستبعد می‌رسید آن هم استبعادی همراه با تعجب که آنان چگونه به آن کارها توانستند اقدام کنند و چه انسان منصفی اینگونه اعمال زشت و ناپسند را که منجر به آن جرائم بزرگ گردد آن هم بر خلاف تصریح قرآن و تصریحات رسول اکرم و سفارشات وی در حق عترت و اهل‌بیتش باور می‌نماید؟
وَ کیف بکُم ؛ فاطمه زهرا علیهاالسلام از این دگرگونی که در عقاید و سلوک آنان پدید آمده تعجب می‌کند یعنی چگونه این اعمال را انجام دادید و چگونه شما لایق ارتکاب این جنایت بودید؟
وَ انّی تُوفکونَ ؛ کجا می‌روید و شیطان چگونه شما را از راه پر فضیلت و نمونه‌تان به راه دیگر برد و چگونه شما را به این اعمال واداشت در حالی که:
و کتابُ اللهِ بَینَ اَظهر کُم ؛ در حالی که قرآن هنوز در میان شما موجود است و شما را در پناه خویش گرفته است .
اُمورهُ طاهرهٌ ؛ در قرآن چیزی که موجب شک و تردید شود وجود ندارد چرا که امور آن آشکار است.
و اَحکامهُ زاهرهٌ ؛ و احکامش متلالا و درخشان است.
و اَعلامُهُ باهرهٌ ؛ علاماتی که به وسیله آنها بر قرآن استدلال می‌شود از نورانیت و فروغ فراوانی برخوردارند.
و زَواجرهُ لائحة ؛ آن نواهی قرآن که شما را از تبعیت هوی باز می‌دارد واضح و روشن است.
و اَوامرهُ واضحة ؛ اوامری که شما را به اطاعت ما و یاد گرفتن احکام از ما و تسلیم شدن در برابر ما می‌خواند ظاهر است.
و قَد خَلفتموهُ وَراءَ ظُهورکُم ؛ جای تاسف است قرآنی که موصوف به این اوصاف است امروز به پشت سرهاتان افکنده‌اید نه از آن چیزی یاد می‌گیرید و نه گفتارش را اخذ می‌نمائید.
فتنه شما بودید و عمل شما فتنه فاسده بود حقوق را از اهل آن غصب کردید تا آن که بر اساس ادعای واهی خود از فتنه جلوگیری کنید و کدام محنتی بزرگتر از تغییر مجرای اسلام است و تبدیل احکام، و غصب حقوق اهل‌بیت و با قساوت قلب و خشونت با آنان رفتار نمودن؟
اَ رَغبة عَنه تُریدونَ؟ ؛ این استفهام توبیخی است، زیرا انسان زمانی که چیزی را پشت سر افکند معنای آن چنین است که به آن رغبتی ندارد و به آن پشت نموده است، آری گویی این بزرگوار می‌فرماید شما عمل به قرآن را به کناری افکنده‌اید، یعنی قرآن شما را خوش نیاید یعنی احکام آن مزاحم با هوی‌ها و اهداف شماست.
اَم بِغیرهِ تَحکمون؟ ؛ به قوانین دیگری غیر از قوانین قرآن حکم می‌نمایید زیرا که برای قرآن صلاحیت عمل در میان خودتان را قائل نیستید.
بِئسَ لِلظالمینَ بَدلاً ؛ آنچه را که به جای قرآن گرفته‌اید چه بد است یعنی احکام باطلی که اتخاذ نموده‌اید و آنها را به جای قرآن به کار می‌زنید.
ثُمَّ لَم تَلبثُوا اِلّا رَبثَ اَن تَسکنَ نَفرتها وَ یَسلسَ قِیادها ؛ در اینجا حضرت صدیقه طاهره فتنه را به شتر ماده و یا حیوان رمیده‌ای تشبیه می‌فرماید که رام کردنش بسیار دشوار است و سوار شدنش سخت. لذا می‌فرماید بعد از آن که بر این مقام بلند مرتبه عالیقدر والا مسلط شدید؛ (مقام خلافت) آنقدر درنگ نکردید که کارها تمام شود و اضطراب‌ها آرام گردد و آنگاه شروع به اعمال خرابکارانه نمایید.
ثُمَّ اَخذتم تُورونَ و قَدتَها و تُهیَّجونَ جَمرتها ؛ شروع به فتنه‌انگیزی نمودید مانند کسی که در آتش می‌دمد تا بیشتر فروزان شود و یا گل آتش را می‌گرداند و حرکت می‌دهد تا شعله‌ور شده و آتشش کاملاً آشکار گردد و خشک و تر را بسوزاند و مقصود از این مثال امور تاسف باری بود که این افراد بر سر امیرالمومنین آوردند از سلب امکانات و هجوم به در خانه، و آنچه را که بر صدیقه طاهره و او فرزندانش وارد آوردند، مصادره املاک، بازداشتن خمس و فئی از آنان و امور فراوان دیگری که مورخان ذکر کرده‌اند و مسلماً تمامی رویدادها نیست.
و خلاصه کلام آن که شما اقدام به جرائم پشت سر هم و فراوانی نمودید که هر کدام از آنها از دیگری فجیع‌تر و زشت‌تر بود.
و تَستجیبونَ لِهِتافِ الشَّیطانِ الغَویّ ؛ زیرا که شیطان حزب خود را دعوت می‌کند تا سرانجام در زمره اصحاب جهنم درآیند و قرآن کریم ما را از سخن شیطان آگاهی می‌دهد که: « وَ ما کانَ لی عَلیکم مِن سُلطانٍ الّا اَن دَعوتکُم فَاستجبتُم لی» ؛ مرا بر شما تسلطی نبود فقط شما را دعوت کردم و شما نیز اجابت کردید.
آری اعمالی که مردان صاحب قدرت و حکومت در آن زمان بر علیه خانواده پیامبر صورت دادند مسلماً در پاسخ به ندای خدا و پیامبر که آنان را دعوت می‌کردند نبود، بلکه پاسخ به ندای شیطان گمراه بود.
وَ اِطفاءِ اَنوار الدّین الجَلیّ ؛ دین اسلام را انواری است که مردمان به وسیله آنها هدایت می‌شوند و آن انوار عبارتند از محاسن احکام و قوانین اسلام و روحانیتی که دین از آن بهره‌مند است و آنان سعی کردند این انوار را با اعمال زشت و ناپسندشان خاموش کنند.
َو اِخمادِ سُننِ النَّبیِّ الصَّفیِّ ؛ از بین بردن راه و رسم رسول خدا و در اینجا سنن نبوی تشبیه به نور گردیده است و زیر پا نهادن سنن تشبیه به اخماد شده است.
تُسرّونَ حَسواً فِی ارتِغاءٍ ؛ این جمله اشاره به قضیه معروفی است و آن این که زمانی که شیر را می‌دوشند روی آن کف جمع می‌شود مردی می‌آید و چنین وانمود می‌کند که فقط علاقمند به نوشیدن کف است ولی آهسته و در پنهانی شیر را نیز می‌نوشد و این مثل برای کسی وضع شده که ادعای چیزی را می‌کند ولی غیر از آن را مورد نظر دارد، او شیر را مخفیانه می‌نوشد ولی ادعا می‌کند که کف را می‌نوشد در این صورت گفته می‌شود: فُلانٌ یُسرُّ حَسواً فی ارتِغاءٍ وَ الارتغاء یعنی نوشیدن کف.
و به این ترتیب و با ذکر این مَثل حضرت صدیقه طاهره هدف اصلی و حقیقی آن گروه را خبر می‌دهند که آنان ادعای چیزی را می‌کنند ولی مطلب دیگری را مدنظر دارند. آری آنان ادعا می‌کنند که قصد جلوگیری از فتنه را دارند ولی مراد و مقصود حقیقیشان بستن در خانه آل محمد و از بین بردن هستی و کیان اهل‌بیت رسول خدا است.
وَ تَمشونَ لاَهلهِ وَ وُلدهِ فِی السَّراءِ و الضَّراءِ و در نسخه دیگری آمده: فِی الخَمر و الضَّراءِ ؛ خمر: عبارتست از آنچه ترا می‌پوشاند مانند درخت و غیر آن و الضراء بدون تشدید راء عبارتست از درخت بهم پیچیده و زمین پست و گودال مانند و مقصود آنست که شما رسول خدا و اولاد و فرزندان او را با مکر و خدعه و به صورتی پنهان و نهان اذیت کردید و برای این مقصود و هدف غیر انسانی راههای روزی را بر آنان بستید تا فقیر و نادار شوند و در نتیجه کسی به سوی آنان نیاید.
وَ نَصبرُ مِنکم عَلی مِثل حَزّالمدی ؛ و ما بر این اذیت‌ها و آزارها و دشواری‌ها صبر می‌کنیم. آری آن اذیت‌ها و آزارهایی که بر ما رساندید بر آنها صبر می‌کنیم: ولی چه صبری! مانند کسی که می‌بیند با چاقو اعضا بدن او را قطع می‌کنند ولی باید صبر نماید.
وَ وَخز السَّنانِ فِی الحِشی ؛ و مانند کسی صبر می‌کنیم که وی را با سنان و نیزه هدف قرار داده و در شکم وی نیزه را فرو برده باشند و معنای این جملات عجیب اینست که واقعاً موضوع و مساله، ساده و آسان نیست که بتوان از آنها چشم‌پوشی نمود و یا فراموششان کرد بلکه فاجعه ایست بزرگ و گناهی است نابخشودنی.
وَ اَنتُم- الانَ – تَزعَمونَ اَن لا اِرثَ لَنا ؛ و اکنون نیز برای شرعی جلوه دادن دشمنی‌ها و موقعیت و موضع خصمانه‌تان نسبت به ما و پوشاندن و سرپوش نهادن بر روی اعمال ننگینتان گمان می‌برید یا به دروغ ادعا میکنید که ما را از رسول خدا ارثی نیست، یعنی مهمترین امور و واضح‌ترین مسائل را در دین اسلام انکار می‌نمائید، یعنی قانون ثابت وراثت را که در قرآن و سنت موجود است، را رد می‌نمایید .
کجا می‌روید و شیطان چگونه شما را از راه پر فضیلت و نمونه‌تان به راه دیگر برد و چگونه شما را به این اعمال واداشت در حالی که: قرآن هنوز در میان شما موجود است و شما را در پناه خویش گرفته است .
وَ مَن اَحسنُ مِن اللهِ حُکماً لِقومٍ یُوقنونَ ؛ آیه دیگری که صدیقه طاهره علیهاالسلام در سخن خود بیان و تلاوت فرمودند این آیه بود یعنی آیا شما حکم و قانونی غیر از احکامی که از سوی خدای تعالی صادر گردیده سراغ دارید آن هم برای کسانی که به خدای حکیم یقین دارند و معتقد به اسلام می‌باشند؟ آیا قانون اسلامی قوانین جاهلیت را از بین نبرد و منسوخ نساخت؟ آیا اسلام ارث را برای دختر و پسر هر دو قرار نداده؟
بَلی تَجلّی لَکُم کَالشَّمس الضّاحیهِ اَنّی اِبنتهُ ؛ آری این مسئله نزد شما مانند آفتاب در وسط روز درخشان است، آن هم روزی که قطعه ابری در آسمان نباشد. این مساله مسلم و واضح است یعنی می‌دانید که قطعاً و یقیناً من دخت پیامبرم و در این مسئله تردیدی نیست.
اَفلا تَعلمونَ ؛ آیا این امور و این حقایق را نمی‌دانید؟ و یا نمی‌دانید من دخت پیامبرم.
اَیّها المُسلمونَ!
حضاری که اکنون شنوندگان خطاب من هستید و ای کسانی که ابوبکر را برای خلافت نامزد کردید ای امت محمد! من دختر محمد و دخت رسول اسلامم.
أاُغلبُ عَلی اِرثیهِ (ارثی)؟ ؛ آیا در گرفتن ارث من، بر من غلبه می‌جوئید این ارث من و حق من است، آیا حقم را از من می‌ستانید؟
منبع:
کتاب فاطمة الزهرا از ولادت تا شهادت، سیدمحمد کاظم قزوینی
- نظرات (0)